Lecture 7: Intelligentie Flashcards
Wat is er problematisch aan het meten van intelligentie volgens Stern’s/Terman’s methode? -> mentale leeftijd/chronologische leeftijd * 100
Mentale leeftijd is moeilijk te bepalen!
Wat was Wechsler’s contributie voor de formule om intelligentie te meten?
Gemeten score/verwachte norm score * 100
-> Wechsler was de eerste die zei dat je populatienormen nodig hebt
Wat is het verschil tussen de WAIS, WISC en WPPSI?
Intelligentietests voor:
WAIS= volwassenen
WISC= kinderen
WPPSI = hele jonge kinderen
Welke twee factoren onderscheidde Wechsler in intelligentie tests?
Verbaal & performaal
Wat zijn 3 redenen waarom het handig is om intelligentie te meten?
Hulpmiddel bij:
- Selectie (onderwijs/baan)
- Koppelen aan mentale status (GGZ)
- Ontwikkelen nieuwe technologieën (AI)
Wat zijn de 3 elementen van de biologische basis van intelligentie?
- Structurele kenmerken
- Erfelijkheid
- Genetische factoren
Wat was het idee van een meritocratie?
Indeling van maatschappij op basis van intelligentie
-> idee dat intelligentie aangeboren was (nature)
Wat zijn 3 misleidende bevindingen die voor een meritocratie pleiten?
- 40-80% van IQ variatie is erfelijk
- IQ verschillen zijn zichtbaar per etniciteit
- IQ voorspelt SES
Wat zouden de gevolgen zijn van leiders van Amerika die denken dat IQ erfelijk is voor programma’s zoals headstart ?
Head start ondersteunt kids in achterstandswijken voor meer gelijke kansen
-> Als je zegt dat IQ erfelijk is, dan zou dat betekenen dat Head start niet meer nodig is
Wat is intelligentie?
Algemeen mentaal vermogen dat o.a. kan redeneren, plannen, problemen oplossen, abstract denken, complexe ideeën begrijpen, snel leren en leren uit ervaring
= Weerspiegeling van breder vermogen om onze omgeving te begrijpen
Hoe is een IQ score bedoeld?
Als indicatie van iemands algemene intelligentie
-> vergelijking van prestatie op IQ test vergeleken met een normatieve steekproef (gecorrigeerd voor leeftijd)
Wat zijn 3 structurele kenmerken in de hersenen die samenhangen met intelligentie?
- Hoeveelheid grijze stof
- Dikte van cortex (grijze stof)
- Functionele kenmerken (activatiepatronen)
Waarom moet je opletten met hersenvolume en intelligentie zomaar aan elkaar relateren?
Hersengrootte correleert wel met intelligentie, maar ook heel erg met e.g. geslacht/lichaamslengte!
Hoe is de ACC gerelateerd aan intelligentie?
Meer ACC grijze stof volume is het sterkst geassocieerd met hogere intelligentie (nog steeds geen grote correlatie tho)
…. % van de verschillen tussen mensen in intelligentie is aangeboren.
Hoe ontwikkelt dit percentage zich gedurende het leven?
50%
-> Erfelijkheidsfactor neemt toe gedurende het leven
-> 20% vroege jeugd, 80% latere leeftijd
Hoe kan je de ontwikkeling van de erfelijkheidsfactor gedurende het leven verklaren?
Erfelijkheid van intelligentie neemt tijdens het leven toe
-> Omdat mensen steeds meer een omgeving creëren die past bij hun intellectuele aanleg, waardoor de invloed van de erfelijkheidsfactor toeneemt
Als iedereen dezelfde omstandigheden/omgeving heeft, is de erfelijkheidsfactor (H) ….
Hoger -> genen spelen dan een grotere rol
Wat zijn GWAS studies en wat was de conclusie voor intelligentie?
Genome Wide Association Studies
-> Gebruiken om correlaties op groepsniveau tussen genetische variaties/intelligentie te bepalen
Conclusie = geen specifieke intelligentiegenen (538 genen)
Er is geen enkel gen dat codeert voor intelligentie. Hoe is de genetica van iemand met een verstandelijke beperking?
Specifieke genetische defecten kunnen leiden tot een verstandelijke beperking
Wat is de oorzaak van Downsyndroom, wat is hun geschatte IQ range en wat zijn 3 kenmerken?
Extra chromosoom (21)
-> IQ 30-70
Kenmerken
- Sterke sociale vaardigheden
- Vertraagde spraak
- Zwak werkgeheugen
Wat is de oorzaak van VCF syndroom (velocardiofaciaal), wat is hun geschatte IQ range en wat zijn 3 kenmerken?
Verlies stukje chromosoom 22q11.2
-> IQ 55-110
Kenmerken:
- Leerproblemen
- Hoger risico schizofrenie
- Spraakproblemen
Wat is de oorzaak van fragiele X syndroom, wat is hun geschatte IQ range en wat zijn 3 kenmerken?
Mutatie op X chromosoom
-> Man: 70-80, vrouw: 70-100
Kenmerken
- Angstig
- Hyperactief
- Autisme achtige kenmerken
Wat betekent het dat de erfelijkheidsfactor dynamisch is?
Erfelijkheidsfactor hangt af van de geboden omstandigheden en verschilt per populatie
Waarom is de erfelijkheid van intelligentie veel ingewikkelder dan e.g. lichaamslengte?
Intelligentie staat op veel meer genen dan lichaamslengte (slechts enkele genen)
Wat zijn NGS studies en wat laten die zien?
Next-generation sequencing
-> hele genoom van een individu wordt in kaart gebracht
Mutatie in 1 gen voor intelligentie kan een verstandelijke beperking opleveren
Wat zijn de DSM criteria voor verstandelijke beperkingen? (1 algemeen, 3 sub)
Beperking in intellectueel (IQ<70) en adaptief functioneren
- Conceptueel (lezen, kennis etc.)
- Sociaal (communicatie,relaties etc.)
- Praktisch (zelfzorg, plannen etc.)
… - … % van verstandelijke beperkingen heeft een genetische oorzaak. Waar hebben deze mutaties vaak invloed op?
50-80%
-> Invloed op ontwikkeling hersenen
Wat is eugenetica? Wie was hier een belangrijk figuur in?
Rasverbetering (obv intelligentie)
-> Francis Galton
Positieve eugenetica: intelligente mensen aanmoedigen meer kids
Negatieve: geboortebeperkingen mindergeschikten
Welke statistische methode wordt veelal gebruikt voor onderzoek naar intelligentie?
Factoranalyse -> hebben geleid tot vele modellen van intelligentie
Wat was de voornaamste vraag in factoranalyse naar intelligentie?
Bestaat intelligentie uit 1 of meer factoren
-> dus G-factor of geen overkoepelende factor
Wat zijn de 2 factoren in Spearman’s 2-factoren theorie? Hoe hangen deze samen?
G= general mental ability
S= specific mental abilities
Specifieke taakprocessen (s-factoren) hebben een gemeenschappelijke factor (G)
Hoe stond Thurstone in de discussie over het bestaan van g en wat was zijn wetenschappelijke bijdrage?
Twijfelde over g:
-> identificeerde 7 primary mental abilities (intelligentie componenten)
Ondanks twijfel vond hij in analyses steeds gemeenschappelijke factor!
Waarom mag je nooit te veel testen tegelijk vergelijken? Wat is een methode om dit te omzeilen?
Veel testen tegelijk leidt altijd tot een type 1 fout
-> Gebruik factor analyse
Hoe stond Gardner in de discussie over het bestaan van g en welke wetenschappelijke theorie droeg hij aan?
Ontkent bestaan van ‘g’
-> Multiple intelligences theorie: er zijn 7 vormen van info verwerking
Hoe stond Sternberg in de discussie over het bestaan van g en welke wetenschappelijke theorie droeg hij aan?
Erkende gemeenschappelijke g factor
-> Triarchische theorie: gaf ruimte voor meerdere vormen van intelligentie
Wat was het doel van Carroll’s Human cognitive abilities project? Hoe deed hij dit en wat was de naam van de theorie dat daaruit kwam?
Achterhalen of g echt bestaat
-> Grote dataset met IQ scores analyseren
=> 3 strata theorie van intelligentie
Beschrijf het 3 strata model van Carroll
Hiërarchische structuur van intelligentie
- (onder): specifieke cognitieve processen
- (midden): brede cognitieve subprocessen
- (boven): g : generiek proces
Noem een verschil en overeenkomst tussen Spearman’s 2 factor model en Carroll’s 3 strata theorie
Overeenkomst = beide hebben g, beide hebben specifieke cognitieve processen/s-processen
Verschil: carroll heeft een middelste laag (brede cognitieve processen)
Wiens model introduceerde fluide en gekristalliseerde intelligentie en hoe integreerde Carroll dit in zijn model?
Horn-Cattell model
-> Caroll: Gf en Gc in tweede stratum (brede cognitieve processen)
Wat is fluide intelligentie (Gf)? Hoe ontwikkelt het zich met de leeftijd?
Vermogen om logisch te redeneren, info te verwerken en problemen op te lossen in complexe/nieuwe situaties
-> Piekt rondt late adolescentie en neemt dan af
Wat is gekristalliseerde intelligentie (Gc)? Hoe ontwikkelt het zich met de leetijd?
Vermogen om met geleerde kennis en ervaring te redeneren/info toe te passen in bekende situaties
-> Neemt toe met leeftijd (kennis stapelt op)
Waarom was er in het model van Horn en Cattel geen plek voor g?
Hoge correlatie tussen Gf en Gc komt omdat Gf nodig is om kennis (Gc) te verwerven
-> Er hoeft dus helemaal geen generieke g aan ten grondslag te liggen!
Wat is het CHC-model?
Cattel-Horn-Carroll model van intelligentie (‘periodic table of human abilities’)
1. Basis van iedere intelligentie test
2. 17 brede cognitieve processen (e.g. verwerkingssnelheid)
3. Strata van Carroll zijn te merken nog, maar discussie g wel of niet moet worden opgenomen
Wat is nu de discussie over het invoegen van g in het CHC model?
Vraag is of g een statistisch artefact is of echt een psychologisch vermogen
Wat is de rol van Gc en Gf in het CHC model? Welke is het meest gecorreleerd met g?
Beiden hebben een centrale positie
-> Gf is een domeinonafhankelijke factor in het model -> is het meest gecorreleerd met g
Wat is over het algemeen de huidige opvatting over g?
Het is een statistisch artefact (bijproduct van factoranalyse), dus een niet bestaand psychologisch fenomeen
Hoe is het CHC geintegreerd in neuropsychologie?
- Helpt bij individuele analyse van sterktes en zwaktes in NPO
- Geeft inzicht in meeteigenschappen van tests
- NPO voorziet CHC van neuropsychologische verklaringen
Welk type intelligentie lijkt op EF? Wat is een verschil en overeenkomst tussen beiden?
Vooral Gf lijkt heel erg op EF
Verschil:
- Gf komt uit psychometrische benadering van intelligentie
- EF komt uit neuropsychologische benadering
Overeenkomst: beide processen leiden tot adaptief gedrag in complexe situaties
Wat zijn de 3 neuronale theorieën voor intelligentie? Welke is het belangrijkst?
- P-FIT: Parieto-frontal integration theory (Jung, Haier)
- MDN: Multiple demand network (Duncan)
- NNT: Network Neuroscience Theory
3e = belangrijkst (NNT)
Wat is het idee van de P-FIT (parieto-frontal integration theory) van Jung/Haier? Wat is een andere naam voor deze hypothese?
Intelligentie komt voort uit efficiënte samenwerking tussen specifieke gebieden in pariëtale en frontale cortices
-> Neural efficiency hypothesis!
Wat is de neural efficiency hypothesis?
Intelligentie komt voort uit efficiënte samenwerking tussen specifieke gebieden in pariëtale en frontale cortices (P-FIT)
Wat is het idee van de MDN (multiple demand network) theorie? Wat zijn aandachtsepisodes? Wat is het verschil met P-FIT?
MDN is een controlemechanisme dat wordt geactiveerd in nieuwe/complexe situaties (wanneer Gc niet genoeg is)
Aandachtsepisodes: Om probleemoplossend doelgericht gedrag te bereiken verdeelt MDN een taak in subacties
Verschil P-FIT: minder focus op specifieke verbindingen fronto-parietaal
Hoe werkt het MDN? (multiple demand network) Leg uit in 4 stappen
- Zintuigelijke verwerking in occipitale/temporale kwabben
- Integratie in pariëtale kwabben
- Pariëtale + prefrontale gebieden communiceren via witte stof voor oplossen van problemen/toetsen van hypotheses/evalueren van info
- ACC selecteert juiste respons en remt onjuiste respons
Wat laten studies van het MDN zien?
Variaties op EF taken kan volledig worden verklaard door MDN activiteit
-> Dus CHC constructen/Gf overlappen erg met executieve functies
De hoeveelheid schade in het multiple demand network (MDN) is voorspellend voor …
het verlies van Gf
Waarom wordt P-FIT ook wel de vingerafdruk in de hersenen voor intelligentie genoemd?
Activatie in P-FIT regio’s hebben een sterke correlatie met IQ
Waarom is de P-FIT beperkt in de klinische praktijk?
P-FIT voorspelt dat je met onderzoek naar fronto-pariëtale connecties iemands IQ kan afleiden, wat tot op heden nog niet is gelukt
Ondanks dat P-FIT dus correleert met IQ, kan je er dus niet iemands IQ mee aflezen!
Wat is volgens Barbey (NNT) de reden voor een nieuwe neurale intelligentietheorie?
Hoe compenseert NNT voor de tekortkomingen van de andere 2 neurale theorieën?
P-FIT en MDN zijn niet toereikend om intelligentie goed te kunnen lokaliseren
-> Beiden gaan uit van verschillen in intelligentie uit structurele en functionele hersenbouw
NNT: verschillen in intelligentie kunnen verklaard worden door flexibele en dynamische werking van hersenen als geheel
Wat is de balans tussen flexibiliteit en rigiditeit in NNT (network neuroscience theory)?
Hersenen moeten flexibel zijn om spontaan nieuw gedrag te kunnen ontwikkelen
-> Voor aanpassing aan omgeving
Rigiditeit nodig zodat eerder gedrag zich kan herhalen als de situatie zich daarvoor leent
Wat is het grootste verschil tussen P-FIT/MDN en NNT?
P-FIT/MDN: focussen op lokalisatie
NNT: focust op hoe netwerken interacteren
Wat is het verschil tussen lokale en globale efficiëntie in NNT?
Lokaal: dezelfde routes in netwerk zijn actief (rigiditeit)
-> Wanneer gedrag is aangeleerd, routine
-> Besparen energie
Globaal: willekeurige wisselende routes in netwerk actief
-> Nieuw gedrag ontwikkelen
Wat voor type netwerk zijn de hersenen volgens NNT?
Small-world network: optimale balans tussen lokale en globale efficiëntie
Welke efficientie hoort bij elk van deze netwerken:
A. Regular netwerk
B. Small-world netwerk
C. Random netwerk
A. Hoge lokale effic., lage globale effic.
B. Optimale balans lokale/globale effic.
C. Lage lokale effic., hoge globale effic.
Welke is het meest energie zuinig: lokale of globale efficiëntie? Waarom?
Welke is het meest flexibel? Waarom?
Lokaal -> routes liggen vast, dus heel automatisch
Globaal -> routes liggen niet vast
Welk netwerktype is het meest actief bij aangeleerd/routine gedrag?
Reguliere netwerk (hoge lokale efficientie)
Welk netwerktype is belangrijk voor het ontstaan van nieuw gedrag?
Random netwerk -> hoge globale efficiëntie
Wat zijn 4 redenen waarom IQ een veelgebruikte maat is in NPO?
- Goed onderbouwde test (CHC model)
- Goede voorspeller (e.g. schoolsucces, SES, gezondheid)
- Hoge test-hertest betrouwbaarheid
- Relatief stabiele maat over tijd
Wat zijn 5 kritiekpunten voor intelligentie meten vanuit NPO?
- Onduidelijk/complex construct, kan niet beschreven worden door 1 enkele score
- Vaak verkeerd geïntepreteerd/gebruikt
- Weinig inzicht in waar het misgaat bij lage score
- Storende factoren (motivatie, omgeving, testeisen, ruimte, testafnemer)
- Vertekend beeld bij mensen met fysieke beperking of taal/cultuur verschillen
Wat zijn 3 manieren waarbij cultuur/taal invloed heeft op intelligentie testen?
- Cultuurspecifieke kennis (e.g. wie was shakespeare)
- Taalbegrip (e.g. overeenkomst hamer en zaag)
- Cultuurspecifieke plaatjes (e.g. plaatje van schoolbus completeren)
Wat is een oplossing voor culturele bias in intelligentie testing?
Cultuurvrije tests ontwikkelen (e.g. Raven’s)
Wat is het verschil tussen IQ en intelligentie?
IQ = schatting van intelligentie
-> dus niet intelligentie zelf!
Wat was de eerste intelligentie test en hoe begon deze?
Stanford-Binet: voor het identificeren van kinderen met speciale behoeften
Hoe begon de Wechsler intelligence scales?
Rekruteringstest voor het Amerikaanse leger
Hoe is het CHC model gerelateerd aan intelligentietesten?
CHC model biedt duidelijk onderzocht kader voor interpretatie van IQ scores
Alle IQ tests verschillen in de mate waarin ze cognitieve processen uit CHC model in kaart brengen
Voor ontwikkeling van welke test werd heel nadrukkelijk vertrokken vanuit CHC model?
WISC-V
Meeste intelligentietests zijn een maat voor … en het aandeel van … is beperkt. Waarom is dit zo en waarom is dit opvallend?
Meeste intelligentietests zijn een maat voor Gc (gekristalliseerd) en beperkt voor Gf (fluide)
-> Omdat zuivere meting van Gf is niet mogelijk
Opvallend, want Gf is het meest centrale in het CHC model
Waarom is een zuivere meting van Gf nagenoeg niet haalbaar?
Gf is domeinonafhankelijk in het CHC model maar deze zijn niet zo te operationaliseren
-> Prestaties op taken die Gf meten worden altijd beïnvloed door andere processen
Welke IQ ranges horen bij: gemiddeld, hoog, laag en milde verstandelijke beperking?
VB: 50-69
Laag: 70
Gemiddeld: 90-109
Hoog: 120-129
Wat zijn: Gc, Gv, Gf, Gsm en Gs?
Gc = gekristalliseerde intelligentie
Gv = visuele infoverwerking
Gf = fluide intelligentie
Gsm = werkgeheugen
Gs = verwerkingssnelheid
Wat wordt bedoeld met een disharmonisch profiel? Wat is hier problematisch aan?
Significante verschillen in IQ testresultaten, welke afwijkend zijn van normaal
-> Wordt in klinische praktijk gezien als weerspiegeling van cognitieve stoornissen
Dit hoeft niet zo te zijn!
Wat zijn indexscores van een IQ test? Wat gebeurt er als de verdeling van hiervan onevenredig is?
Samenvattende scores op Wechslerschalen -> verwijzen naar brede cognitieve processen uit het CHC model
-> Onevenredige verdeling wordt in verband met cognitieve stoornissen (wat niet perse zo is!)
Waarom is onevenredige verdeling van indexscores van IQ tests niet per se een indicatie voor cognitieve stoornissen?
- Binnen gezonde normatieve steekproef worden vaak significante verschillen tussen indexscores gevonden (vooral bij kids)
- Als er sign. verschillen worden gevonden, betekent dat niet per se dat het klinisch relevant is -> voorgeschiedenis + context moet worden meegenomen
- Lage score op 1 index helpt niet bij een klinische diagnose (e.g. snelheid verwerking komt bij veel ziektes voor)
IQ resultaten zeggen dus niet veel over cognitieve stoornissen, maar waarom doen we het dan nog in NPO?
Sterkte/zwaktepunten analyse in mensen met complexe of heterogene aandoeningen
Wat is het Flynn effect? Hoe kan je het verklaren?
Geleidelijke stijging van gemiddelde IQ scores (0,33 per jaar)
-> Veranderde omgeving (opvoeding, onderwijs, oefening met testen, toenemende complexiteit van omgeving, betere voeding, betere prenatale zorg)
In welke landen wordt er juist een lichte daling in gemiddelde IQ geobserveerd? Geef 3 mogelijke verklaringen hiervoor
US/Noord-west Europa
- Veranderde opvoeding
- Minder cogn. uitdaging (e.g. AI)
- Hogere vruchtbaarheid mensen met laag IQ
Hoe veel neemt IQ per jaar toe?
0,33 punt per jaar
Wat is het verschil tussen de DSM-V en eerdere edities wat betreft het gebruik van IQ voor diagnose van verstandelijke beperkingen?
Nu minder focus op IQ
-> Nu meer focus op dagelijks functioneren + aanpassingsvermogen van persoon
-> Maar… nog steeds moet het IQ lager zijn dan 70
Welke 3 aanwijzingen geeft de DSM voor IQ testen?
- Betrouwbaar & valide tests
- Goede normen
- Passend bij socio-culturele achtergrond/moedertaal
Hoe is intelligentie gelinkt aan psychopathologie?
- Lagere IQ = risicofactor voor psychische stoornissen & slechtere prognoses
- Stoornissen in cognitief functioneren in kids voorspelt aanwezigheid van psychische stoornissen op latere leeftijd
Stoornissen in cognitief functioneren in kids voorspelt aanwezigheid van psychische stoornissen op latere leeftijd
Wat impliceert dit? (2 opties)
- Impliceert oorzakelijk verband tussen cognitieve problemen in kindertijd + ontwikkeling van stoornissen op latere leeftijd
- Impliceert gemeenschappelijke factor die op jonge leeftijd het cognitief functioneren + kwetsbaarheid voor stoornissen beinvloedt
Verstandelijke beperking wordt gekenmerkt door significante beperkingen in … en …
- Intellectueel functioneren
- Adaptief gedrag
Welk type intelligentie is gevoelig voor schade aan frontale/parietale kwab?
Fluide intelligentie
Veel intelligentietests vereisen optimale info verwerkingssnelheid. Wat is hiervan een direct gevolg?
Patienten met hersenletsel halen mogelijk lagere IQ score dan verwacht obv premorbide niveau van functioneren
