Lecture 3: Attention & Executive function Flashcards
What is the difference between bottom-up and top-down? Give 3 characteristics of each
Bottom-up:
- Stimulus-driven
- Automatic
- Effortless
Top-down:
- Self-determined
- Intentional
- Requires effort
Wat is het verschil tussen het passieve en actieve proces van aandacht?
Passief: aandacht wordt getrokken omdat er een fysiologische staat van alertheid wordt gehandhaafd
Actief: aandacht kan gericht worden dmv een selectief proces dat relevante van niet-relevante info scheidt
Met welk type aandacht overlappen executieve functies en waar overlapt het precies mee?
Selectieve aandacht
-> Wat aandacht krijgt wordt besloten door de executieve functies
Wat is selectieve aandacht?
Het focussen op specifieke info in de omgeving terwijl je andere dingen negeert
= filter –> beslist wat wordt opgemerkt en wat niet
Noem 2 voorbeelden van selectieve aandacht
- Naar een gesprek luisteren in een drukke ruimte
- Een boek lezen in een druk café
Wat is de volgorde van informatieverwerking die vaak gebruikt wordt in aandachtstheorieën (zoals Sternberg)? (2 stappen)
- Info via de zintuigen wordt gecodeerd en dan vergeleken met al opgeslagen info in het geheugen.
- Op basis hiervan wordt besloten tot een reactie welke dan wordt uitgevoerd
Wat is intensiteit in aandacht?
Alertheid die van belang is bij efficiënte info verwerking
-> het is de ontvankelijkheid van het centrale zenuwstelsel voor stimulatie en de fluctuaties hierin
Welke twee factoren zijn belangrijk voor efficiënte informatieverwerking?
- Selectiviteit: uitfilteren van relevante info
- Intensiteit: alertheid
Wat is gerichte aandacht?
Actief richten op 1 info bron of 1 aspect van een stimulus
Wat is verdeelde aandacht (divided attention)?
Het actief gelijktijdig volgen van verschillende info bronnen of taken en/of het uitvoeren van meerdere taken op hetzelfde moment
Waar hangt de interference van divided attention vanaf? (2) Geef een voorbeeld
- Gelijkenis van de taken
- Hoe automatisch de taken gaan
Het lezen van een boek terwijl je naar een audioboek luistert is moeilijk, omdat je daarvoor dezelfde verwerking nodig hebt
-> Luisteren naar een audioboek als je de afwas doet gaat veel makkelijker
Wat is de invloed van het hebben van verdeelde aandacht (divided attention) op het presteren op die taken?
Als je meerdere taken combineert, presteer je op deze taken slechter
Waarom moet alertheid (intensiteit) van aandacht worden onderhouden?
Zo zorg je dat aandacht naar een info bron getrokken kan worden
Wat zijn de twee typen alertheid?
- Fasische alertheid
- Tonische alertheid
Wat is fasische alertheid? Geef een voorbeeld
Korte termijn fluctuaties die bepaald of opgeroepen worden door stimuli uit de omgeving of eisen die een taak stelt
E.g. schrikreactie bij een hard geluid of extra opletten in een drukke verkeerssituatie
Wat is tonische alertheid? Geef een voorbeeld
Biologische fluctuaties over langere perioden die vanuit het organisme worden bepaald ipv de situatie. Het is gerelateerd aan het circadiaanse ritme
E.g. postlunchdip na het middageten of verslapte aandacht na een lange studeersessie
Wat is volgehouden aandacht (sustained attention)?
Het actief richten of verdelen van aandacht over langere perioden
-> Wordt moeilijker met hoe langer het duurt
Waarom wordt het moeilijker om volgehouden aandacht (sustained attention) te hebben gedurende een langere periode?
- Resource depletion: uitputting van bronnen
- Opportunity cost: we proberen altijd onze kansen te maximaliseren maar gedurende de tijd overweegt het brein om andere dingen te doen die meer kansen op beloning geven
Wat is het time-on-task effect?
Het langdurig volhouden van taken terwijl er sprake is van vermoeidheid. Dan verslechtert de taakprestatie en men gaat meer fouten maken
Wat is een voorbeeld van volgehouden aandacht (sustained attention)?
Aandacht langdurig richten op een monotone taak waarin weinig gebeurt of bv. waakzaamheidstaken
Waarom is er meer steun voor het idee van opportunity cost in sustained attention dan voor resource depletion?
Er is nooit een punt waar je hersenen stoppen met het kunnen van een taak –> dus geen resource depletion
Opportunity cost is interessanter, omdat er geen vermoeidheidseffect is als je wisselt tussen taken
Wat is het wisselen van aandacht (attention switching) en hoe hangt dat samen met de prestatie op een taak?
Het wisselen van aandacht tussen verschillende taken
-> Prestatie is minder na het wisselen van taak = switching cost. Hierdoor voel je je sneller vermoeid
Geef een voorbeeld van attention switching
Tijdens college op je telefoon zitten. Je wisselt je aandacht tussen je telefoon en het college
Wat is het verschil tussen verdeelde aandacht (divided attention) en attention switching?
Divided attention: je doet meerdere dingen tegelijk
Attention switching: je wisselt aandacht compleet af tussen taken
Wat is switching cost in aandacht?
Het kost tijd en energie om van taken steeds te wisselen. Bij het vaak wisselen van aandacht tussen taken ben je sneller vermoeid
Wat drijft de alertheid (intensiteit van aandacht)?
Onze fysiologie
Is fasische alertheid meer top-down of bottom-up?
Bottom-up (want dit is een kort en automatisch geactiveerd door stimuli)
Welke aandachtssystemen worden voorgesteld in de Theorie van Attention Networks (Corbetta/ Schulman)?
- Bottom-up (automatisch, kort, externe stimuli)
- Top-down (vrijwillig, selectief, gekoppeld aan executieve functies)
Wanneer is top-down aandacht nodig volgens Corbetta en Schulman?
In situaties die selectie vragen en waar bekend is op welke kenmerken gelet moet worden. Dit is gekoppeld aan executieve functies (executieve controle)
Posner en Petersen onderscheiden 3 functionele aandachtsnetwerken. Welke?
- Vigilantie/ Waakzaamheidsnetwerk: verantwoordelijk voor alertheid
- Posterior aandachtsnetwerk: richt visuospatiële aandacht op de buitenwereld
- Anterior aandachtsnetwerk: detecteerd actief en selectief informatie en buffert tegen afleiding + wijst aandacht toe tijdens multitasken (executieve functie)
Welk netwerk van aandacht van Posner en Petersen heeft een executieve functie?
Anterior aandachtsnetwerk
Wat is de mentale schema theorie van Norman en Shallice? Tussen welke twee situaties wordt onderscheid gemaakt in de selectie van schema’s en hoe wordt dat gecontroleerd?
Een model waarin wordt aangenomen dat alle gedachten en handelingen gebaseerd zijn op de activering van mentale schema’s
- Routinematige situaties
- Niet-routinematige situaties
-> Gecontroleerd door een controlerend aandachtsmechanisme
Welke aandachtstype is transient?
Bottom-up
Wat zijn routinematige/automatische situaties? (4)
- Geen bewuste aandacht nodig
- Kunnen gelijktijdig worden uitgevoerd
- Externe stimuli worden geregistreerd door zintuiglijke systemen die schema’s voor routinematige acties activeren
- Contention scheduling (CS) kiest het sterkste schema
Wat is contention scheduling?
Het mechanisme dat kiest voor het sterkste schema in een routinematige situatie, wat leidt tot een automatische actie
-> kan geen oplossing vinden bij niet-routinematige handelingen
Wat zijn niet-routinematige handelingen? (3)
- Bewuste aandacht is vereist
- Externe stimuli activeren routinematige handelingen, maar contention scheduling kan geen automatische oplossing vinden
- Superviserende aandachtssysteem van hogere orde (SAS) wordt geactiveerd en regelt het verder
Hoe werkt het superviserende aandachtsysteem? Beschrijf in 4 stappen
Belangrijk voor niet-routinematige handelingen
- Contention scheduling kan geen automatische oplossing vinden
- Activatie superviserende aandachtssysteem (SAS)
- SAS remt selectie van routineschema’s en schakelt naar executieve functies
- Nieuwe doelen worden gesteld en onderhouden in werkgeheugen, dan gemonitord en bijgewerkt wanneer nodig
Wie bedachten de mentale schematheorie?
Norman & Shallice
Bij welk type situaties horen contention scheduling (CS) en het superviserend aandachtssysteem (SAS)?
CS: routinematige situaties
SAS: niet-routinematige situaties
Wat zijn de 3 grootste functies van het superviserende aandachtssysteem (SAS)?
- Inhibitie (van routineschema’s)
- Updaten (van werkgeheugen)
- Monitoren (van werkgeheugen)
Wat is de link tussen aandacht en executieve functies het multimodale werkgeheugenmodel van Baddeley en Hitch?
Aandacht controleert menselijk taakgedrag
Wat zijn de 3 werkgeheugenonderdelen volgens Baddeley en Hitch?
- Fonologische lus
- Visuospatieel schetsblok
- Centrale executieve
Wat is de fonologische lus (Baddeley & Hitch)?
Houdt verbale info in het werkgeheugen
Wat is het visuospatiaal schetsblok? (Baddeley & Hitch)
Behoudt visuele en ruimtelijke info in het werkgeheugen
Wat is de centrale executieve (Baddeley&Hitch)?
Houdt toezicht op fonologische lus en visuospatiaal schetsblok & beheert en reguleert cognitieve processen (vergelijkbaar met SAS van Norman & Shallice)
Welk model stelden Baddeley & Hitch voor?
Multimodaal werkgeheugen model met fonologische lus, visuospatiaal schetsblok en centrale executieve
Hoe noemen Baddeley en Hitch de superviserende aandachtssystemen van Norman & Shallice?
Centrale executieve
Wat zijn visual search tasks? Op welke 3 manieren kan je hierin varieren?
Deelnemers moeten een target vinden tussen afleidingen
Variëren met:
1. Bottom-up vs. top-down
2. Moeilijkheid: gelijkenis tussen target en afleidingen vergroten of verkleinen
3. Natuurlijke of kunstmatige scenes
Wat is het nadeel van het gebruik van natuurlijke scenes in visual search tasks?
Minder experimentele controle
Wat meet de Stroop task en waarom?
Selectieve aandacht: ze hoeven maar aandacht te geven aan een onderdeel van de stimulus en andere onderdelen moeten worden genegeerd
Waarom is er inteferentie bij de meeste mensen in de Stroop task?
Omdat automatische verwerking interfereert met de prestatie
-> Mensen lezen automatisch een woord maar moeten dus alleen kleur benoemen
Hoe wordt de capaciteit van selectieve aandacht gedefinieerd in de Stroop task?
Het verschil in reactietijd tussen congruente en niet-congruente stimuli
Wat is de sustained attention to response task (SART)?
Verschillende nummers worden getoond met tussendoor masks. Deelnemers moeten drukken als ze bv. het getal 1 zien
Wat meet de sustained attention to response task en waarom?
Volgehouden aandacht (mbv reactietijd), omdat mensen hun aandacht moeten houden op het fixatiepunt
Wat is het verschil tussen een commissie fout en omissie fout in bijvoorbeeld de SART?
Commissie = valse positieve (je drukt op de knop wanneer je dat niet had moeten doen)
Omissie = valse negatieve (je drukt niet terwijl je dat had moeten doen)
Welke 3 aspecten van aandacht meet de aandachtsnetwerk test (attentional network test)?
- Alertheid
- Oriëntatie
- Executieve controle
Wat zijn 4 belangrijke tests om aandacht te meten?
- Visual search tasks
- Stroop task
- SART
- Attentional network test
Welke taak lijkt veel op de waar is wally puzzels?
Visual search tasks
Wat zijn 3 manieren om te weten of een psychologisch construct bestaat?
- Dubbele dissociaties
- Kijken naar ontwikkeling (als dingen op hetzelfde moment ontwikkelen, is het hetzelfde proces)
- Kijken naar individuele verschillen (als iedereen goed is in een taak, weten we dat ze dezelfde processen gebruiken)
Wat maken executieve functies mogelijk?
- Intentioneel & adaptief gedrag
- Nieuwe complexe taken aanpakken
- Zelfstandig functioneren in dagelijks leven
Voor wat voor situaties heb je executief functioneren nodig?
Ongestructureerde niet-routinematige situaties, waarin een persoon zelf structuur aan moet brengen
Welke term introduceerde Luria om executieve functies mee te beschrijven en wat bedoelde hij?
Hogere corticale functie: mensen sturen actief en intentioneel hun gedrag en interacteren met hun omgeving
Wie introduceerde de term executieve functies en hoe is dat gebeurd?
Lezak: na observaties van patiënten die goed presteerden op tests maar geen structuur konden aanbrengen in hun leven, maar dat andere patiënten met beperkingen in cognitieve functies wel in staat waren om structuur aan te brengen in hun dagelijks leven
Welk onderscheid maakte Lezak wat betreft executieve functies?
Cognitieve functies (geheugen, taal, waarneming) en executieve functies van een hogere orde (sturen cognitieve functies aan)
Welke functies horen bij wat/hoeveel en welke bij hoe/of volgens Lezak?
Wat/hoeveel: cognitieve functies
Hoe/of: executieve functies
Wat is het shielding-shifting dilemma (Goschke & Bolte)?
Beschrijft 2 aspecten van executief functioneren:
1. Shielding: doel beschermen tegen afleiding zodat het bereikt kan worden
2. Shifting: doel flexibel aanpassen als de situatie daarom vraagt
Welke balans is belangrijk voor het shielding-shifting dilemma? En welke 2 factoren beïnvloeden deze balans?
Balans tussen stabiliteit (shielding) en flexibiliteit (shifting) met betrekking tot het doel
Beinvloedt door:
1. Emoties (positieve emoties leidt tot meer flexibiliteit en minder stabiliteit)
2. Sociale context
Wat voor invloed hebben emoties op de balans tussen stabiliteit en flexibiliteit?
In een positieve toestand hebben mensen meer de neiging om flexibel te zijn, ten koste van stabiliteit
Geef een voorbeeld van hoe emoties effect hebben op executief functioneren in jongeren. Waarom is dat?
Riskant gedrag in adolescentie
-> PFC is nog niet volledig ontwikkeld, waardoor er minder executieve functies zijn en er een verhoogde invloed van emoties vanuit sociale context
Waarom treden jonge kinderen niet in risicovol gedrag maar adolescenten wel?
Beiden hebben nog een onontwikkelde PFC die belangrijk is voor het controleren en reguleren van eigen gedrag. Bij adolescenten is er echter meer belang voor sociale context voor de doelen die ze stellen
Wat zijn de twee benaderingen van executieve functies?
- Fractionering
- Unitair
Wat is de unitaire visie op executieve functies? Waar is dit gelokaliseerd? Welk systemen van Norman en Shallice en welke van Baddeley lijken hierop?
Executieve functies zijn een centrale operator van gedrag
-> In PFC (maar verbonden met andere netwerken)
-> Superviserende aandachtssysteem (SAS) (Norman) + centrale executieve (Baddeley)
Wat is een conceptueel probleem van de unitaire visie?
De centrale operator heeft een homonculus karakter nu, waardoor er een risico is dat er een eindeloze hiërarchie van executieve functies ontstaat die op hun beurt weer andere uitvoerende functies aansturen
-> Er wordt niet gespecificeerd hoe dit mechanisme werkt
Wat is het idee van fractionering van de executieve functies?
Uitvoerende functies hebben meerdere gespecialiseerde processen zonder hiërarchie
Welke 5 taken in welke hersengebieden zijn door Stuss en Alexander onderscheiden? Welk idee van executief functioneren hangen zij aan?
Fractionering
- Activering: dmPFC
- Taakinstelling: linker dlPFC
- Controle: rechter dlPFC
- Gedrag/emoties (zelfregulatie: lm orbitofrontale cortex
- Metacognitie/integratie: frontopolair circuit
Zijn neurologische tests meer gebaseerd op de unitaire of fractioneringsvisie? Waarom?
Fractionering: Tests meten uitvoerende functies afzonderlijk
Welke kernconstructen van executief functioneren zagen Friedman en Miyake? (3)
- Werkgeheugen updaten
- Set-shifting
- Inhibitie
Wat waren de resultaten van een factoranalyse op de kernconstructen van executief functioneren van Friedman en Miyake?
De kernconstructen (werkgeheugen updaten, set-shifting en inhibitie) zijn scheidbare executieve functies, maar er blijft een onderliggende factor
Wat is het resultaat van de unitaire en fractionering visie?
Beide zijn er niet in geslaagd om een allesomvattende verklaring te geven van hoe de hersenen zichzelf besturen
Wat is een kritiek op de fractioneringsbenadering? (3)
- Activering in specifieke gebieden bij het uitvoeren van een taak betekent niet per se dat deze gebieden alleen deze functie controleren
- Dezelfde gebieden worden vaak geactiveerd bij verschillende executieve functies
- Er is niet genoeg aandacht besteed aan niet-frontale gebieden
Hoe verbindt de huidige visie op executieve functies de unitaire en fractionele visies?
Er is geen hiërarchie in controle; het zijn allemaal netwerken
-> Een knooppunt in het netwerk kan controle hebben maar ook gecontroleerd worden door andere knooppunten
Welke gebieden spelen een belangrijke rol in executief functioneren volgens de huidige visie? (5)
- dlPFC
- ACC
- vmPFC
- Pariëtale cortex
- Basale ganglia
Welke 3 fronto-subcorticale netwerken zijn belangrijk voor executieve functies en wat is elk hun rol?
- Prefrontaal (executieve functies (plannen, probleemoplossing))
- Orbitaal (sociaal-cognitieve functies)
- Cingulair (motivatie en drive)
Wat is het gevolg van schade aan het orbitale circuit?
Persoonlijkheidsveranderingen
Wat is het gevolg van schade aan het cingulaire circuit?
Apathie
Wat is de route van het prefrontale circuit? (4)
DL PFC –> nucleus caudatus –> globus pallidus –> thalamus
Wat is de route van het orbitale circuit? (4)
Orbitofrontale cortex –> nucleus caudatus/accumbens –> globus pallidus –> thalamus
Wat is de route van het cingulaire circuit? (4)
Anterior cingulate cortex –> ventraal striatum –> substantia nigra –> thalamus
Wat zijn de verschillen tussen de fractionering van Stuss en de indeling van de circuits van Tekin?
Overlap tussen gebieden als hubs van sociaal gedrag en emoties en deels voor executief functioneren
-> Maar verschil in de hubs voor motivatie/drive en dus executief functioneren
Wat voor type activiteit laten fMRI resting state studies zien?
Connectiviteit tussen frontale en pariëtale netwerk
fMRI studies laten zien dat frontopariëtale netwerk belangrijk is voor aandacht en cognitieve controle. Welke 3 fMRI activatiepatronen werden onderzocht? Welke 2 netwerken werden vervolgens gevonden?
- Initiatie van taken
- Activatie tijdens volgehouden aandacht
- Activaties van foutengerelaterde feedback
Netwerken:
1. Frontopariëtale controlenetwerk (FPCN)
2. Cingulo-operculaire netwerk
Welke 2 taken zijn belangrijk in het frontopariëtale netwerk (FPCN)? Waar is deze in het brein (2 locaties)?
Taakinitiatie + fout-feedback
-> dlPFC + pariëtale gebieden (precuneus)
Welke 2 taken zijn belangrijk in het cingulo-operculaire netwerk? Welke 3 gebieden zijn betrokken?
Alertheid/volgehouden aandacht (stabiele set-maintenance) + premotorische/motorische processen
-> cingulate cortex, vmPFC, insula
Hoe kan je het shielding-shifting dilemma koppelen aan de twee netwerken (frontopariëtaal & cingulair-operculair)?
Frontopariëtaal: negatieve feedback gebruiken voor tijdige shifting
Cingulair-operculair: handhaven van een gesteld doel (shielding)
Laesie studies ondersteunen de duale theorie van het frontopariëtale en cingulo-operculaire netwerk. Op welke manier?
Schade aan dlPFC (frontoparietaal) leidt tot minder kunnen shiften
Schade aan mPFC/cingulate cortex resulteert in verminderde shielding
Wat is het verschil tussen het dorsale aandachtsnetwerk (DAN) en het ventrale aandachtsnetwerk van Corbetta? (2 elk)
DAN: betrokken bij actieve controle en visuospatiële aandacht
-> Bilateraal
VAN: betrokken bij heroriëntatie van aandacht wanneer plotselinge stimuli verschijnen
-> Rechterhersenhelft
Zijn de frontoparietale en cingulo-operculaire netwerken tegelijk actief of zijn ze complementair?
Complementair
Wat is het default mode network (DMN)?
Netwerk dat actief is als er geen externe taken te verrichten zijn
-> Belangrijk voor denken over e.g. toekomst of anderen
Wat bewaakt de balans tussen het default mode netwerk en de dorsale aandachtsnetwerk (DAN) en hoe wordt dat gedaan?
Frontopariëtale controlenetwerk
-> Verbindt met DAN als een taak moet worden uitgevoerd
-> Verbindt met DMN wanneer aandacht moet worden gericht op interne gedachten
Wat is het verschil tussen top-down/bottom-up aandachtssystemen vs. basale alertheid?
TD/BU: activatie cortex
Basale alertheid: subcorticale gebieden zoals hersenstam en thalamus (ascending reticular activation system (ARAS))
Wat is het ascending reticular activation systeem (ARAS)?
Moduleert alertheid
Wat is de functie van de locus coeruleus? Waar ligt deze?
Noradrenaline productie + verspreiding voor tonische en fasische alertheid –> Dus erg belangrijk voor basale alertheid + snelle activatie van acute reacties
-> Ligt in ARAS (ascending reticular activation system)
Wat is een latent construct?
Hoe een cognitieve functie op theoretisch niveau is gedefinieerd
Waarom is executief functioneren een paraplubegrip?
Omdat het verschillende processen omvat waarbij het kernbegrip ‘controle’ is
Beschrijf de kloof die er is wat betreft executief functioneren
Beschrijving/functioneren van executieve processen vs. de manier waarop deze processen worden gemeten in executieve functietests
Trail making, Stroop color/word, wisconsin card sorting –> dit zijn allemaal tests die executief functioneren meten. Waarom geven deze geen compleet beeld van executief functioneren? Welke type validiteit is in gevaar?
Ze meten de cognitieve controle, maar niet andere aspecten zoals zelfinitiatief en zelfstructurering
-> Dus deze tests meten niet goed of mensen zelfstandig kunnen functioneren in het dagelijks leven
Ecologische validiteit
Welke twee condities zijn er in aandachtstesten?
- Snelheid (voer taak zsm uit)
- Selectietaak
Welk (onterecht) onderscheid zeggen aandachtstesten te maken (3)? Wat blijft hier nog van over na factoranalyse (2)?
Onderscheid tussen gerichte aandacht, volgehouden aandacht en verdeelde aandacht
Factoranalyse: snelheid van verwerking + hoeveelheid cognitieve controle worden gemeten
Welke 3 soorten taken zijn er wat betreft aandacht en executieve functies?
- Operationele taken
- Tactische taken
- Strategische taken
Wat zijn operationele taken? Wat meten ze?
Taken die zsm worden uitgevoerd zonder cognitieve controle
-> Meet info verwerking snelheid
Wat zijn tactische taken? Wat meten ze?
Taken moeten zo nauwkeurig en zsm worden uitgevoerd
-> Meet selectieve aandacht en cognitieve controle
Wat zijn strategische taken? Wat meten ze?
Strategie moet worden bedacht om taak te voltooien
-> Meet uitvoerende functies zonder tijdslimiet of taakstructuur
Wat zijn 2 aspecten van ecologische validiteit? Leg uit wat ze zijn
- Veridicaliteit = in hoeverre kan de taak dagelijks functioneren voorspellen
- Verisimilitude = in hoeverre een test lijkt op dagelijkse taken
Hoe goed is de ecologische validiteit van testen die rekening houden met veridicaliteit & verisimilitude? Wat is het gevolg daarvan?
Nog steeds beperkt –> maakt het beoordelen van executieve disfuncties erg lastig
Waarom zijn tests voor executief functioneren moeilijk om ecologisch valide te krijgen?
- Moeten gestandaardiseerd zijn om psychometrisch te voldoen, waardoor ze alsnog niet representatief zijn voor het dagelijks leven
- Taakonzuiverheid: ze meten meerdere aspecten van EF en ook andere cognitieve functies (geheugen, aandacht etc.), waardoor falen op een taak niet per se door falende EF hoeft te komen
De meeste executieve testen zijn gevoelig maar niet specifiek. Wat betekent dat?
Gevoelig: geven correct hersenletsel aan
Niet specifiek: kunnen geen onderscheid maken tussen soorten schade
Aan welk ander psychologisch construct is executief functioneren sterk gerelateerd?
Intelligentie
-> beperkte overlap tussen g-factor en EF
Hoe kan je het beste executief functioneren meten? (3)
- Tests
- Observaties
- Vragenlijsten
Wat is de relatie tussen patienten met hersenletsel/parkinson/MS/ Alzheimer en scores op aandachtstests?
Geen stoornis in cognitieve controle maar infoverwerking!
Stoornissen in infoverwerking, responsinhibitie, verdeelde aandacht en strategie gedreven taken onder hoge tijdsdruk
Wat voor type hersenschade zorgt vaak voor stoornissen in executieve functies? (3)
Prefrontale schade + vasculaire cognitieve stoornissen + neurodegeneratieve aandoeningen
Wat is de rol van de aandachtsspotlight?
Delen die in deze spotlight vallen worden versterkt in de cortex en gecombineerd om uiteindelijk objecten mee te identificeren
Wat is de hypothese dat aandacht relateert aan synchrony tussen neuronen?
Aandacht zou synchrony induceren tussen neurons, waardoor de timing van actie potentialen precies tegelijk gaan waardoor de kans voor een volgende actiepotentiaal in de volgende neuron wordt vergroot
Hoe zou aandacht werken in communicatie tussen neuronen?
Synchrony –> aandacht vergroot de synchrony tussen neurons waardoor de kans groter wordt dat een signaal verder wordt doorgegeven
Wat is een goed fysiologisch kenmerk van alertheid?
Pupil dilatie
Welke neurotransmitters zijn belangrijk voor de volgende netwerken van Posner?
- Alerting
- Orienting
- Executief
Alerting: norepinefrine
Orienting: acetylcholine
Executief: dopamine
Wat is inattentional blindness?
Mensen merken iets niet terwijl ze een andere taak aan het doen zijn
Wat is change blindness?
De neiging om veranderingen in de omgeving niet te zien als ze niet worden verwacht
Wat is attentional blink?
Aandacht geven aan een stimulus voorkomt dat je je bewust bent van een tweede stimulus
Waar worden zaken die niet aandacht hebben verwerkt?
Ze worden verwerkt in je sensorische systemen, maar bereiken niet je bewustzijn
Waar hebben patienten met hemispatieel neglect vaak schade in hun hersenen? Welk deel van hun visuele veld is aangedaan?
Rechter temporoparietale junctie (parietale cortex)
-> Geen aandacht voor linker kant van de ruimte (maar intacte visuele waarneming)
Wat zijn 3 symptomen van laesies aan de frontale kwab wat betreft EF?
- Disinhibitie/geen controle over gedrag
- Gebrek aan oordelen
- Overeten
Hoe meet je latente variabelen?
Je kan ze niet direct meten, dus je kijkt naar resultaten op verschillende testen en kijkt of er patronen zijn
Wat betekent de loading tussen een latent construct en een taak?
Hoe sterk de taak gerelateerd is aan de latente variabele
Wat zijn de 3 aspecten van executief functioneren volgens Miyake?
Shifting - updating -inhibition
Wat zijn 3 aspecten van inhibitie?
- Controleren van eigen aandacht/ gedrag/gedachten/emoties
- Overschrijven van sterke interne drives
- Het stoppen van een reactie of gedachte
Waarom is het moeilijk om inhibitie te meten?
Er zijn snel floor/ceiling effecten waardoor je het voor verschillende groepen anders moet meten
Wat zijn 4 tests voor het meten inhibitie?
- Day/night taak (jonge kids)
- Kleur/woord stroop taak
- Go/NoGo
- Flanker
In welke 2 type stoornissen kom je vaak inhibitie problemen tegen?
- Neuro-ontwikkelings stoornissen (ADHD, ASD)
- Verkregen of progressieve stoornissen die de frontale kwab aantast (FT dementie)
Wat zie je vaak aan iemand die een inhibitie stoornis heeft?
Moeite met het negeren van afleidingen en impulsen weerstaan
Wat is het werkgeheugen?
Systeem voor korte termijn geheugen en manipulatie van informatie
Wat zijn de 3 onderdelen van Baddeley’s model voor werkgeheugen?
Visuospatieel schetsblok + phonologische lus + centrale executieve
Wat is het verschil tussen het meten van korte termijn en werkgeheugen?
Kort: taken die de opslag van info vereisen
Werk: taken die de opslag en manipulatie van info vereisen
Wat zijn twee korte termijn geheugen taken?
- Verbal span task: herhalen van nummers, letters, woorden etc.
- Visuospatial span task: herinneren van locaties van stippen die op het scherm tevoorschijn komen (Corsi block)
Wat zijn twee taken om werkgeheugen te meten?
- Verbaal: omdraaien van een onthouden nummerreeks, n-back taken
- Visuospatieel: herinneren en roteren van objecten
Hoe uiten stoornissen aan het werkgeheugen zich?
Moeite met het opvolgen van instructies, volgen van gesprekken en het begrijpen van complexe teksten
In welke neuro-ontwikkelingsstoornissen zie je vaak werkgeheugen problemen?
ADHD / leerstoornissen
Wat is een andere benaming voor shifting?
Cognitieve flexibiliteit
Met welke 2 aspecten moeten worden gemeten om iets te kunnen zeggen over shifting (cognitieve flexibiliteit) in een patient?
- Prestaties op losse taken vaststellen
- Zorgen dat taken dan worden afgewisseld om dan prestaties te vergelijken
Leg in 3 stappen de verbal fluency taak uit. Wat meet deze test?
- Benoem zo veel dieren als je kan
- Benoem zo veel mogelijk woorden met een A
- Wissel tussen het noemen van fruit en een meubelstuk en benoem zo veel mogelijk
-> Brengt in kaart wat de kosten van shifting zijn
Wat meet de trail making taak?
Switching tussen taken
In welke twee typen aandoeningen zijn shifting problemen vaak aanwezig?
- Ontwikkelingsstoornissen: ADHD/ASD
- Neurodegeneratieve stoornissen: dementie/Parkinson
Welke symptomen horen veelal bij shifting problemen?
Moeite met wisselen van strategie of perspectief, aanpassen aan nieuwe taken. Daarnaast rigide denken, moeite met probleem oplossen, moeite met begrijpen van andermans perspectief
Wat zijn 3 hogere orde EF?
- Redeneren
- Probleem oplossing
- Plannen
Welke twee functies van EF lijken op fluide intelligentie?
Redeneren + probleem oplossing
Noem een voorbeeld van een test die hogere orde EFs meet
Tower of London taak
Hoe ontwikkelen hogere orde EFs zich?
Deze hogere orde EFs ontwikkelen zich later en hangen af van basale EFs (werkgeheugen, inhibitie)
Waarom wordt inhibitie als de fundering van EFs gezien?
- Het ontwikkelt zich als eerste
- Het is nodig voor bijna alles: updaten werkgeheugen + switchen
Wat zijn drie algemene kritiekpunten op EFs?
- Te breed en vaag concept –> onduidelijk wat wel EFs zijn en wat niet. Veel vergelijkbare constructen hebben verschillende namen (shifting = switching = cogn. flex.)
- Kan niet direct worden gemeten
- Onduidelijk welk mechanisme erachter zit
Hoe werkt EF training?
Veel werkgeheugen taken die moeilijker worden naarmate de weken vorderen
-> Verbetert EFs, wat brede invloed heeft op algemene cognitieve functies
Wat zijn de 5 stadia van de hype cyclus van werkgeheugen training?
- Technologie trigger
- Piek van opgeblazen verwachtingen
- Dal van disillusie
- Stijging van hoop
- Plateau van productiviteit
Waarom is EF training een disillusie?
Je wordt alleen beter in de specifieke taak waarin je traint, maar niet in andere taken in het dagelijks leven
Wat zijn 7 belangrijke dingen om mee te nemen in een studie naar EF training?
- Grote sample size
- Actieve control groep
- Gerandomiseerd
- Dubbel-blind testen
- Near and far outcomes: verschillende soorten taken die ook deels de realiteit weerspiegelen
- Disclose recruitment: tegengaan van invloed van verwachtingen van deelnemer op het onderzoek
- Pre-registratie
Waarom is er een plateau van productiviteit nu in EF training?
Er zijn sommige deelnemers die verbeteringen laten zien
-> Verschillen in hersenstructuur en functie
Wat is een alternatief voor EF training?
Naturalistische/embedded training
Wat is naturalistische/embedded training?
Training met verschillende EF activiteiten, vaak gecombineerd met fysieke activiteiten
