Labdiagnostiek bij systemische AIZ Flashcards
Wat zijn ANA?
anti-nucleaire-antistoffen, autoantistoffen gericht tegen nucleaire antigenen
Met welke systemische AIZ is een positieve ANA onder andere geassocieerd?
- SLE: systemische lupus erythematosus
- SjS: Sjögren Syndroom
- SSc: systemische sclerose
- MCTD: mixed connective tissue disease
- IIM: immuun gemedieerde inflammatoire myopathie
Hoe beschrijf je positiviteit voor antistoffen tegen cytoplasmatische antigenen?
ANA negatief, met als opmerking dat een cytoplasmatisch patroon is waargenomen
Wat is de gouden standaard van een ANA-screen?
Indirecte ImmunoFluorescentie (IIF)
Wat zijn voordelen van IIF bij een ANA-screen?
- goedkoop
- eenvoudig
- hoge sensitiviteit
- HEp2 patronen
Beschrijf globaal het proces van IIF (indirecte immunofluorescentie)
1: incubeer weefsel/HEp-2 cellen met antistoffen uit serum
2: was ongebonden antistoffen weg
3: voeg fluorescerende anti-humane IgG toe
4: was ongebonden antistoffen weg
5: bekijk patroon/ bepaal titer (oid)
Wat is de waarde van HEp-2 patronen?
het geeft een indicatie van welke antistof mogelijk aanwezig is
Wat is ANA-titratie?
testen van een verdunningsreeks serum t.b.v. kwantificering ANA
Wat is de toegevoegde waarde van een ANA-titer?
het is richtinggevend wat betreft mogelijke diagnosen/antistoffen die aanwezig zijn
Bij welke ziektebeelden is de ANA bij meer dan 70% positief?
- MCTD (100%)
- drug-induced LE (100%)
- SLE (>99%)
- SSc (80%)
- SjS (70%)
Welke antistoffen passen bij een gespikkeld ANA-patroon?
- SS-A (SjS)
- SS-B (SLE)
- RNP (MCTD)
- Sm (SSc)
- RP-III (IIM)
- Mi-2
Welke antistoffen passen bij een homogeen ANA-patroon?
- dsDNA (SLE)
- histonen (medicatie)
Welke antistoffen passen bij centromeer ANA-patroon?
- CenpB (SSc)
Welke antistoffen passen bij een nucleolair ANA-patroon?
- Th/To (SSc)
- Fibrillarin (IIM)
- PM-Scl
Welke antistoffen passen bij een mitotisch ANA(neg) patroon?
NuMa1 (diverse, infectie)
Welke antistoffen passen bij een cytoplasmatisch ANA(neg) patroon?
- Jo1 (IIM)
- SRP
Waar staat ENA voor?
extraheerbare nucleaire antigenen
Welke test volgt na een positieve ANA test middels HEp-2 IIF screen? Wordt er ook getest na ANA negatieve uitkomst?
- dsDNA
- ENA
ofwel: typering
Er wordt alleen getest als er een grote verdenking is, anders niet.
Beschrijf in 6 stappen het principe van ELISA voor ENA
1: coat antigeen
2: incubeer met serum met autoantistoffen
3: voeg conjugaat toe
4: voeg substraat toe
5: meet kleur
6: bereken titer autoantistof
Wat kan additioneel bepaald worden met een immunoblot, t.o.v. ELISA?
antigeenspecificiteit van een auto-antistof
Waarom worden verschillende technieken (zoals ELISA, FEI, immunoblot) toegepast voor typering van autoantistoffen?
om resultaat te bevestigen
er is namelijk veel variatie tussen mensen en het epitoop wat hun antistoffen herkennen, en iedereen heeft een polyklonale populatie van antistoffen, waarnaast ook nog tussen testen variatie zit (bv recombinant of gezuiverd antigeen)
Is typering specifiek of sensitief?
specifiek, beperkt sensitief
Wat is de relevantie van ANA-screening?
- essentieel voor diagnose en classificatie van systemische AIZ
- zinvol voor prognose van systemische AIZ
- bruikbaar voor monitoring ziekteactiviteit AIZ
Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van SLE?
- ANA
- anti-dsDNA
- anti-SM
Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van SjS?
anti-SS-A
Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van MCTD?
anti-RNP
Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van SSc?
- anti-centromeer
- anti-Scl70
- anti-RPIII
Welke antistoffen zijn onderdeel van classificatie criteria van IIM?
anti-Jo1
Wat is het entry-criterium voor classificatie van SLE?
ANA-positief met een titer van minstens 1:80 op HEp-2 cellen (of een equivalent daarvan)
Wanneer wordt een ziekte geclassificeerd als SLE?
totaalscore van minstens 10, mits voldaan aan:
- entry criteria
- minstens 1 klinisch criterium
- geen waarschijnlijkere verklaring dan SLE
Wat is een Crithidia test?
test om hoog-avide dsDNA antistoffen te bepalen.
in crithidia zit een kinetoplast, met een hele hoge concentratie van het antigeen, waaraan alleen hoog-avide antistoffen binden
Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden)
nucleair, homogeen
1: anti-ds-DNA; anti-histonen; anti-nucleosoom
2: lupus nefritis; ziekteactiviteit; medicatie
Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden)
nucleair, gespikkeld ‘grof’ patroon
1: anti-U1RNP, anti-SM
2: Aziatische en Creoolse SLE patiënten
Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden)
nucleair, gespikkeld ‘fijn’ patroon
1: anti-SS-A/Ro 52 kD; anti-SS-A/Ro 60 kD; anti-SS-B/La, anti-Ku
2: subacute cutane lupus; SjS; CHB, neonatale lupus, myositis (Ku)
Hoe ontstaat neonatale lupus?
neonatale lupus ontstaat doordat antistoffen van de moeder (bijv anti-SS-B) door de placenta heen gaan.
in principe na maximaal 6 maanden verdwenen, doordat de antistoffen uiteindelijk afgebroken worden (en in principe dus niet door het kind aangemaakt zijn)
Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden)
proliferating cell nuclear antigen (PCNA)-achtig
1: anti-cycline I
2: SLE-specifiek (hoge titer)
Beschrijf voor het volgende ANA patroon (bij SLE) de 1: antistoffen en 2: associatie (met ziektebeelden)
cytoplasmatisch, gespikkeld ‘dicht fijn’ patroon
1: anti-RNP
2: neuro-SLE, huid-, nier- en leverbetrokkenheid
Er worden bij SSc en IIM heel veel antistoffen aangemaakt, maar bij veel patiënten juist ook weer niet. Wat wordt voor SSc en IIM respectievelijk gebruikt in plaats van ENA?
sclerodermieblot
myositisblot
