KLINICZNE ZESPOŁY ZŁEGO WCHŁANIANIA Flashcards
KLINICZNE ZESPOŁY ZŁEGO WCHŁANIANIA
· Celiakia – choroba trzewna
· Nieswoista choroba zapalna jelit
· Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
· Choroba Crohna
Zespoły złego wchłaniania - Przyczyny:
· Niedostatecznego trawienia pokarmów na wcześniejszych etapach – zespół upośledzonego trawienia
· Niedostatecznego wchłaniania składników odżywczych z przyczyn jelitowych – zespół upośledzonego wchłaniania
Zespoły złego wchłaniania - Podział:
· Wybiórcze np. w niedoborze disacharydaz
· Uogólnione – dotyczą wszystkich składników (choroba trzewna, choroba Crohna)
Zespoły złego wchłaniania - Objawy:
· Niedobory B
· Niedobory wit, min
· Niedobory T i wit rozp. w T
CELIAKIA – CHOROBA TRZEWNA:
Genetycznie uwarunkowana nietolerancja na gliadynową frakcję glutenu. Gliadyna jako antygen tworzy kompleksy immunologiczne w błonie śluzowej jelita, sprzyjające gromadzeniu się limfocytów, dochodzi do uszkodzenia i zniszczenia kosmków jelitowych
CELIAKIA – CHOROBA TRZEWNA - Występowanie:
· Dzieci 4-24miesiąc
· Dorośli: 35-55rok życia
CELIAKIA – CHOROBA TRZEWNA - Etiologia:
· Autoimmunizacja · Infekcje, wirusy · Czynniki genetyczne · Gliadyna · Dojrzewanie układu immunologicznego
CELIAKIA – CHOROBA TRZEWNA - Objawy:
· Biegunki T · ↓m. c. · Niesprecyzowane bóle brzucha · Wzdęcia · Czasem wymioty
CELIAKIA – CHOROBA TRZEWNA - Diagnostyka:
· Mikroskopowa ocena próbki błony śluzowej jelita
· Testy serologiczne – oznaczanie przeciwciał IgA przeciwgliadynie, retikulinie
· Poziom CRP
CELIAKIA – CHOROBA TRZEWNA - Postępowanie:
· Dieta bezglutenowa
· Preparaty Fe, kw. foliowego, Ca i wit D3
· U chorych z ciężką biegunką i hipoproteinemią – uzupełnianie niedoborów B oraz podaż glikokortykosteroidów
Naturalne bezglutenowe produkty spożywcze:
· Proso · Amarantus (szarłat) · Gryka zwyczajna · Kukurydza zwyczajna · Maniok · Ryż siewny · Sorgo zwyczajne · Komosa ryżowa
Żywność bezglutenowa
to produkty składające się lub wytworzone z produktów nie zawierających pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, które zostały specjalnie przetworzone w celu usunięcia z nich glutenu, całkowity poziom glutenu nie przekracza 20mg/kg
NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN
zespół objawów świadczących o możliwości alergii na gluten i białka zbóż bez potwierdzonych zmian w obrazie patomorfologicznym jelit i badaniach biochemicznych
NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN - Objawy:
ze strony układu pokarmowego:
- bóle brzucha
- biegunki
- nudności
- wzdęcia
NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN - Objawy: ze strony układu krwiotwórczego
· Objawy ze strony układu krwiotwórczego
NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN - Objawy: dotyczące zachowania – zmiany osobowości:
- problemy ze skupieniem uwagi
- depresja
- nadpobudliwość
- niezborność ruchów (ataksja)
NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN - Objawy:
- problemy ze skupieniem uwagi
- depresja
- nadpobudliwość
- niezborność ruchów (ataksja)
NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN - Diagnostyka:
· Wyeliminowanie alergii na białka zbóż i celiakii
NIESWOISTA CHOROBA ZAPALENIA JELIT (IBD - Inflammatory bowel disease)
· Choroba Crohna
· Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
NIESWOISTA CHOROBA ZAPALENIA JELIT - Przyczyny:
· Czynniki genetyczne
· Czynniki środowiskowe
· autoimmunologia
CHOROBA CROHNA
przebiega z okresami remisji i zaostrzeń w ciągu całego życia, często też powikłana jest przetokami lub niedrożnością jelit. Naciski zapalne przenikają wszystkie warstwy ściany jelita, powodując przetoki, zwężenia oraz guzy zapalne, ropnie.
CHOROBA CROHNA - postacie:
- Lekka/średnio-ciężka: chorzy chodzący, tolerujący żywienie doustne, bez odwodnienia, gorączki, bolesności brzucha
- Średnio-ciężka/ciężka: gorączka, ↓m.c. ok. 10%, ból brzucha i bolesność uciskowa, wymioty, anemia
- Ciężka: objawy jak powyżej, wysoka gorączka, uporczywe wymioty, niedrożność jelit, dodatni objaw otrzewnowy,
CHOROBA CROHNA - OBJAWY - Izolowane zajęcie jelita cienkiego:
· ↓m.c. · Bóle brzucha · Kurcze po jedzeniu · Biegunka · Nietolerancja laktozy · Niedobory cynku · Czasem niedrożność jelit
CHOROBA CROHNA - OBJAWY - Zajęcie jelita grubego:
· Biegunka
· Skurcze
· Parcie na stolec
· Krwawienia
CHOROBA CROHNA - OBJAWY - Zajęcie jelita czczego i kątnicy:
· Objawy przypominające zapalenie wyrostka robaczkowego
· Zaparcia
· Czasem niedrożność
CHOROBA CROHNA - ROZPOZNANIE
· Badanie endoskopowe jelit
· RTG
CHOROBA CROHNA - LECZENIE
· Steroidy leczenie przeciw zapalne, immunosupresyjne, objawowe
· Dieta w zależności od możliwości chorego, zapobiegać niedoborom
1. Farmakoterapia
2. Wsparcie emocjonalne
3. Dietoterapia
4. Leczenie chirurgiczne
POZAJELITOWE OBJAWY CHOROBY CROHNA ORAZ WRZODZIEJĄCEGO ZAPALENIA JELITA GRUBEGO
· Zapalenie spojówek, soczewki, tęczówki
· Zapalenie kącików ust
· Choroba dróg oddechowych
· Zapalenie wątroby i dróg żółciowych, kamica pęcherzyka żółciowego
· Zapalenie przewodów wyprowadzających trzustki
· Zapalenia stawów
· Zapalenie osierdzia, naczyń, tętnic, anemia
· Kamica nerkowa
· Infekcje i zapalenia skóry
CHOROBA CROHNA – LECZENIE W CZASIE CIĄŻY:
Ciąża powinna być planowana w okresie remisji z kontynuacją leczenia farmakologicznego podtrzymującego, z dodatkiem kwasu foliowego. Jeżeli dojdzie do zaostrzenia objawów i w stanach zagrażających życiu stosuje się leczenie jak bez ciąży
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - dieta jest uzależniona od:
· Przebiegu choroby
· Ciężkości rzutu
· Współistniejących powikłań
· Stosowanej farmakoterapii oraz stanu odżywiania osoby chorej
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Dieta CD powinna być:
· Bogatoenergetyczna · Łatwostrawna · Niskoresztkowa · Niskotłuszczowa · Obfitująca w białko · Bogata w witaminy z grupy B zwłaszcza B12 oraz kwas foliowy · Bogata w żelazo · Niekiedy bezlaktozowa i bezglutenowa
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - ENERGIA
Zalecenia dotyczące wartości energetycznej diety pacjentów z nieswoistymi stanami jelit w zależności od wskaźnika masy ciała - BMI kcal*kg m.c*24 <15 - 36-45 15-19 - 31-35 20-29 - 26-30 >30 - 15-25
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - B:
- 1,0-1,5 g/kg mc/24h
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - T:
· ↑n-6 PUFA + ↓n-3 PUFA → rozwojem CD; suplementacja n-3 PUFA → korzystne efekty
· Po leczeniu chirurgicznym:
- Resekcja jelita <100cm w części terminalnej → ↓wchłanianie kw. żółciowych; dieta niskotłuszczowa + preparatów wiążących KT
- Resekcja jelita >100cm niedobory kwasów żółciowych; dieta niskotłuszczowa, suplementacji MCT (powinny być podawane małymi porcjami łącznie z posiłkami)
· Rozległy stan zapalny w jelicie cienkim – biegunka tłuszczowa → ↓↓T
· Eneteropatia przebiegająca z utratą B → ↑MCT, ↓LCFA, suplementacja ADEK
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Błonnik pokarmowy:
10g/24h (może być nietolerowany)
Probiotyki – skuteczny element leczenia i zapobiegania
Prebiotyki nie zawsze dobrze tolerowane przez pacjentów w postaci naturalnej, preparaty lepiej. Dawka powyżej 10g/24h może powodować biegunki
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Wit. B12
Mogą pojawić się niedobory u pacjentów:
· Po resekcji żołądka
· Po resekcji końcowej części jelita cienkiego
· Przy nadmiernej kolonizacji flory bakteryjnej
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Foliany:
Niedobory związane ze stosowaniem niektórych leków hamujących wchłanianie i
ograniczenie spożycia zielonych części warzyw
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Żelazo:
Niedobory trudne do wyrównania wyłącznie z dietą – suplementacja
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Wapń i witamina D3:
· Steroidy antagoniści wapnia. Zwiększona utrata masy kostnej co prowadzi do osteopenii i osteoporozy
· Ograniczona podaż wapnia z produktów mlecznych
· Niekiedy oporność na witaminę D3 (stosowane leki)
· Witamina D3 nawet do 50000 IU co 2-4 tygodnie
· Wapń 1000-1500mg/24h
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Cynk:
Niedobory spowodowane: · Zaburzeniami transportu i wchłaniania · Zwiększoną stratą z kałem Objawy niedoborów: · Utrata apetytu · Łysienie · Zapalenie skóry · Nocna ślepota · Zaburzenia percepcji smaku · Nieprawidłowe gojenie ran - 30-150mg/24h
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Antyoksydanty:
Niskie stężenie w surowicy krwi – suplementacja, zwiększona podaż z dietą · Selen · Cynk · Glutation · Witamina C i E · Beta – karoten
CHOROBA CROHNA –ZALECENIA ŻYWIENIOWE - Diety przemysłowe:
Pozwalają utrzymać dobry stan odżywienia chorego są skuteczne w indukowaniu remisji
zwłaszcza diety elementarne i peptydowe
WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO - Etiologia
niewyjaśniona, na powstawanie schorzenia mają wpływ czynniki:
· Genetyczne
· Środowiskowe
· Immunologiczne
WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO - Rozpoznanie, badania:
· Biochemiczne
· Endoskopowe
· Histologiczne
· Molekularne
WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO - Rzuty choroby:
· Lekki
· Średnio ciężki
· Ciężki – odwodnienie, wychudzenie, bladość, tachykardia, gorączka, obrzęki
WRZODZIEJĄCE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO - Objawy w okresie zaostrzenia choroby:
· Biegunka często z domieszką krwi – kilka do kilkanastu wypróżnień w ciągu dnia · Obecność śluzu w kale · Biegunka poposiłkowa z nagłą potrzebą wypróżnień, a nawet nie trzymanie stolca · Brak łaknienia · Osłabienie – szybkie męczenie się · Utrata masy ciała · Gorączka · Wzdęcie brzucha · Obrzęki
ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO
Zespół utrzymujących się nawracających objawów bez stwierdzonych zaburzeń w badaniach biochemicznych, morfologicznych czy obrazowych. Dodatkową cechą jest przewlekłość bądź częste nawroty objawów.
ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO - Etiologia i patogeneza:
Nie jest do końca wyjaśniona przypuszcza się, że wpływ na powstawanie tej choroby mają:
· Zaburzenia kurczliwości jelita cienkiego i grubego
· Nadwrażliwość trzewna
· Dysregulacja osi mózgowo-rdzeniowej z uwzględnieniem roli stresu oraz czynników psychologiczno-socjalnych
ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO - Objawy:
· Dyskomfort lub ból w jamie brzusznej, ustępujący po defekacji
· Zmiana rytmu wypróżeń
· Nieprawidłowa częstość wypróżnień
· Zmiana konsystencji stolca
· Dolegliwości są dotkliwe i mogą obniżać jakość życia
· Wzdęcia, uczucie powiększenia brzucha oraz pełności
ZESPÓŁ JELITA NADWRAŻLIWEGO - Dietoterapia:
· Pacjenci niekiedy nie mają wątpliwości, że pokarmy są przyczyną ich dolegliwości prowadzi do restrykcji, żywieniowych, nawet może grozić niedoborem składników odżywczych
· U pacjentów, u których występuje biegunka, bądź bóle brzucha i wzdęcia, modyfikacje diety mogą przynieść korzyść
· Najczęściej nasilają objawy: pszenica, kukurydza, ziemniaki, cebula, czekolada, orzechy, ryby
- Ok 17% dorosłych ma problemy z trawieniem mleka i produktów mlecznych – nietolerancja laktozy
· Biegunki mogą nasilać zamienniki sacharozy takie jak sorbitol, mannitol oraz fruktoza
· Duże ilości nasion strączkowych, kapusta, cebula, szparagi mogą powodować wzdęcia, podobny skutek, mogą wywoływać pokarmy obfitujące w tłuszcze, duże ilości słodyczy, zwłaszcza czekolady, ostre przyprawy, razowe pieczywo, grube kasze
Zalecenia żywieniowe, sprzyjające poprawie stanu zdrowia i ograniczeniu zaburzeń związanych z ZJD, opracowane przez WGO:
- Pij dużo płynów
- Włącz do codziennego jadłospisu fermentowane produkty mleczne o udowodnionych właściwościach probiotycznych
- Ogranicz spożywanie pokarmów zwiększających wytwarzanie gazów
- Ogranicz tłuste pokarmy
- Unikaj napojów z kofeiną oraz typu cola
- Unikaj spożywania alkoholu
- Unikaj przejadania się
- Jedz powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs
- Unikaj sorbitolu lub fruktozy
