Cukrzyca + choroby współistniejące, zespół metaboliczny Flashcards
Cukrzyca
- choroba metaboliczna charakteryzująca się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny. Oba te defekty mogą występować jednocześnie.
- przewlekła choroba niezakaźna.
Klasyfikacja cukrzycy
wg Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego
- Cukrzyca typu I
- Cukrzyca typu II
- Cukrzyca ciężarnych
Cukrzyca typu I
insulino zależna – spowodowana rzeczywistym bezwzględnym niedoborem insuliny na skutek uszkodzenia komórek beta wysp Langerhansa.
- występuje najczęściej u osób młodych, dzieci.
Cukrzyca typu II
Cukrzyca typu II – insulino-niezależna, polega na zaburzeniu odziaływania insuliny na tkanki, działaniu czynników antagonistycznych w stosunku do tego hormonu. - Występuje najczęściej u osób starszych.
Cukrzyca - Rozpoznanie
- Glikemia przygodna >200mg/dl (11,1 mmol/l)
- Glikemia na czczo >126mg/dl (7,0 mmol/l)
- Doustny test tolerancji glukozy (OGTT) >200mg/dl (11,1 mmol/l;120min)
Glikemia przygodna
oznaczenie poziomu glukozy w próbce krwi w dowolnej porze dnia
Glikemia na czczo
oznaczenie stężenia glukozy w próbce krwi pobranej 8-14h od ostatniego posiłku i po wypoczynku nocnym
Prawidłowa glikemia
- Glikemia na czczo <100mg/dl (5,6 mmol/l)
- Doustny test tolerancji glukozy (OGTT) <140mg/dl (7,8 mmol/l;120min)
Nieprawidłowa glikemia
- Glikemia na czczo 100 - 125mg/dl (5,6-6,9 mmol/l)
- Doustny test tolerancji glukozy (OGTT) 140-199mg/dl (7,8-11,0 mmol/l;120min)
Badania przesiewowe (cukrzycy typu II) - kogo?
> 45 lat szczególnie if BMI>25kg/m2
<45 lat if:
- Pokrewieństwo 1 stopnia z chorym na cukrzycę typu 2
- Cukrzyca ciężarnych w przeszłości lub m.c. urodzonego dziecka >4500g
- Nadciśnienie tętnicze (>140/90 mmHg)
- Zaburzenia gospodarki lipidowej (HDL<35 mg/dl)
- Kobiety z zespołem wielotorbielowych jajników
- Leczenie kortykosteroidami beta-blokerami, dużymi dawkami leków tiazolowych
- Istnienie pewnych endokrynopatii (guz chromochłonny)
Cukrzyca - Objawy
· ↑C glukozy we krwi · Cukromocz (glikozuria) · Wzmożone pragnienie · Wielomocz (poliuria) · Zwiększony apetyt (polidypsja) · ↓ m. c. · Osłabienie, zmęczenie · Świąd skóry, zmiany na skórze · Gorsze gojenie się ran · Zaburzenia widzenia (cukrzyca typu 2) · Grzybice · Zmiany ropne skóry (cukrzyca typu 2)
Cukrzyca - Dietoterapia - Cel:
· Dostarczenie zalecanej energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych,
· Utrzymanie należnej masy ciała
· Wyrównanie cukrzycy
· Zachowanie prawidłowego stężenia lipidów
· Zapobieganie powikłaniom
Cukrzyca - Wysiłek fizyczny:
- ↑insulinowrażliwość, poprawia ciśnienie tętnicze oraz parametry gospodarki lipidowej, codzienny
· Osoby z cukrzycą bez powikłań powinny podejmować aktywność fizyczną o dowolnej intensywności natomiast osoby starsze lub z otyłością powinny spacerować 3-5 razy w tygodniu ok. 150 min tygodniowo
Cukrzyca - Leczenie niefarmakologiczne:
Edukacja pacjentów zarówno w leczeniu cukrzycy typu 1, oraz 2, konieczne jest kształcenie chorych z zakresu samokontroli, oraz kształtowanie motywacji do przestrzegania zaleceń lekarskich
Doustne leki przeciwcukrzycowe:
· Pochodne biguanidu (metformax, siofor) – ↓insulinooporność, (z wyboru w cukrzycy typu 2, nadwaga, otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej)
· Pochodne sulfonylomocznika (diaprel) - ↑sekrecji insuliny
· Glitazony (roslitazon) - ↓insulinooporności
Inulinoterapia - Wskazania do insulinoterapii - Trwałe:
· Cukrzyca typu 1
· Cukrzyca typu 2 z utrzymującą się hiperglikemią
· Cukrzyca w chorobach trzustki
· U osób z przeciwskazaniem do leczenia doustnymi przeciwcukrzycowymi (nietolerancja leków niewydolność wątroby)
Inulinoterapia - Wskazania do insulinoterapii - Okresowe w cukrzycy typu 2:
· Ostre powikłania w przebiegu cukrzycy
· Zabiegi chirurgiczne
· Udar mózgu
Ostre powikłania cukrzycy:
- ciężkie szybko rozwijające się objawy kliniczne, następstwo zaburzeń metabolicznych, gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi h+/OH-.
- Kwasica ketonowa oraz śpiączka hipersomalna
Ostre powikłania cukrzycy - Przyczyna
· Brak insuliny co powoduje zmniejszenie zużycia glukozy przez wszystkie komórki organizmu, to prowadzi do wzrostu glukogenezy, zwiększa się stężenie glukozy we krwi.
Ostre powikłania cukrzycy - Objawy
· Senność, różnego stopnia zaburzenia świadomości
· Odwodnienie zaburzenia elektrolitowe
· Hiperwentylacja, wyczuwalny zapach acetonu charakterystyczny dla śpiączki ketonowej
· Niskie ciśnienie tętnicze
· Bóle brzucha, wymioty
Czynniki sprzyjające rozwojowi śpiączki hipersomalnej
· Infekcje
· Udar mózgu, zawał mięśnia serca, zapalenie trzustki
· Nadużywanie alkoholu
· Nierozpoznana nieleczona cukrzyca
Ostre powikłania cukrzycy - Leczenie
· Uzupełnienie płynów i elektrolitów oraz przywrócenie prawidłowego metabolizmu przez podanie insuliny
Hipoglikemia
- glukoza<2,7mmol/l
- insulinoterapia
- rzadziej leki przeciwcukrzycowe
Hipoglikemia - podział
- Symptomatyczna (niewyczuwalna, pomiar glikemii)
- Łagodna lub wyczuwalna
- Cieżka (konieczna interwencja lekarza)
Hipoglikemia - objawy
· Neurogenne – pocenie się, niepokój, drżenie rąk, osłabienie mięśni, uczucie głodu, uczucie mrowienia, osłabienie słuchu, zaburzenia widzenia, bladość powłok, ból głowy
· Zaburzenia orientacji, mowy, agresywność, przygnębienie, drgawki, utrata przytomności
Hipoglikemia - leczenie
· Przytomny - słodkie płyny → glukoza↑ po 20min
· Nieprzytomny - dożylnie glukoza C10–20%
Przewlekłe (późne) powikłania cukrzycy - Podział:
· Mikroangiopatie: nefropatie, retinopatie, neuropatie
· Makroangiopatia dotyczy „dużych” naczyń wieńcowych, mózgowych, obwodowych
mikroangiopatia
zmiany zachodzące w przebiegu cukrzycy w naczyniach krwionośnych Ø<100nm (naczynia włosowate, drobne tętnice i żyły).
- nadmierna kumulacją sorbitolu,
- powstawania AGEs,
- aktywacji kinazy białkowej C
- stresu oksydacyjny.
Makroangiopatia
zmiany zachodzące w przebiegu cukrzycy w naczyniach krwionośnych o dużym i średnim kalibrze. Zwiazany z: - przewlekłą hiperglikemią, - hiperinsulinemią, - insulinoopornością, - hiperlipidemią, - stresem oksydacyjnym, - trombofilią cukrzycową, - przewlekłym stanem zapalnym.
Postacie kliniczne mikroangiopatii:
- retinopatia cukrzycowa,
- nefropatia cukrzycowa,
- neuropatia cukrzycowa, w tym stopa cukrzycowa
Postacie kliniczne makroangiopatii:
- choroba niedokrwienna serca,
- zawał mięśnia sercowego,
- udar mózgu,
- miażdżyca zarostowa kończyn dolnych.
Przewlekłe (późne) powikłania cukrzycy - Przyczyny
· Hiperglikemia → ↑glikacji białek → ↑stresu oksydacyjnego
· Dyslipidemia
· Powikłania w układzie krzepnięcia
Nefropatia cukrzycowa
wynik pogrubienia błony podstawnej naczyń włosowatych kłębuszków nerkowych → zeszkliwienie kłębuszków.
Nefropatia cukrzycowa - Objawy:
- mikroalbuminuria → białkomocz,
- ↓f: nerek → niewydolność.
- rozwija się pomiędzy 10-20 rokiem trwania choroby. (typ1)
- może być stwierdzone już w momencie rozpoznania cukrzycy. (typ2)
Nefropatia cukrzycowa - Postępowanie:
· Intensywne leczenie cukrzycy → normalnej glikemii
· Leczenie Hypertension
· ↓B – dieta niskobiałkowa
Retinopatia cukrzycowa
mikroangiopatia dotycząca naczyń siatkówki oka
Retinopatia cukrzycowa – Typy:
· Retinopatia prosta
· Retinopatia proliferacyjna
Retinopatia prosta
- mikrotętniaki,
- punktowe wybroczyny,
- wysięki,
- obrzęki siatkówki.
Zmiany te występują w obrębie plamki ocznej → ↓wzroku lub utraty.
Retinopatia proliferacyjna
rozwój nowych naczyń włosowatych i tkanki włóknistej w obrębie siatkówki komory szklistej, stymulowany niedotlenieniem siatkówki. Dochodzi do wylewów do ciałka szklistego i odklejania siatkówki.
Retinopatia cukrzycowa – Leczenie:
· Dbanie o prawidłowy poziom glukozy we krwi
· Fotokoagulacja zmian
Neuropatia cukrzycowa – Rodzaje:
- obwodowa czuciowo–ruchowa - Zaburzenia czucia głębokiego, temperatury, mrowienie, drętwienie kończyn, bóle ⇗ w spoczynku, → niedowłady, zaniki mięśni.
- autonomiczna - dotyczy uszkodzenia nerwów układu autonomicznego
- ostra czuciowa -
Neuropatia cukrzycowa – Objawy:
Objawy:
- Ze strony układu krążenia: przyspiesznie spoczynkowej czynności serca, bezbólowe zawały serca
- Ze strony układu pokarmowego: biegunki, wymioty,
- Zaburzenia potliwości
- Zmiany odruchów źrenic
Zespół stopy cukrzycowej
zmiany zwyrodnieniowe tkanek w obrębie stopy: →zniekształcenie →martwica →owrzodzenie →wtórne zakażenie Powikłania prowadzą często do amputacji.
Zespół stopy cukrzycowej - Przyczyny:
- Stopień wyrównania cukrzycy
- Wiek chorego
- Nieprawidłowa pielęgnacja
- Palenie tytoniu
Zespół stopy cukrzycowej - Objawy:
- Zaburzenia czucia, dotyku, temperatury, bólu,
- cienka sucha skóra,
- zanik tkanek miękkich
Zespół stopy cukrzycowej - Zapobieganie:
- Edukacja pacjenta
- Wyrównanie cukrzycy oraz dyslipidemii
- Prawidłowa pielęgnacja stopy
Powikłania sercowo-naczyniowe
- najczęstsza przyczyna zgonów
- choroba niedokrwienna serca
- zawał mięśnia serca
- Kardiomiopatia cukrzycowa
- Angiopatia mózgu
Powikłania sercowo-naczyniowe - Zapobieganie:
- Intensywne leczenie cukrzycy
- Wyrównanie zaburzeń lipidowych
- Normalizacja ciśnienia tętniczego
- Stosowanie odpowiedniego sposobu żywienia
Powikłania sercowo-naczyniowe - Choroba niedokrwienna serca:
- rozwija się w młodszym wieku (z cukrzycą),
- częstotliwośc mężczyzn=kobiet.
Powikłania sercowo-naczyniowe - Zawały mięśnia serca:
- 1/3 przypadków przebiegają bezbólowo
- kończą się większą liczbą powikłań
Kardiomiopatia cukrzycowa
zmiana czynności i struktury serca wynikająca z:
- zaburzeń metabolizmu kardiomiocytów,
- zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych,
- neuropatii autonomicznej unerwienia serca.
Angiopatia mózgu
powstaje w wyniku takich samych zmian w naczyniach mózgu, jakie występują w innych narządach.
Objawy: - udar niedokrwienny mózgu.
Zespół metaboliczny (NCEP-ATP III 2001 z modyfikacją 2004)
konieczne do rozpozania 3 z 5 czynników:
- Otyłość brzuszna (Øtalii≥88cm-kobiety, Øtalii≥102cm-mężczyźni)
- glikemia (glikemia na czczo ≥100mg/dl / terapia hipoglikemizująca)
- Ciśnienie tętnicze (≥130mmHg skurczowe / ≥85mmHg rozkurczowe / terapia hipotensyjna
- Dyslipidemia (≥ 150mg/dl / terapia hipertrójglicerydemii
- cholesterol HDL<40mg/dl-mężczyzn, <50mg/dl-kobiet / odpowiednia terapia
Zwiększenie ryzyka zawału serca lub udaru mózgu:
- Zespół metaboliczny → x2,5
- Hypertriacyloglicerylemia → x1,6
- Nadciśnienie tętnicze → x1,4
- ↓C HDL → x1,3
- Insulinooporność → x1,3
- Otyłość → x1,2
