Hoorcollege 5: Kliniek, bovenbuiksklachten en bovenbuiksziektes

Question 1

Welke elementen bevat een differentiaal diagnose?

Answer 1

1.	Anatomie
	Welke organen zitten er in de buik
2.	Pathofysiologie
	Wat voor een soort ziektes kunnen klachten geven in de buik (tumoren, ontstekingen, infecties, trauma’s, psychisch/functioneel)
3.	Incidentie/prevalentie van ziekte
	Welke ziektes komen vaak voor?

Question 2

Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik t.g.v. in de maag?

Answer 2

o Maagklachten/stoornis, maagfunctie/gastritis
o Peptisch ulcus ‘maagzweer’
o Maagkanker

Question 3

Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. de galblaas?

Answer 3

Cholelithiasis/cholecystitis

Question 4

Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. de lever?

Answer 4

Hepatitis

Question 5

Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. de alvleesklier?

Answer 5

Pancreatitis

Alvleesklierkanker

Question 6

Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. colon transversum

Answer 6

PDS

Question 7

Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. hart/longen?

Answer 7

Basale pneumonie, onderwandinfarct van het hart

Question 8

Welke overige organen, die vaak vergeten worden, kunnen pijn veroorzaken in de bovenbuik (dus, naast de maag, galblaas, lever, alvleesklier, colon transversum en hart/longen)?

Answer 8

Ribbenboog en buikwand
Milt (pijn in zij)
Nieren/nierbekken (pijn in de flank)

Question 9

Wat is de medische/Latijnse term voor maagklachten?

Answer 9

Dyspepsie, maar dit is een breder begrip dat ook onaangenaam gevoel, opgeblazen gevoel, opboeren en misselijkheid bevat

Question 10

Hoe vaak komt dyspepsie voor?

Answer 10

3 tot 10% van de algemene bevolking heeft in de afgelopen 2 weken bovenbuiksklachten.

Question 11

Waar zal ‘maagpijn’ gevoeld worden?

Answer 11

Pijn in de midden bovenbuik

Question 12

Wat is ulcus?

Answer 12

Zweer, ofwel ontsteking aan het lichaamsoppervlak waarbij necrotisch weefsel wordt afgestoten.

Question 13

Wat zijn de diagnosen bij zuurbranden?

Answer 13

• Reflux/hernia diafragmatica
• Functionele dyspepsie
• Stoornis maagfunctie
• Gastritis
• Peptisch ulcus
• Maagkanker

Question 14

Maagzweer kan ontstaan als ulcus ventriculi en ulcus duodeni. Wat zijn mogelijke oorzaken?

Answer 14

o Stoffen die maagwand irriteren: scherpe specerijen, alcohol, roken, NSAID’s, prednison
o Stress
o Helicobacter pylori (1/5 besmetten krijgt ulcus), aan te tonen in ontlasting (100% zeker in maagbiopt)

Question 15

Wat is het klinisch beeld van maagzweer?

Answer 15

vaak ged. weken/maanden, soms acuut; vaker bij mannen (2x)
o Pijn bovenbuik in de nacht of na voedselinname
o Zuurbranden
o Misselijkheid, braken
o Weinig eetlust, ev. Gewichtsverlies
o Complicaties: bloeding (bloedbraken of zwarte ontlasting), perforatie -> ‘acute buik’,
o Vernauwing (braken)

Question 16

Wat zijn mogelijke oorzaken voor misselijkheid/braken? (DIT HOEF JE NIET TE LEREN, IS TER ILLUSTRATIE)

Answer 16

• Maagdarmkanaal/spijsverteringsorganen (gastroenteritis, galstenen, appendicitis, pylorusstenose, darmobstructie, …)
• Centraal zenuwstelsel (meningitis, tumor, migraine,…)
• Evenwichtsorgaan (labyrinthitis, s. van Ménière,..)
• Medicatie/middel (alcohol, alle med)
• Endocrien (zwangerschap, bijnierinsufficiëntie,..)
• Metabool (uremie, hypercalciemie,..)
• Psychogeen (boulimie, angst,..)
• Overig (glaucoom, myocardinfarct)

Question 17

Hoe onderscheid je een gewone maagfunctiestoornis of gewone refluxklaachten van maagkanker?

Answer 17

1. Afgaan op beeld van beeld van klachten en beloop:
   a. Maagfunctiestroonis en refluxklachten reageren op proefbehandeling met medicijnen binnen 2-4 werken
   b. Bedacht zijn op maagkijker bij: leeftijd 60+, mannen 2x zo vaak, in ernst toenemende klachten, sterk gebrek aan eetlust, gewichtsverlies, (bloed)braken, passageklachten van het voedsel, ijzergebreksanemie
2. Bij aanwijzingen of twijfel: gastroscopie met biopsieën

Question 18

Wat is de behandeling voor maagzweer?

Answer 18

• Leefstijl/voedingsadviezen (regelmaat, niet teveel, te scherp, te laat,..; niet roken, weinig alcohol,..)
• Maagzuurremmers (PPI: proton pump inhibitors)
• Eradicatie H. pylori (antibiotica);
• Vrijwel nooit meer maagoperatie nodig, alleen bij complicaties

Question 19

Hoe ontstaan galstenen/galblaasontsteking?

Answer 19

Indikken galbestanddelen, bilirubine of cholesterol (deze vooral bij vrouwen), onvoldoende lediging galblaas, stenen komen in galgangen -> klachten

Question 20

Wat is het klinische beeld van galstenen/galblaasontsteking?

Answer 20

vooral vrouwen met overgewicht boven de 40 jaar:
• Aanvallen van pijn rechts bovenbuik, krampend, met braken, geen pijn tussen aanvallen: ‘koliekpijn’; door contracties glad spierweefsel galgang
• Deel vd patiënten: ’asymptomatisch’
• Ontkleurde ontlasting (‘stopverf’)

Question 21

Wat zijn complicaties t.g.v. galstenen/galblaasontsteking?

Answer 21

• Ontsteking galblaas: cholecystitis -> koorts en drukpijn onder rechter ribbenboog -> opname in zh -> operatie meteen of na enkele weken afkoelen
• Acute galgangontsteking: hoge koorts, continu pijn, hoge sterfte -> spoedingreep in zh
• Acute alvleesklierontsteking: steen in papil van Vater blokkeert uitvoergang

Question 22

Hoe worden galstenen/galblaasontsteking gediagnosticeerd?

Answer 22

A.d.v. echo van de bovenbuik

Question 23

Hoe worden galstenen/galblaasontseking behandeld?

Answer 23

• Steen in galgang: ERCP (endoscopische benadering galwegen)
• Stenen in galblaas: laparoscopische verwijdering

Question 24

Wat is de oorzaak van alvleesklierkanker?

Answer 24

grotendeels onbekend, nadelig: roken, dierlijk vet, alcohol

Question 25

Wat is het klinische beeld van alvleesklierkanker?

Answer 25

Vaak langdurig een atypisch beeld!
• Zeurende buikpijn, doortrekkend naar de rug
• Gewichtsverlies
• Minder eetlust
• Misselijkheid
• Vettige ontlasting
• Lokalisatie in pancreaskop: afsluiting galgang -> zwelling galblaas en icterus (geelzucht) -> soms tijdige diagnose

Question 26

Hoe wordt alvleesklierkanker gediagnosticeerd?

Answer 26

Echo, CT-scan, laparoscopie

Question 27

Wat is de behandeling van alvleesklierkanker?

Answer 27

• Operatie: groot/zwaar, zeer matige prognose; bestraling; cytostatica niet erg
effectief;
• Pijnbestrijding: NSAID’s, opiaten, ev. blokkades plexus coeliakus
• -Ev. suppletie pancreasenzymen