Hoorcollege 5: Kliniek, bovenbuiksklachten en bovenbuiksziektes Flashcards
Welke elementen bevat een differentiaal diagnose?
1. Anatomie Welke organen zitten er in de buik 2. Pathofysiologie Wat voor een soort ziektes kunnen klachten geven in de buik (tumoren, ontstekingen, infecties, trauma’s, psychisch/functioneel) 3. Incidentie/prevalentie van ziekte Welke ziektes komen vaak voor?
Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik t.g.v. in de maag?
o Maagklachten/stoornis, maagfunctie/gastritis
o Peptisch ulcus ‘maagzweer’
o Maagkanker
Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. de galblaas?
Cholelithiasis/cholecystitis
Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. de lever?
Hepatitis
Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. de alvleesklier?
Pancreatitis
Alvleesklierkanker
Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. colon transversum
PDS
Welke aandoeningen kunnen pijn in de bovenbuik veroorzaken t.g.v. hart/longen?
Basale pneumonie, onderwandinfarct van het hart
Welke overige organen, die vaak vergeten worden, kunnen pijn veroorzaken in de bovenbuik (dus, naast de maag, galblaas, lever, alvleesklier, colon transversum en hart/longen)?
Ribbenboog en buikwand
Milt (pijn in zij)
Nieren/nierbekken (pijn in de flank)
Wat is de medische/Latijnse term voor maagklachten?
Dyspepsie, maar dit is een breder begrip dat ook onaangenaam gevoel, opgeblazen gevoel, opboeren en misselijkheid bevat
Hoe vaak komt dyspepsie voor?
3 tot 10% van de algemene bevolking heeft in de afgelopen 2 weken bovenbuiksklachten.
Waar zal ‘maagpijn’ gevoeld worden?
Pijn in de midden bovenbuik
Wat is ulcus?
Zweer, ofwel ontsteking aan het lichaamsoppervlak waarbij necrotisch weefsel wordt afgestoten.
Wat zijn de diagnosen bij zuurbranden?
- Reflux/hernia diafragmatica
- Functionele dyspepsie
- Stoornis maagfunctie
- Gastritis
- Peptisch ulcus
- Maagkanker
Maagzweer kan ontstaan als ulcus ventriculi en ulcus duodeni. Wat zijn mogelijke oorzaken?
o Stoffen die maagwand irriteren: scherpe specerijen, alcohol, roken, NSAID’s, prednison
o Stress
o Helicobacter pylori (1/5 besmetten krijgt ulcus), aan te tonen in ontlasting (100% zeker in maagbiopt)
Wat is het klinisch beeld van maagzweer?
vaak ged. weken/maanden, soms acuut; vaker bij mannen (2x)
o Pijn bovenbuik in de nacht of na voedselinname
o Zuurbranden
o Misselijkheid, braken
o Weinig eetlust, ev. Gewichtsverlies
o Complicaties: bloeding (bloedbraken of zwarte ontlasting), perforatie -> ‘acute buik’,
o Vernauwing (braken)
Wat zijn mogelijke oorzaken voor misselijkheid/braken? (DIT HOEF JE NIET TE LEREN, IS TER ILLUSTRATIE)
- Maagdarmkanaal/spijsverteringsorganen (gastroenteritis, galstenen, appendicitis, pylorusstenose, darmobstructie, …)
- Centraal zenuwstelsel (meningitis, tumor, migraine,…)
- Evenwichtsorgaan (labyrinthitis, s. van Ménière,..)
- Medicatie/middel (alcohol, alle med)
- Endocrien (zwangerschap, bijnierinsufficiëntie,..)
- Metabool (uremie, hypercalciemie,..)
- Psychogeen (boulimie, angst,..)
- Overig (glaucoom, myocardinfarct)
Hoe onderscheid je een gewone maagfunctiestoornis of gewone refluxklaachten van maagkanker?
- Afgaan op beeld van beeld van klachten en beloop:
a. Maagfunctiestroonis en refluxklachten reageren op proefbehandeling met medicijnen binnen 2-4 werken
b. Bedacht zijn op maagkijker bij: leeftijd 60+, mannen 2x zo vaak, in ernst toenemende klachten, sterk gebrek aan eetlust, gewichtsverlies, (bloed)braken, passageklachten van het voedsel, ijzergebreksanemie - Bij aanwijzingen of twijfel: gastroscopie met biopsieën
Wat is de behandeling voor maagzweer?
- Leefstijl/voedingsadviezen (regelmaat, niet teveel, te scherp, te laat,..; niet roken, weinig alcohol,..)
- Maagzuurremmers (PPI: proton pump inhibitors)
- Eradicatie H. pylori (antibiotica);
- Vrijwel nooit meer maagoperatie nodig, alleen bij complicaties
Hoe ontstaan galstenen/galblaasontsteking?
Indikken galbestanddelen, bilirubine of cholesterol (deze vooral bij vrouwen), onvoldoende lediging galblaas, stenen komen in galgangen -> klachten
Wat is het klinische beeld van galstenen/galblaasontsteking?
vooral vrouwen met overgewicht boven de 40 jaar:
• Aanvallen van pijn rechts bovenbuik, krampend, met braken, geen pijn tussen aanvallen: ‘koliekpijn’; door contracties glad spierweefsel galgang
• Deel vd patiënten: ’asymptomatisch’
• Ontkleurde ontlasting (‘stopverf’)
Wat zijn complicaties t.g.v. galstenen/galblaasontsteking?
- Ontsteking galblaas: cholecystitis -> koorts en drukpijn onder rechter ribbenboog -> opname in zh -> operatie meteen of na enkele weken afkoelen
- Acute galgangontsteking: hoge koorts, continu pijn, hoge sterfte -> spoedingreep in zh
- Acute alvleesklierontsteking: steen in papil van Vater blokkeert uitvoergang
Hoe worden galstenen/galblaasontsteking gediagnosticeerd?
A.d.v. echo van de bovenbuik
Hoe worden galstenen/galblaasontseking behandeld?
- Steen in galgang: ERCP (endoscopische benadering galwegen)
- Stenen in galblaas: laparoscopische verwijdering
Wat is de oorzaak van alvleesklierkanker?
grotendeels onbekend, nadelig: roken, dierlijk vet, alcohol
Wat is het klinische beeld van alvleesklierkanker?
Vaak langdurig een atypisch beeld!
• Zeurende buikpijn, doortrekkend naar de rug
• Gewichtsverlies
• Minder eetlust
• Misselijkheid
• Vettige ontlasting
• Lokalisatie in pancreaskop: afsluiting galgang -> zwelling galblaas en icterus (geelzucht) -> soms tijdige diagnose
Hoe wordt alvleesklierkanker gediagnosticeerd?
Echo, CT-scan, laparoscopie
Wat is de behandeling van alvleesklierkanker?
• Operatie: groot/zwaar, zeer matige prognose; bestraling; cytostatica niet erg
effectief;
• Pijnbestrijding: NSAID’s, opiaten, ev. blokkades plexus coeliakus
• -Ev. suppletie pancreasenzymen
