Hemostaza+płytki Flashcards
Płytki - rodzaje ziarnistości?
Gęste
Alfa
Ziarnistości gęste?
Czynniki proagregacyjne: ADP ATP HISTAMINA Ca++/Mg++
Ziarnistości ALFA?
PF4
beta-tromobomodulina
białka adhezyjne:
vWF
fibronektyna
trombospondyna
Jaki kompleks, obecny na powierzchni płytek, jest istotny dla adhezji do czynnia von Willebranda?
GIbalfa-IX-V
Pod wpływem czego następuje aktywacja płytek i za pomocą jakiego receptora?
- TROMBINA –> PAR-1
- ADP –> P2X1, P2Y1, P2Y12
- TXA2 –> TP
- SEROTONINA –> 5-HT2a
- ADRENALINA –> alfa2a
- PAF –> własny receptor
- plazmina –> PAR-4
Kiedy na płytkach pojawiają się receptory GP IIb/IIIa?
W odpowiedzi na pobudzenie np. przez ADP, sertoninę, tromboksan
Na co oddziałuje FIBRYNOGEN na płytkach?
Na receptory GP IIB/IIIa pojawiające się na płytkach w odpowiedzi na pobudzenie.
Co bierze udział w procesie adhezji płytek do uszkodzonej tkanki?
kolagen –> przez GP VI
czynnik von Willebranda –> przez GPIbalfa-IX-V
Czym jest TROMBINA?
- Aktywny czynnik krzepnięcia II
- uaktywnia bezpośrednio płytki przez PAR-1 (własny receptor)
- bierze udział w tworzeniu zakrzepu płytkowego i włóknikowego
Mechanizm działania trombiny na receptor płytkowy.
Receptory na płytkach = receptory aktywowane prze proteazę.
Trombina działa też jak enzym proteolityczny - odcina N-końcowy fragment należący do receptora i uaktywnia receptor!
Czy ANAGRELID jest lekiem przeciwpłytkowym?
ANAGRELID hamuje dojrzewanie megakariocytów.
Leki przeciwpłytkowe hamują AGREGACJĘ płytek, ANAGRELID NIE jest lekiem przeciwpłytkowym.
Dlaczego stosujemy leki przeciwpłytkowe?
W celu zapobiegania agregacji płytek
Mogą ulec aktywacji w miejscu pęknięcia niestabilnej blaszki miażdżycowej –> początek zakrzepu –> zawał/udar
Jak działa ASPIRYNA na płytki?
Acetyluje serynę w pozycji 530 COX-1
NIEODWRACALNIE hamuje czynność enzymu w płytkach, co skutkuje brakiem produkcji TXA2
Główna różnica między klasycznymi NLPZami a ASPIRYNĄ
NLPZy - ODWRACALNE inhibitory COX
ASPIRYNA - trwała inaktywacja COX-1
Gdzie wchłania się ASPIRYNA?
Górny odcinek przewodu pokarmowego
Po jakim czasie od zastosowania ASPIRYNY można wykryć zahamowanie czynności płytek?
Po 60 min
ASPIRYNA - t1/2 in vivo w osoczu
20 min
ASPIRYNA - czas działania w PŁYTKACH
Płytki nie mają jąder - nie mogą wytwarzać nowej COX-1.
Czas działania ASPIRYNY na płytki = czas życia płytki której COX-1 został zahamowany przez ASPIRYNĘ
7-10 dni
O ile % dziennie po przyjęciu ASPIRYNY odnawia się aktywność COX-1 płytek w wyniku ich wymiany?
O 10% dziennie
Ile % płytek z zachowaną aktywnością COX-1 wystarczy do utrzymania prawidłowej hemostazy?
20%
Co jest odpowiedzialne za powstawanie głównej puli prostacykliny w ŚRÓDBŁONKU?
COX-2!!!!!!
ASPIRYNA - dawka przeciwzapalna
od 400mg/doba u dorosłych
ASPIRYNA - dawka przeciwpłytkowa
75-300 mg/dzień
Czym jest ASPIRYNOOPORNOŚĆ?
Występowanie epizodów sercowo-naczyniowych u osób stosujących prawidłowe, przeciwpłytkowe dawki aspiryny
5-40% pacjentów
Oporność KLINICZNA na aspirynę?
Brak spodziewanego efektu ochronnego ASPIRYNY we wtórnej prewencji chorób układu krążenia
- –>większość przypadków = oporność laboratoryjna
- –>jest też oporność farmakokinetyczna
Oporność laboratoryjna na aspirynę?
Brak hamowania przez ASPIRYNĘ funkcji płytek w jednym z testów
Podstawowa cecha: brak hamowania agregacji wyizolowanych ze krwi pacjenta płytek w odpowiedzi na małą dawkę kolagenu
Chory z prawidłową reakcją na ASPIRYNĘ
in vivo/in vitro?
Agregacja płytek i hamowanie syntezy TXA2 zablokowana zarówno IN VITRO jak i IN VIVO
Opisać oporność farmakokinetyczną na aspirynę?
co dzieje się z pacjentem, co dzieje się in vitro, który to typ oporności, czym jest spowodowana, jak ją przełamać
Podany lek NIE blokuje ani agregacji ani wytwarzana TXA2, ale in vitro we krwi pacjenta wszystko jest okej.
Jest to oporność typu I - farmakokinetyczna
a) Może być spowodowana zmiennością dystrybucji i wchłaniania
- —> w tej sytuacji podać większą niż standardowądawkę
b) Może być spowodowana większą produkcją płytek - np. po operacjach (częstsze uwalnianie świeżych płytek z nowym, nieblokowanym COX-1
- —> w tej sytuacji podawać CZĘSTO
Opisać oporność farmakodynaminczą na aspirynę
mechanizm, co dzieję się in vivo, in vitro, który to typ oporności
Czynniki biologiczne które ingerują w oddziaływanie leku na COX-1
Preparat nie hamuje agregacji, nie hamuje syntezy TXA2, nie działa IN VIVO, nie działa IN vitro
Oporność tpyu II - farmakodynamiczna
Opisać pseudooporność na aspirynę
co się dzieje in vitro, in vivo, który to typ?
KWAS ACETYLOSALICYLOWY nie hamuje agreagacji zarówno in vitro jak i in vivo
ale podanie leku skutkuje ZABLOKOWANIEM syntezy tromboksanu
Efekt farmakologiczny zachowany
Oporność typu III - pseudooporność
ASPIRYNA - wskazania
- zapobieganie agregacji płytek w :
- —> dławicy piersiowej stabilnej,
- —> migotaniu przedsionków,
- —> ostrym zawale mięśnia sercowego,
- —> po udarze białym mózgu
- —> zarostowej miażdżycy tętnic dolnych
ASPIRYNA - przeciwskazania
- nadwrażliwość na ASPIRYNĘ/NLPZy/SALICYLANY
- wrzody
- zapalenia przewodu pokarmowego
- zaburzenia RKZ (cukrzyca, mocznica, tężyczka_
- stany pooperacyjne, miesiączka, krwawienia z przewodu pokarmowego
- polipy w nosie!!! (astma aspirynowa!!!!)
- niewydolność wątroby i nerek
Aspiryna a skrzep włóknikowy?
Wykazano że aspiryna hamuje powstawanie zakrzepu włóknikowego.
Acetylacja przez aspirynę
- —> czynnika tkankowego
- —> fosfolipidów na powierzchni płytek
- —> fibrynogenu
Receptory ADP na płytkach?
P2Y1 - białko Gq –> aktywacja fosfolipazy C i wzrost [Ca++]
P2Y12 - białko G1–> zahamowanie cyklazy adenylanowej
P2X1 - kanał wapniowy, aktywacja zmienia kształt płytek
Jak działa indukowana przez ADP agregacja płytek?
Zapoczątkowana przez receptor P2Y1, później wzmacniania przez P2Y12
Wymeinić tienopirydyny.
TIKLOPIDYNA
KLOPIDOGREL
PRASUGREL
ELINOGREL
TIKLOPIDYNA
KLOPIDOGREL
PRASUGREL
ELINOGREL
(czym są, efekty działania, metabolizm)
-tienopirydyny
- przedłużają czas krwawienia
- hamują agregację
- opóźniają obkurczanie zakrzepu
-właściwe działanie wykazuje wątrobowy metabolit, CYP2C19
TIENOPIRYDYNY - mechanizm
Hamują agregację poprzez SELEKTYWNE i NIEODWRACALNE połączenie z P2Y12
dochdzi do upośledzenia aktywacji kompleksu GPIIb/IIIa w płytkach
–> fibrynogen się nie wiąże, nie ma AGREGACJI
TIKLOPIDYNA
kiedy zaczyna działać, dnp
- działanie po 3-5 dniach od stosowania
dnp: zakrzepowa plamica małopłytkowa
KLOPIDOGREL - kiedy zaczyna działać
po kilku godzinach od podania
KLOPIDOGREL - dnp
Ciężka neutropenia Krwawienie z przewodu pokarmowego -Hematuria -Krwawienie w miejscu podania -Krwotok śródczaszkowy
Kiedy stosować tienopirydyny?
-Zapobieganie powikłaniom naczyniowym u chorych z objawową miażdżycą
- Łączymy z ASPIRYNĄ:
- —> u pacjentów z NSTEMI/STEMI
- —> PCI
Czynniki ryzyka oporności na klopidogrel?
Oporność dotyczy ok 30% pacjentów!!!
- Niestosowanie leku
- Zbyt niska dawka
- Leki zaburzające wchłanianie/metabolizm (IPP)
- Cukrzyca
- Otyłość-
- Szlugi (ale szlugi mogą też NASILAĆ odpowiedź)
BLOKERY ADP które nie są tienopirydynami?
KANGRELOR
TYKAGRELOR
KANGRELOR
czym jest, jak działa, podaż
Lek przeciwpłytkowy
Krótko działający analog ATP
(odwracalny agonista)
podaż dożylna
TYKAGRELOR
jak stosować, metabolizm, porównanie do klopidogrelu
-lek doustny
-działa bezpośrednio na receptor P2Y12
(wszystkie tienopirydyny wymagają aktywacji w wątrobie
-szybszy i skuteczniejszy niż KLOPIDOGREL
