H7.2: Exogeen en endogeen lipiden transport Flashcards
Belangrijkste vettige substanties in bloed
- Cholesterol
- TG
Cholesterol eigenschappen
- Vetachtige stof
- Niet hetzelfde als vet
- Niet wateroplosbaar
Hoe komt cholesterol voor?
In de vorm van vrij cholesterol en cholesterol esters
Eigenschap cholesterol esters?
Nog slechter oplosbaar in water dan vrij cholesterol
Functie cholesterol
- Bouwstenen in het celmembraan (stevigheid)
- Gal voor het oplossen van vetten
- Voorloper steroïdhormonen
- Voorloper vitamine D
Centrale orgaan in cholesterolhuishouding?
Lever
Via voeding komt cholesterol naar lever
Hoe verlaat cholesterol lichaam?
- VLDL
- HDL
- Vrij cholesterol in gal
- Galzuren/galzouten
Cholesterol informatie
- Alleen in dierlijke producten
- Aangeraden is 300 mg/dag waarvan 50% wordt gereabsorbeerd
- Excretie 1 gram per dag
DUS: per dag ongeveer 850 mg cholesterol aanmaken
Waarom is bij een te hoog cholesterol een cholesterol arm dieet vaak niet effectief?
Omdat het grootste deel van het cholesterol gesynthetiseerd wordt in het lichaam
Met welke twee stoffen begint cholesterolsynthese?
- Acetyl-CoA
- Acetoacetyl-CoA
Belangrijkste enzym in de pathway van cholesterolsynthese?
Waarom?
HMG-CoA reductase
Het is de snelheidsbepalende stap
Wat doen statines?
Remmen HMG-CoA reductase
Hoe zijn TG opgebouwd?
Verzadigd
Onverzadigd
Glycerol met 3 vetzuurstaarten
Verzadigd: geen dubbele binding en ontstekingsbevorderend
Onverzadigd: dubbele binding en veilig
Functie TG?
Brandstof
Waarom worden cholesterol en TG m.b.v. lipoproteïnen door bloed vervoerd?
Ze zijn niet wateroplosbaar
Uiterlijk lipoproteïnen
- Buitenkant hydrofiel met vrij cholesterol (redelijk wateroplosbaar) en fosfolipiden
- Binnenkant lipofiel met TG en veresterd cholesterol
Apolipoproteïnen
- Speciale eiwitten
- Zitten op mantel afhankelijk van soort lipoproteïnen
Atherosclerose
Bepaalde lipoproteïnen kunnen in de vaatwand blijven plakken
Hoe groter de dichtheid…
Hoe meer cholesterol ze bevatten
Chylomicron
- Veel TG
- Weinig cholesterol
Lage dichtheid
Chylomicron remnant
- Deel van TG is eruit
- Kleiner deeltje
Hogere dichtheid
VLDL
- Very low density lipoproteïn
- Grote deeltjes
- Weinig cholesterol
Lage dichtheid
LDL
- Low density lipoproteïn
- Kleinere deeltjes
- Gevaarlijker voor HVZ, omdat ze makkelijker onder vaatwand kruipen
Hogere dichtheid
Lp(a)
- Soort LDL-deeltje
- Nog een staart
Groter
HDL
- High density lipoproteïn
- Klein deeltje
- Goede cholesterol
- Veel cholesterol
Grote dichtheid
Indeling lipoproteïnen
- Chylomicron
- Chylomicron remnant
- VLDL
- LDL
- Lp(a)
- HDL
Apo’s betekenis
Functie
Structurele eiwitten op mantel lipoproteïnne
- Ligand voor receptoren
- Binding van andere apo’s aan receptoren beïnvloeden
- Functioneren als cofactoren voor enzymen
Exogene pathway
- TG en cholesterol in darm opgenomen
- Vervoeren via chylomicron
- Voor vorming is enzym microsomaal transfer protein (MTP) nodig
- In chylomicron veel TG
Exogene pathway uitleg
- Wanneer chylomicron aankomt in capillairen zorgt LPL voor binden van TG uit chylomicron waardoor deze wordt leeg getankt
- In overblijvende deeltje zitten minder TG en meer cholesterol (chylomicron remnant)
- Deeltje wordt opgevangen door LRP- of LDL-receptor en gaat terug naar lever
Endogene pathway
- Chylomicron remnant opgenomen in lever door remnant receptor
- Lever krijgt cholesterol en TG uit voeding, maar vormt zelf ook cholesterol
- VLDL gevormd
- VLDL bevat veel TG
- LDL tankt TG uit dit deeltje waarbij IDL ontstaat
- Deeltje kan worden opgenomen door lever en omgezet in LDL
Drie dingen die met LDL kunnen gebeuren
- Opname door extrahepatische cel (welke cholesterol nodig heeft)
- Opname door LDL-receptoren van lever
- Opslag in vaatwand (atherosclerose)
LDLR metabolisme
- LDLR op plasmamembraan in clathrin coated pit
- Wanneer LDL bindt aan LDLR (met apoB100) wordt complex opgenomen in vesicle
- LDL afgebroken
- LDLR gerecycled o.i.v. PCSK9
PCSK9
- Eiwit dat circuleert in bloed
- Wanneer het in vesicle terecht komt met de LDLR wordt de receptor niet meer gerecycled maar afgebroken
Te weinig PCSK9…
Veel LDLR…
LDLR gaat langer mee
Cholesterol kan beter worden weggevangen en afgebroken
Gevolg weinig PCKS9?
Minder HVZ
Familiaire hypercholesterolemie
- Fout in LDLR gen
- Nu teveel cholesterol in bloed
Agressief ingrijpen met statines
Consequentie als lever te weinig cholesterol binnenkrijgt?
Lever gaat als compensatie meer cholesterol aanmaken
Hypercholesterolemie
Symptomen
LDL kan oxideren en onder endotheel blijven steken in proteoglycanen waar ontstekingscellen op af komen
- Arcus lipoides: witte ring rond iris
- Xantomen: brede achillespezen
- Xanthelasmata: vetophopingen rond ogen
LCAT
Cholesterol wordt naar binnen getransporteerd
CETP
Overdracht LDL -> lever
Waarom is HDL geen goede maat voor cholesterol efflux capaciteit (heropname)?
Bij meting wordt HDL-cholesterol gemeten en niet de functie van HDL
Lipoproteïne (a)
- Variant LDL
- Aan apo-B op mantel zit een staart
- Hoe lang de staart is, is genetisch bepaald
- Arthrogeen
- Statines helpen
