H6.2: Concepten lichaamssamenstelling Flashcards
Waarom is lichaamssamenstelling meten belangrijk?
- Belangrijke gevolgen voor de gezondheid
- Relevant voor behandeling
Waarom relevant voor behandeling?
Als iemand grotere kans heeft op diabetes omdat hij veel vet heeft, wil je dat die persoon vet gaat verliezen maar niet uitdroogt of spieren verliest
Niveaus lichaamssamenstelling
- Atoomniveau
- Moleculair niveau
- Celniveau
- Weefselniveau
- Gehele lichaam
Atoomniveau
- 50 verschillende soorten atomen
- 98% van lichaamsgewicht wordt bepaald door zuurstof, koolstof, waterstof, stikstof en calcium
Moleculair niveau
- Eiwitten, koolhydraten, mineralen, vetten, water
- Elementen zijn opgenomen in moleculen die meer dan 100.000 chemische verbindingen vormen variërend in complexiteit en moleculair gewicht (water vs. DNA)
Celniveau
- Moleculen zijn bouwstenen van de cel
- Lichaam bestaat uit uiteenlopende cellen met verschillende functies
- Lichaam bestaat uit ongeveer 10^14 cellen welke variëren in vorm, grootte, samenstelling en verdeling
Weefselniveau
- Cellen variëren in vorm en grootte
- Vormen uiteindelijk weefsels
- Zenuwweefsel, spierweefsel, vetweefsel, botweefsel en bloed
BMI
Getracht te benaderen of een persoon teveel weegt of niet
Gewicht/gewicht2
Hoog BMI door…
- Grote hoeveelheid vet
- Grote hoeveelheid spiermassa
BMI
- Sekse-onafhankelijk
- Leeftijd onafhankelijk
- Geen goede informatie over relatieve hoeveelheid vet in verschillende populaties
Vetmassa
Belangrijke parameter binnen de lichaamssamenstelling
Model body composition 1
Onderscheid tussen vrije vetmassa (niet-essentieel + opslagvet) en lean body mass (essentieel vet)
Moeilijk te meten
Model body composition 2
Onderscheid tussen vetmassa (inclusief essentieel) + vetvrije massa (overig)
Vetvrije massa
- Water
- Glycogeen
- Eiwitten
Essentieel vet
- Cruciaal voor goed functioneren
- Steun aan organen in buik
- Beschermend effect
- Lichaamsisolatie
- Belangrijke energiebron
- Bron van hormonen en cytokines
- Rol bij voortplanting
- Rol bij zwangerschap
Heeft het lichaam meer essentieel vet of niet-essentieel vet?
Niet-essentieel vet
Wat is vet?
Een goede energiebron die weinig ruimte kost
Wie zet in de puberteit menstruatie in gang?
Kritische hoeveelheid vet, dus leptine
Wie hebben hogere vet%?
- Vrouwen: 8-12%
- Mannen: 3-5%
Lichaamssamenstelling x ouder worden
- Kleiner
- Aandeel lichaamsvet neemt toe
- Vetverdeling anders
- Spiermassa en kracht neemt af
Plaatsen waar vet opgeslagen ligt?
- Subcutaan
- Intermusculair
- Intramusculair
- In buikholte
- In borstholte
Totaal lichaamsvet
Lean body mass (met essentieel vet) + opgeslagen vet
Meetmethodes voor lichaamssamenstelling
- Huidplooidiktemeting
- Lichaamsomtrek meting
- Bio-elektrische impedantie analyse (BIA)
- Beeldvormende technieken (CT, MRI, DEXA)
Huidplooidiktemeting
- Meerderheid vet zit subcutaan
- Dikte huidplooien gebruiken om totale hoeveelheid vet in lichaam te meten
- Skin caliper meten hoeveel mm de huidplooi dik is
- Meting heeft grote subjectieve component
- Handig als je het regelmatig zelf doet
- Moeilijk reproduceerbaar
Wat verteld huidplooidiktemeting niet?
Of er veel vet rond de ingewanden zit (visceraal vet)
Lichaamsomtrek meting
- M.b.v. omtrekmeting van de heup en taille kan waist-to-hip ratio (WHR) worden bepaald
- Omtrek taille delen door omtrek heup
- Informatie over de vetverdeling in het lichaam
- Mannen gevaarlijk >0.95
- Vrouwen gevaarlijk >0.80
Vetcellen rondom buik
- Insulineresistent
- Geven meer vrije vetzuren en cytokines af na stimuli
Vetcellen rondom dijen
- Insuline sensitief
- Minder gevoelig voor stoffen die vet kunnen vrijmaken (glucagon, adrenaline)
- Minder vrije vetzuren in bloed aanwezig wat gunstig is
Hoge heup-taille ratio
- Meer insulineresistentie
- Neiging tot hogere BD
- Hoge cholesterolspiegels
- Hogere kans op HVZ
- Meer kans over korte of lange termijn sterven
Nadeel lichaamsomtrek meting?
Geen inzicht in hoeveelheid subcutaan en visceraal vet
Bio-elektrische impedantie analyse (BIA)
- Elektrode op vingers, pols en voet waar een stroom doorheen wordt vervoerd
- Indirecte, non-invasieve en eenvoudige methode om de hoeveelheid vet te meten
Werking BIA
- Stroom zal beter geleiden met minder weerstand
- Weefsel met veel water en elektrolyten zoals bloed en spieren geleiden goed
DUS hoe groter de vetvrije massa, des te groter het geleidingsvermogen van het lichaam
FM berekenen
FM = lichaamsgewicht - FFM
Beeldvormende technieken
Er worden twee bundels fotonen met verschillende energieniveaus door het lichaam gestuurd
Verhouding tussen stralen geeft de lichaamssamenstelling weer
DEXA
- Dual Emission X-ray absorptiometry
- Absolute hoeveelheid vet in elk lichaamssegment meten
- Nadeel: geen onderscheid tussen subcutaan en abdominaal vet + duur
CT en MRI
Intra-abdominale hoeveelheid vet berekenen
Kostbaar, maar het best aangezien de verdeling tussen visceraal vet en subcutaan vet belangrijk is
