H6: Stress

Question 1

De stressrespons

Answer 1

Klassieke definitie: reactie (van het zenuwstelsel) op dreiging

Question 2

Functies van stress

Answer 2

Stress als verdedigingsfunctie
Uitroepen van noodtoestand: flight or fight-respons
Stressrespons bij opportuniteiten

Question 3

Acute sympathische effecten van stress

Answer 3

Doorbloeding van skeletspieren, hartslag, ademhalingsfrequentie en bloedsuikerspiegel verhogen
Zweten, horripilatie
Spijsvertering stilleggen
Immuun-/ontstekingsrespons stimuleren
Pupillen verwijden
Cognitieve effecten: appetijt, doorbloeding brein, geheugen

Question 4

Twee cruciale hormonale systemen bij de stressrespons

Answer 4

Sympathisch-bijniermergsysteem
HPA-as

Question 5

Sympathisch-bijniermergsysteem (SAM)

Answer 5

Snel
Vrijgave van catecholamines (adrenaline en noradrenaline) onder impuls van hypothalamus → bijniermerg geeft noradrenaline vrij
→ Doorheen hele lichaam worden effecten veroorzaakt

Question 6

HPA-as

Answer 6

Trager
! Amygdala als een van belangrijkste regio’s die HPA-as aanstuurt
Hypothalamus: geeft CRH (corticotropeen releasing hormone) vrij dat volgende beïnvloedt
Pituitary gland (hypofyse): maakt ACTH (adrenocortricotroop hormoon) vrij en oefent via bloedstroom invloed uit op volgende
Adrenes (bijnierschors): geeft glucocorticoïden vrij (bv. cortisol)

Question 7

Hoeveelheid glucocorticoïde receptoren in bloed is afhankelijk van

Answer 7

Basaal niveau: niet veroorzaakt door stressor, maar o.a. circadiane ritmes en interindividuele verschillen
Sterkte van respons die individu op stressor heeft
Snelheid van herstel, hoe snel hoeveelheid GC terugkeert naar basaal niveau

Question 8

GC respons beëindigen

Answer 8

Negatieve feedbacklussen: signaal vertrekt naar hypothalamus en hypofyse vanuit oa hippocampus (veel GC receptoren)

Question 9

Vier verschillende invloeden voor interacties met MAS-systeem

Answer 9

1. Permissieve invloed
2. Stimulatoire invloed
3. Suppresieve invloed
4. Preparatoire invloed

Question 10

Permissieve invloed

Answer 10

Basale niveaus beïnvloeden SAM-systeem
Vb. verhoging bloeddruk door catacholamines is kleiner bij lagere basale GC niveaus: bij chronische hypertensie is stijging bloeddruk groter bij stress want basale GC-niveau is al hoger en lichaam is al voorbereid op een verhoogde stressrespons

Question 11

Stimulatoire invloed

Answer 11

Invloed van GC na optreden stressor
Vb. vet omzetten in meer direct bruikbare vormen van energie (risico van veel stress = chronische hyperglycemie (te hoog suikergehalte in bloed) → kan leiden tot diabetes)

Question 12

Suppresieve invloed

Answer 12

Rol in beëindigen van acute SAM-respons en herstellen van voorraden
Vb. immuunsysteem terug deactiveren: te overactief kan leiden tot het aanvallen van de eigen cellen (auto-immuunaandoeningen)

Question 13

Preparatoire invloed

Answer 13

Rol in voorbereiden op toekomstige stressoren
Vb. grotere reserves aanleggen dan voor de stressor (→ obesitas)
Merk op in acute fase geen honger, daarna net wel voor aanvullen van reserves

Question 14

Functies van de freeze respons

Answer 14

Voorbereiden actie: parasympathische rem op sympathische respons
Verborgen kunnen blijven
Goed kijken/opletten: wachten met handelen om eerst te kijken hoe situatie in elkaar zit

Question 15

Trade-offs

Answer 15

Evenwicht behouden
Voordeel KT: crisissituaties overleven
Nadelen LT: weefselschade, uitputting reserves, onderbreken van evolutionair cruciaal gedrag

Question 16

Sensitisatieprocessen

Answer 16

Nog gevoeliger worden omdat dreiging niet verdwijnt

Question 17

Habituatieprocessen

Answer 17

Gewoon worden omdat dreiging meerder malen optreedt (bv. veelvuldig parachutespringen)

Question 18

Twee manieren van kijken naar LT impact van stress vroeg in leven

Answer 18

Developmental constraint
Predictieve adaptieve respons

Question 19

Developmental constraint

Answer 19

Situatie overleven zonder rekening te houden met negatieve LT gevolgen
De prijs die betaald moet worden voor protectieve effecten op KT

Question 20

Predictieve adaptieve respons

Answer 20

Omstandigheden in jeugd zijn vaak voorspellend voor omstandigheden later → stresssysteem afstemmen op omgeving

Question 21

Prenatale stress

Answer 21

Milde stressor bij zwangere muis → groei van laterale nucleus amygdala en angstiger gedrag bij nakomelingen
Zware stressor bij zwangere muis → deficits in hippocampus, gereduceerd spatiaal leren en toegenomen GC respons op stress bij nakomelingen
! Als je bij moeder bijnier verwijdert zodat ze geen GC kan vertonen, zien we de effecten niet

Question 22

Impact op hippocampus

Answer 22

LT blootstelling aan GC vernietigt (CA1-)cellen in hippocampus
Zeer langdurige of intense stress → LT blootstelling aan GC → celverlies, dendritische atrofie en afname van GC receptoren (vicieuze cirkel: steeds reactiever worden → sensitisatie)
Acute stress heeft negatieve impact op overlevingskansen bij nieuwe hippocampale neuronen

Question 23

Stress vermijden of reduceren door (3)

Answer 23

1. Voorspelbaarheid en waargenomen controle
2. Uitlaatkleppen
3. Sociale steun

Question 24

Gegeneraliseerde angst

Answer 24

Geassocieerd met langdurige hyperactivatie van het SAM-systeem: voortdurend (onnodig of incorrect) waargenomen dreiging

Question 25

OCD

Answer 25

Obsessies en/of compulsies als coping (uitlaatklep of gevoel van controle ervaren
Verhoogde cortisolniveaus geobserveerd

Question 26

Type A persoonlijkheid

Answer 26

Ambitieus, competitief, prestatiegericht, perfectionistisch, ongeduldig, snel geïrriteerd
Verhoogde cortisolniveaus geobserveerd (vaak geassocieerd met hartaanval)

Question 27

Depressie

Answer 27

Aangeleerde hulpeloosheid
Problemen identificeren, zich zorgen maken
Personen met depressie vs andere psychiatrische problematiek vs controlegroep tonen zeer hoge GC niveaus

Question 28

PTSD

Answer 28

SAM-systeem (adrenaline) versterkt geheugen over event van dreiging → toediening adrenaline-antagonist meteen na trauma vermindert kans op PTSD
Stress veroorzaakt reductie volume hippocampus → verminderd vermogen om onderscheid te maken tussen veilige hier en nu vs traumatische context opgeslagen in geheugen
Onderzoek toont hyperresponsiviteit van amygdala bij angstige vs. blije gezichten

Question 29

Cytokine

Answer 29

Belangrijkste boodschapperstof bij immunosuppressieve impact GC
Wordt vrijgegeven door wbc bij detectie indringers → gaan aanmaak en maturatie van andere wbc stimuleren en werking reguleren → indringer aanvallen → booschappersysteem wordt verstoord door GC → directe onderdrukking immuunrespons door stressrespons