Garnasjúkdómar 1

Question 1

Meðfæddir gallar í smágirni og digurgirni

Answer 1

Atresia eða stenosis
Dublicatio
Meckels diverticulum
Hirschsprungs disease (congenital megacolon)

Question 2

Atresia

Answer 2

Lumen hefur ekki opnast

Getur þurft að fjarlægja hluta garnar og endurtengja

Question 3

Dublicatio

Answer 3

Mjög sjaldgæft

Tvöföldun á ákveðnum segmentum garnar

Question 4

Meckels diverticulum

Answer 4

Ekki sjaldgæft
Omphalomesenteric duct lokast ekki alveg
Poki með blindum enda myndast á görn
Oft 5-6 cm langur
Getur verið gastric slímhúð eða pancreas vefur í pokanum
Öll veggjalög garnar eru til staðar
Yfirleitt einkennalaust, getur uppgötvast ef það blæðir
Getur komið fyrir B12 skortur
Getur komið intussusception
–poki smýgur inn í görn og dregur görnina með sér
–getur verið orsök ischemiu

Question 5

Hirschsprungs disease

Congenital megacolon

Answer 5

Distal segment distils er of þröngt
Proximal segment ristils víkkar sem afleiðing
Starfstruflanir
ca 1/5000 fæðingum
4x algengara í kk
Oft tengt öðrum göllum
–hjartagöllum, hydrocephalus, Meckels diverticulum
Það vantar ganglion frumur í plexusa á svæðinu
–Meissner’s og Auerbach’s
Greinist yfirleitt þegar það vantar meconium eftir fæðingu
Uppköst geta fylgt 48-72 klst eftir fæðingu
Orsakir eru óþekktar, hafa samt fundist genabreytingar
Meðferð: fjarlægja þrönga segment

Question 6

Æðatengdir garnasjúkdómar

Answer 6

Ischemiskur garnasjúkdómur
Angiodysplasia
Gyllinæð

Question 7

Ischemiskur garnasjúkdómur

almennt

Answer 7

Hindrun á truncus coeliacus eða superior/inferior mesenteric æðum getur valdið drepi í görn
–thrombus, emboli, vasculitis, hjartabilun ofl
Einkenni eru háð hraða á lokun æðarinnar og hvort það séu/myndast anastomosur
–skyndileg lokun: skyndilegir kviðverkir
–hæg lokun: lítil einkenni
Drep eru flokkuð í:
a) transmural
b) mural
c) mucosal

Question 8

Transmural drep

Answer 8

Nær yfir allan garnavegg
Oftast lokun á stórri/meðalstórri mesenteric slagæð
Garnaveggur verður dökkrauður, svo svartur
Drep byrjar í slímhúð og fer svo niður vegglögin
Mörk drepsvæðis eru skörp í arterial drepi, ekki eins skörp í venous drepi

Aðallega í eldra fólki
Einkenni:
--skyndilegir kviðverkir
--blóðugur niðurgangur
Há dánartíðni

Question 9

Mural drep

Answer 9

Drep í mucosa og submucosa en ekki vöðvalagi
Oftast hypoperfusion eða staðbundin meinsemd í lítilli æð
Mögulega venous thrombosis
Multifocal svæði með eðlilegum svæðum á milli
Ekki endilega rautt/nekrotíserandi útlit
Bjúgur og sár í slímhúð
–pseudomembrane

Einkenni:

• -oft óskýrð úttútnun á kvið
• -versnandi kviðverkir og blæðing

Question 10

Mucosal drep

Answer 10

Bara drep í mucosa
Mucosa er viðkvæmust fyrir súrefnisskorti
Oftast hypoperfusion eða staðbundin meinsemd í lítilli æð
Mögulega venous thrombosis
Multifocal svæði með eðlilegum svæðum á milli
Ekki endilega rautt/nekrotíserandi útlit
Bjúgur og sár í slímhúð
–pseudomembrane

Einkenni:

• -oft óskýrð úttútnun á kvið
• -versnandi kviðverkir og blæðing

Question 11

Angiodysplasia

Answer 11

Útvíkkaðar og hlykkjóttar æðar í mucosa og submucosa í coecum og hægri hluta ristils
Aukinn þrýstingur í peristalsis lokar litlum æðum
Blóð kemst ekki í burtu svo æðar víkka
Kemur oftast fram milli 50 og 60 ára

Question 12

Gyllinæð

Hemorrhoid

Answer 12

Æðahnútar með útvíkkuðum æðum í anus
Æðar eru útvíkkaðar en eðlilega formaðar
Aukinn bláæðaþrýstingur í submucosal venous plexus
Orsakir:
--hægðatregða; aukin áreynsla við hægðalosun
--venous stasis t.d. við meðgöngu
--portal hypertension
Getur verið internal eða external
Einkenni: blæðing, sársauki, thrombosis
Mjög algengt, sérstaklega eftir 50 ára

Question 13

Niðurgangssjúkdómar

Answer 13

4 flokkar:
Secretory
Osmotic
Malabsorptive
Exudative

Infectious enterocolitis

• -viral, bacterial
• -berklar
• -protozoa

Question 14

Niðurgangur

Answer 14

Aukið magn hægða
Aukin tíðni hægða
Aukinn vökvi í hægðum

Dysentery: minnkað volume hægða, sársauki og blóð

Question 15

Infectious enterocolitis

almennt

Answer 15

Niðurgangur
Oft ulcero-inflammatorískir sjúkdómar í smágirni og ristli
Mikið vandamál í heiminum

Question 16

Viral enterocolitis

Answer 16

Skemmd á yfirborðsepitheli en cryptur haldast
Osmotic secretion í lumen
Rotavirus
Adenovirus
Calcivirus

Question 17

Bacterial enterocolitis

Sýkingarleiðir

Answer 17

Enterotoxin
T.d. cholera, C. perfringens
Secretorískur niðurgangur

Toxigenískir sýklar
Sýklar fjölga sér í görn og mynda enterotoxin
T.d. Camphylobacter

Entero-invasívir sýklar
Eyðileggja epithel og slímhúð
T.d. Shigella, Salmonella

Question 18

Bacterial enterocolitis

meingerð

Answer 18

Skemmdir á epitheli
Fjölgun mítósa í cryptum og minnkaður þroski epithel fruma
Sár, erosionir, bjúgur, bólgufrumuíferð

Question 19

Bacterial enterocolitis

Sýkingavaldar

Answer 19

E. coli
Salmonella
Shigella
Camphylobacter jejuni
Yersinia
Vibrio cholerae
Clostridium difficile
Berklar

Question 20

E. coli

Answer 20

E. coli enterohemorrhagia veldur blæðingum hægra megin í colon
Shigatoxin myndandi E. coli veldur svæsnum niðurgangi

Question 21

Salmonella

Answer 21

S. typhi
Ileum og colon
Í Peyers patches
System sýking
Langlæg sár

Question 22

Shigella

Answer 22

Aðallega í distal ristli
Acute slímhúðarbólga og erosionir
Oft frekar dysentery en niðurgangur

Question 23

Camphylobacter jejuni

Answer 23

Smágirni, botnlangi og ristill

Sár, mucosal bólga og exudat

Question 24

Yersinia

Answer 24

Ileum, botnlangi
(hægri ristill)
Necrotiserandi granuloma

Question 25

Vibrio cholerae

Answer 25

Proximal smágirni
Slímhúð er venjulega heil
--ekki sármyndun
Secretion á vökva
Mikið vökvatap

Question 26

Clostridium difficile

Answer 26

Baktería er hluti af normalflóru garna
Sýking kemur upp eftir sýklalyfjameðferð
Pseudomembranous colitis
–exudat losnar frá límhúð og situr á yfirborði hennar eins og himna

Question 27

Berklar

Answer 27

Granulomatous bólga í Peyers’s patches
Necrotiserandi granuloma
Þverlæg sár í slímhúð

Question 28

Protozoa og orma sýkingavaldar

Answer 28

Giardia lamblia
--fer ekki inn í þekju
--liggur á yfirborði lumen
Entamoeba histolytica
Strongiloides

Question 29

Malabsorptions sjúkdómar

Orsakir/sjúkdómar

Answer 29

Krónískur pancreatitis
Celiac's disease
Crohn's disease
Bacterial ofvöxtur
Lactose intolerance
Tropical sprue
Whipple's disease
Lymphangiectasis

Question 30

Malabsorpions sjúkdómar

almennt

Answer 30

Einkennast af minnkuðu frásogi fæðuefna í görnum

Veldur gjarnan osmotískum niðurgangi og fituskitu

Question 31

Krónískur pancreatitis

Answer 31

Afbrigðileg intraluminal melting í görnum
Truflun á seytingu meltingarensíma
Truflun á lípasaseytingu –> fituskita
Truflun á amylasa og trypsini –> áhrif á sykur og próteinmeltingu
–minni áhrif en lípasa skortur

Question 32

Malabsorption

Bakteríuofvöxtur

Answer 32

Truflun á intraluminal meltingu
Epithelial skemmdir
Orsakir: gerist eftir aðgerðir, ónæmisbrenglanir ofl

Question 33

Malabsorption

Lactose intolerance

Answer 33

Mjólkuróþol
Disaccaridasa skortur
Ekki hægt að melta mjólkursykur
Helst í börnum, svörtum og kínverjum

Question 34

Celiac’s disease

Answer 34

Glúteinóþol
Minnkað yfirborð í frásogshluta smágirnis 
--villi hverfa
Endum með colon-líka slímhúð
Ofnæmi fyrir gliadin próteini í gluteini
Arfgengt að einhverju leyti
--tengt HLA-DQ2
Algengara á Vesturlöndum

Pathology:
Villous atrophy
Intraepithelial lymphocytar
Cryptu hyperplasia
Fjölgun bólgufrumna í lamina propria
Aukin áhætta á GI lymphoma og fleiri illkynja æxlum

Question 35

Tropical sprue

Answer 35

Hjá innfæddum og ferðamönnum á hitabeltissvæðum
Ekki tekist að sýna fram á sýkil
Svarar samt sýklalyfjameðferð

Question 36

Whipple’s disease

Answer 36

Sjaldgæfur sjúkdómur
Sýking af Tropheryma whippelii
Macrophagar fylla slímhúð

Question 37

Almenn malabsorption einkenni

Answer 37

Miklar hægðir
Hægðir eru fitukenndar, gular/gráar
Þyndgartap, lystarleysi, útþaninn kviður, vindgangur, vöðvarýrnun

Einkenni utan meltingarvegar:
Blóðleysi, osteopenia, konur hætta að fá blæðingar, getuleysi, litabreytingar á húð, peripheral neuropathia

Question 38

Lymphangiectasis

Answer 38

Mikil útvíkkun á sogæðum í smágirni
Getur orðið svo öfgakennt að það leiðir til malabsorption
Mjög algengt að sjá í litlu magni
Veldur ekki truflunum fyrr en sogæðarnar eru orðnar mjög stórar