Endocrien systeem Flashcards
Wat zijn de vier mechanismen van celcommunicatie?
- Direct celcontact: gap junctions
- Neurale signalisatie via synapsen (Neurotransmitter)
- Endocriene signalisatie via bloed (hormonen)
- Paracriene signalisatie (invl op nabijgelegen cellen)
Wat wordt er gedaan met hormonen?
Gedecreteerd in de extracellulaire vloeistof en getransporteerd door bloed
Wat zijn twee overige kenmerken van hormonen?
- Kan op ene afstand inwerken
- Alleen doelcellen met receptoren kunnen reageren
Wat zijn paracriene/autocriene regulatoren?
Hormoon dat lokaal wordt gesecreteerd (dus niet via bloed getransporteerd) + cellen reguleren elkaar binnen een orgaan of beïnvloeden zichzelf
Wat zijn feromonen?
Hormonen die worden vrijgesteld in het milieu voor communicatie tussen individuen van 1 species
Hoe heten neurotransmitters die worden getransporteerd via het bloed?
Neurohormonen (bv Noradrenaline die wordt vrijgesteld door de bijnier en de activiteit vh hart, lever en bloedvaten coördineert)
Waardoor wordt hormoonproductie en release gereguleerd?
Direct en indirect door zenuwstelsel
Wat omvat het endocrien systeem?
Alle organen en weefsels die hormonen produceren
Wat is de functie van endocriene klieren?
Secretie van hormonen (ook organen, zoals de lever, die hormonen secreteren)
Wat is de functie van exocriene klieren?
Secreteren van hun producten doorheen een kanaal voor transport naar de buitenwereld toe
Wat is het verschil tussen endocriene en exocriene klieren?
Endo: geeft product direct af aan het bloed en andere organen binnen het lichaam
Exo: externe secretie, geven hun product af dmv een buisje naar buiten of aan een holte in het lichaam
Welke twee basiskarakteristieken moeten moleculen vertonen om als hormoon te kunnen werken?
- Voldoende complex om regulatorische info te kunnen vervoeren naar doelcellen
- Voldoende stabiel om afbraak te weerstaan voordat ze hun doelcellen bereiken
(vervoeren en niet kapot gaan voor je er bent)
Welke drie chemische klassen voldoen aan de criteria om als hormoon te werken?
- Peptiden en proteinen
- Aminozuurderivaten (amine-hormonen)
- Steroïden (lipiden, cholesterolderivaten)
Geef voorbeelden van de chemische klas peptiden en proteïnen?
- ADH, insuline, GH
- glycoproteinen (LH, TSH)
Geef drie voorbeelden van de chemische klasse aminozuurderivaten (amine-hormonen)
- Catecholamines (tyrosine)
- Schildklierhormonen (tyrosine)
- Melatonine (tryptofaan)
Geef twee voorbeelden van de chemische klassen steroïden (lipiden, cholesterolderivaten)
- Geslachtssteroïden (testis, ovarium, placenta)
- Corticosteroïden (enkel door adrenale cortex)
Welke twee soorten hormonen zijn er? (kijkend naar het cellulair werkingsmechanisme)
- Lipofiel (hydrofoob of apolair): vet-oplosbaar
2. Hydrofiel (polair): water-oplosbaar
Welke soort hormonen zijn lipofiel?
steroïdhormonen en schildklierhormonen
Welke soort hormonen zijn hydrofiel?
Alle hormonen buiten steroïdhormonen en schildklierhormonen
Waar binden lipofielen zich aan?
intracellulaire receptoren + vormen complexen
Waar binden hydrofiele zich aan?
Receptoren op celmembraan
Waar binden de lipofiele receptorcomplexen zich aan?
DNA in kern
Wat is de werking van hydrofiele hormonen?
Meestal via secundaire boodschappenmoleculen, met kortstondige werking (minuten tot uren)
Hoe lang werken lipofiele hormonen ong?
Langdurige werking (dagen tot weken)
Hoelang werken hydrofiele hormonen ong?
Kortstondige werking (minuten tot uren)
Welke drie soort hormonen vallen onder lipofiele hormonen?
Steroïdhormonen (afgeleid van cholesterol), thyroïdhormonen (tyrosine + jodium), retinoïden of vitamine A
Beschrijf het verloop van een lipofiele hormoon
- Circuleren in bloed gebonden aan transporteiwitten
- Dissociëren van de carriër thv de doelcellen
- passeren de celmembraan en binden aan een intracellulaire receptor, aanwezig in cytoplasma of nucleus
- Hormoon-receptor complex bindt aan hormoon-respons element in DNA
- reguleren zo genexpressie (hormoon-geactiveerde transcriptiefactors)
Welke drie soort hormonen vallen onder hydrofiele hormonen?
Peptiden, proteïnes en catecholamines
Wat zijn drie kenmerken van hydrofiele hormonen? (rondom de werking)
- Te groot of polair om celmembraan te passeren
- Hormonen binden aan extracellulaire receptoren
- Initiëren signaaltransductie wegen
Wat zijn de twee signaaltransductiewegen die hydrofiele hormonen initiëren?
- Activatie van proteïne-kinase (RTKs): (de)activeren intracellulaire eiwitten via fosforylatie
- Productie van tweede-boodschapper moleculen (GPCRs)
Op welke twee manieren kunnen hydrofiele hormonen de productie van tweede-boodschapper moleculen (GPCRs) vormgeven?
- G-proteïne inhibeert of activeert tweede-boodschapper genererend enzym - inhibitie of activatie target
- Receptor kan gebonden zijn aan verschillende G-proteïnes in verschillende cellen - variëteit aan responsen mogelijk
Wat is paracriene hormoon regulatie?
Hormonen worden gedecreteerd die diffusers naar nabij gelegen target cells
Wat zijn groeifactoren?
proteïnen die groei en celdeling (mitose) promoten in specifieke organen
Hoe heten de specifieke groeifactoren van:
huid, neuronen, been en immuunsysteem?
Huid: Epidermal growth factor
Neuronen: Nerve growth factor
Been: insulin-like growth factor
Immuunsysteem: Cytokines
Aan welke drie paracriene regulatoren is het endotheel bloedvat een rijke bron van?
- Nitric oxide (NO)
- Endotheline
- Bradykinine
Wat doet Nitric oxide?
Promoot vasodilatatie van gladde spiercellen in bloedvat
Wat doet endotheline?
Stimuleert vasoconstrictie
Wat doet bradykinine?
Promoot vasodilatie
Wat zijn prostaglandines?
Vetzuur, gesynthetiseerd uit arachidonzuur