Diversiteit en evolutie van bouwplan Flashcards
Wat zijn de zes belangrijkste kenmerken van Animalia?
- Meercellig en hebben meer dan één celtype
- Heterotroof
- Geen rigide celwanden
- Bewegen zich actief voort
- (meeste) kunnen zich seksueel voortplanten
- Doorlopen blastulastadium
Wat zijn de drie bijkomende kenmerken van Animalia?
- Grote diversiteit in vorm
- Grote diversiteit in habitat
- organisatie in cellen en weefsels
Wat houdt heterotroof in?
Dat dieren andere organismen moeten opnemen voor voeding, als bron van energie en organische moleculen
Welke drie vormen Heterotroof zijn er?
- Herbivoren
- Carnivoren
- Detrivoren
Wat eten herbivoren?
Autotrofen (plantjes)
Wat eten carnivoren?
Andere heterotrofen (= dieren)
Wat eten detrivoren?
Decomposerende, dode organismen
Hoe/op welke manier zijn multicellulaire dieren gerangschikt?
in weefsels en organen
Welke multicellulaire dieren zijn, als enige, niet gerangschikt in weefsels?
Sponzen
Wat is het voordeel voor dieren dat ze geen celwand hebben?
Ze zijn daardoor flexibel
Waardoor worden cellen samengehouden bij dieren als zij geen celwand hebben?
Extracellulaire structurele proteïne zoals collageen, ook intracellulaire juncties (contactoppervlak)
(Plasmamembraan?)
Hoe kan het dat de meeste dieren kunnen bewegen?
Door de ontwikkeling van spieren en zenuwstelsels
Wat zijn haploïde gameten?
het hebben van 1 paar van ieder chromosoom
Waar gaat zygote over?
De levenscyclus van geslachtelijke voortplanting, het eerste, eencellige stadium, vlak na de versmelting van haploïde gameten
Welke vier bestaansproblemen zijn voor alle dieren hetzelfde?
- Verkrijgen voedsel en zuurstof
- Verwijderen afvalstoffen
- Homeostase (Evenwicht water- en zoutbalans)
- In stand houden van soort
Wat betekent invertebraat?
Geen vertebra of wervels
Waar is de oplossing voor de bestaansproblemen afhankelijk van?
Morfologie (studie vorm + bouw van organismen)/ fysiologie (anatomie + bouw) in combi met:
- Milieu (aquatisch vs terrestrisch)
- Afmeting (groot vs klein)
- levenswijze (sessiel vs vrijlevend)
Wat zijn de vijf basiskenmerken/sleutelelementen in de evolutie van de dieren? (BELANGRIJK!)
- Weefsels
- Symmetrie
- Lichaamsholte
- Ontwikkeling
- Segmentatie
Welke twee groepen krijg je n.a.v de ontwikkeling van weefsels? (1e basiskenmerk)
Parazoa en Eumetazoa
Wat valt onder de groep Parazoa?
Sponzen, eenvoudigste dieren
- Geen gedefinieerde weefsels en organen
- Komen voor als celaggregaten (samenklonteren van cellen)
Wat valt onder de groep Eumetazoa?
Alle andere dieren
- gescheiden en goed afgelijnde weefsels
- irreversibele differentiatie voor de meeste celtypes
Wat is het verschil tussen de groepen Parazoa en Eumetazoa?
Parazoa’s hebben geen weefsels, Eumetazoa wel
Eumetazoa vertonen symmetrie, welke twee hoofdtypes van symmetrie zijn er? (2e basiskenmerk ‘symmetrie’)
Radiaal en Bilateraal
Hoe ziet radiale symmetrie eruit? + geef een voorbeeld
Lichaamsdelen zitten rond een centrale as, zoals bij kwallen of koralen (Cnidaria)
Hoe ziet bilaterale symmetrie eruit? + geef een voorbeeld
Linker en rechterhelft zijn spiegelbeeld, slangen en schildpadden (Reptilia)
Wat zijn de drie evolutionaire voordelen van bilaterale symmetrie?
- Concentratie specifieke organen op verschillende plaatsen (sensorisch anterior)
- Cephalisatie (evolutie specifieke hersenregio)
- Grotere en directionele mobiliteit (doorheen milieu)
Uit welke drie kiemlagen bestaan de meeste dieren? + waar zijn ze gesitueerd + een voorbeeld. (3e kenmerk, lichaamsholte)
Ectoderm -> buitenste (zenuwstelsel en huid)
Mesoderm -> middelste (spieren en skelet)
Endoderm -> binnenste (spijsvertering)
Welke dieren bestaan niet uit drie kiemlagen?
Sponzen, die hebben er geen, en Cnidaria (die hebben enkel ectoderm en endoderm)
Wat is een lichaamsholte?
Ruimte omgeven door mesoderm gevormd tijdens de ontwikkeling
Waarvoor dient een lichaamsholte? (3)
- Ondersteunt weefsels
- verdeelt materialen over lichaam
- is plaats voor complexe ontwikkelingsinteracties
Welke drie basistypes van bouwplan zijn ontstaan bij bilateralia?
- Achoelomata
- Pseudocoelomata
- Coelomata
Wat is de opbouw van Acoelomata? + geef een voorbeeld
hebben geen lichaamsholte
ruimte tussen Meso- en endo- is opgevuld met cellen en organisch materiaal
Platwormen
Wat is het bouwplan van Pseudocoelomata? + geef een voorbeeld
Hebben een pseudocoel tussen Meso- en endoderm (ruimte tussen Meso en endoderm)
Rondwormen
Wat is het bouwplan van Coelomata? + geef een voorbeeld
Vloeistof/gas bevattende lichaamsholte, volledig omgeven met mesoderm
Annelid
Wat is een coeloom?
Een lichaamsholte die volledig omgeven is met mesoderm
Waar dient het circulair systeem bij coelomata voor?
De aanvoer van nutriënten en zuurstof
De afvoer van afvalproducten en CO2
Welke twee soorten circulair systeem kunnen coelomata hebben?
- Open circulair systeem
- Gesloten circulair systeem
Hoe ziet een open circulair systeem eruit?
Bloed stroomt van vaten in sinussen, vermengt met lichaamsvloeistof, komt terug terecht in vaten op andere plaats in het lichaam
Hoe ziet een gesloten circulair systeem eruit?
Bloed beweegt voortdurend in vaten, fysisch gescheiden van lichaamsvochten: sneller en efficiënt transport mogelijk
Wat Is het basispatroon van embryonale ontwikkeling in bilateria? (4e kenmerk, patronen van ontwikkeling)
- Mitotische celdeling van ei vormen bal van cellen: Blastula
- Blastula stulpt in om tweelagige bal te vormen met een:
Blastuporus + Archenteron
Wat is een blastoporus?
Opening naar de buitenwereld
Wat is een archenteron?
Primitieve darm
Onder welke twee groepen kunnen bilateria onderverdeeld worden?
Protostomen (oermondigen) en Deutrosomen (nieuwmondigen)
Wat zijn de kenmerken van protostomen? (2) + geef een voorbeeld
- Mond ontwikkelt eerst vanuit blastoporus
- anus (indien aanwezig) ontwikkelt later uit blastoporus of ander deel vd embryo
(Platwormen, nematoden, anneliden, mollusken, arthropoden)
Wat zijn de kenmerken van Deutrostomen? + geef een voorbeeld
- Anus ontwikkelt eerst uit blastoporus
- mond ontwikkelt uit een ander deel vd embryo
(Bij chordaten en echinodermaten)
Op welke drie embryologische kenmerken verschillen deutrostomen van protostomen?
- Klievingspatroon
- Ontwikkelingsbestemming van cellen
- Organisatie van het coeloom
Wat is het precieze verschil tussen protostomen en deutrostomen in klievingspatroon?
P -> Spirale klieving (schuin naar boven)
D -> Radiale klieving (recht naar boven)
Wat is het precieze verschil tussen protostomen en deutrostomen in ontwikkelingsbestemming van cellen?
P -> al vanaf eerste deling ligt bestemming vast + na afsplitsing kan het niet uitgroeien tot individu
D -> eerste celdeling geeft identieke dochtercellen, bestemming is nog niet bepaald + bij afsplitsing kan het uitgroeien tot volwaardig individu
Wat is het precieze verschil tussen protostomen en deutrostomen in organisatie van het coeloom?
P -> Ontwikkelt eenvoudig en direct uit mesoderm
D -> ontwikkelt indirect uit archenteron (primitieve darm) door invaginatie (instulping)
Waar gaat de evolutie van segmentatie over? (5e kenmerk)
Het opdelen van het lichaam in verschillende ‘stukjes’ (segmenten)
Wat zijn de twee voordelen van segmentatie?
- Laat rundante orgaansystemen toe (overtollig, zoals bij Annelida: elk segment bevat alles waardoor schade niet fataal is)
- Laat meer efficiënte en flexibele beweging toe (omdat elk segment apart kan bewegen)
(Segmentatie verscheen meerdere malen tijdens de evolutie van dieren)
Waar ligt segmentatie aan de basis van?
Organisatie
vertebraten: ruggengraat, spieren zijn gesegmenteerd
Waar is de traditionele classificatie van dieren op gebaseerd?
Op gelijkaardige morfologische kenmerken en embryonale ontwikkeling
Wat zijn metazoa?
Multicellulaire dieren (dus alle dieren)
In welke twee hoofdtakken werden metazoa origineel verdeeld?
Parazoa en Eumetazoa
Welke twee groepen behoorde origineel onder de groep eumetazoa?
Di(plo)blastisch -> twee kiemlagen (Cnidaria of neteldieren)
Tri(plo)blastisch -> drie kiemlagen
Waar is de actuele classificatie van dieren op gebaseerd?
Unieke gensequenties (om clusters verwante groepen (clades) aan te duiden) O.b.v. rRNA gegevens
Wat was het gevolg van de nieuwe classificatie obv rRNA gegevens?
Nieuwe indeling in spiralia en ecdyzoa
De twee groepen voortgekomen uit protostome ontwikkeling
Wat is het kenmerk van de groep spiralia?
Groeien continu door toename van lichaamsomvang (spiraalvormige klieving)
Welke twee groepen behoren bij spiralia?
Lophotrochozoa (vooral coelomata vb annelida)
Platyzoa (vooral acoelomata)
Wat is het kenmerk van de groep ecdyzoa?
Groeien stapsgewijs via vervelling (Hard exoskelet)
Welke twee groepen behoren bij ecdyzoa?
Nematoda (rondwormen)
Arthropoda (insect, crustacea)
Wat is de volgorde van de hiërarchie van Linnaeus? (begin bij groot)
Domein Rijk Phylum Klasse Orde Familie Genus Species
Hoe heet het phylum van de sponzen?
Porifera
Wat zijn de kenmerken van de lichaamsbouw van sponzen? (6)
- Verschillende celtypes, geen weefsels
- Cellen zijn totipotent
- Geen tot weinig lichaamssymmetrie
- Adult sessiel, larven vrijzwemmend
- 95% vd soorten is marien
- Osculum
Wat betekent totipotent?
Mogelijkheid om van één enkele cel, dmv mitotische deling, alle cellen te kunnen vormen die een individu bezit
Differentiatie - dedifferentiatie - redifferentiatie
Wat is een osculum?
Een soort holle zak met uitstroomopening
Waaruit is de lichaamswand van een spons opgebouwd? (6)
- Poriën of ostia
- binnenste rij choanocyten (flesvormige cellen met flagellum)
- buitenste rij afgeplatte cellen (epitheliale wand)
- Daartussen gelatineuze matrix (mesofyl, bevat amoeboeide cellen)
- Spicula uit calcium carbonaat (extra stevigheid)
- Spongine vezels
Hoe heet het phylum voor neteldieren?
Cnidaria
Wat zijn de kenmerken van de lichaamsopbouw van neteldieren (Cnidaria)? (4)
- Radiale symmetrie (mond + geen anus)
- Opgebouwd uit weefsels (2 kiemlagen)
- Geen organen, sensorische cellen
- Twee vormen: Meduse en poliep
Wat is meduse?
vrijzwemmend, schijf of paraplu vorm met tentakels rond mond aan 1 zijde
Wat is poliep?
Sessiel, solitair of koloniaal, lichaamsopening tegelijk mond en anus, omringd door tentakels
