Spijsverteringsstelsel Flashcards
Wat zijn de twee manieren voor voedselopname (planten + dieren)?
Planten: autotroof, aanmaak organische moleculen
Dieren: heterotroof, opname organische moleculen via voeding
Welke drie vormen heterotrofe voedselopname zijn er?
Herbivoren
Carnivoren
Omnivoren
Hoe werkt het spijsverteringsstelsel van eencellige organismen en sponzen?
Met intracellulaire vertering via endocytose (variaties: fagocytose/pinocytose)
Wat voor soort vertering hebben multicellulaire organismen?
Extracellulaire vertering
Wat betekent een onvolledig spijsverteringsstelsel? + Geef twee voorbeelden wie dit heeft
Mond = anus
Cnidaria en platwormen
Wat betekent een volledig spijsverteringsstelsel? + geef twee voorbeelden welke diersoorten
Mond en anus apart
nematoden + complexe diersoorten
Hoe werkt het onvolledige spijsverteringsstelsel van Cnidaria?
Via een gastrovasculaire holte:
- Eén opening
- Geen specialisatie
- Vrijgave verteringsenzymen in holte
Hoe werkt het onvolledige spijsverteringsstelsel van platwormen?
Via een gastrovasculaire holte:
- Eén opening
- Vertakte holte
- Vrijgave verteringsenzymen via farynx
- Gedeeltelijk verteerd voedsel wordt binnen gezogen
Geef een korte beschrijving van het volledige spijsverteringsstelsel van nematoden
(Volledig) eenvoudige, buisvormige darm
Mond -> pharynx -> darm -> anus
Het volledige spijsverteringsstelsel van complexe diersoorten heeft gespecialiseerde gebieden voor vier verschillende functies, welke?
- Fragmentatie/opslag
- Chemische vertering
- Absorptie
- Defecatie (poepen)
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: Hoe wordt mond + keel samen genoemd? + waar dient het voor?
Farynx, zorgt voor opname en afbraak
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: Wat is een andere naam voor slokdarm? + waar is het voor?
Oesophagus + transport naar maag
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: Waar is de maag voor?
Mechanische en enzymatische afbraak
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: Welke drie onderdelen behoren tot de dunne darm + waar is het voor?
Duodenum, jejenum, ileum + afbraak en absoptie
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: welke verteringsorganen worden geassocieerd met de dunne darm? (3)
Pancreas, lever en galblaas
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: Wat zijn de namen voor dikke en blinde darm? + waar dienen ze voor?
Dikke darm: colon
Blinde darm: caecum
opname + concentratie
Voor kort overzicht spijsverteringsstelsel: Wat is de naam voor de endeldarm en anus + waar zorgen ze voor?
Endeldarm: rectum
Anus: aars
opslag afval
Uit welke vier lagen bestaat de wand van het spijsverteringskanaal?
- Epitheel
- Bindweefsel
- Spierweefsel: circulair + longitudinaal
- Bindweefsel
(1 = binnenste, 4 = buitenste)
Wat hebben vogels voor vertering?
2 magen:
kliermaag + spiermaag
eten kiezels voor vermaling van het voedsel
Welke drie speekselklieren hebben we? + geef ook de medische naam
- Ondertong speekselklieren: sublinguaal
- Onderkaak speekselklieren: submandibulair
- Onderoorspeekselklier: parotis
Wat is de functie van mond + keelholte (farynx)?
mechanische afbraak door tanden en tong
Wat zorgt voor speekselproductie? (wat spoort het aan?)
Speekselklieren, het autonoom centraal zenuwstelsel
Welke enzymes zijn er in de mond + keelholte en wat is hun functie?
Amylase -> afbraak zetmeel
Lysozymen -> antibacterieel
Hoe werkt het slikreflex?
Gecombineerde werking huig + epiglottis - tong brengt voedsel achter in mond - huig sluit mondholte af - slikken: strottenhoofd (larynx) omhoog + glottis (stemspleet) duwt tegen epiglottis (strotklepje) (voedsel wordt uit luchtpijp gehouden)
Wat is de slokdarm?
Gespierde buis die verbinding vormt tussen keel en maag
Hoe werkt de slokdarm?
Voortstuwing van bolus (eten + speeksel) door spierbeweging
- Peristaltiek: contractie spieren achter bolus
- Contractie van spieren gecoördineerd door autonoom ZS
Wat is de maag?
Een grote spierzak
Hoe ziet de wand van je maag eruit? + waar wordt het door beschermd?
Geplooid en wordt beschermd door slijmlaag
Welke drie anatomische gebieden behoren tot de maag?
- Cardia (cardiale sfincter): aansluiting slokdarm + maag
- Fundus: gedeelte tegen middenrif
- Pylorus (pylorische sfincter): maag uitgang met sluitspier
Wat wordt geproduceerd in de wandcellen van de maag?
Productie van HCl voor een lage pH
Wat produceren de hoofdcellen in de maag?
Pepsinogeen -> afbraak eiwitten
Prorennine (functie staat er niet bij)
Wat wordt aangemaakt in de bekercellen van de maag? (3)
- Mucus (slijm): bescherming
- Hormoon gastrine: stimulatie productie enzymen
- Intrinsieke factor (B12)
In welke volgorde zitten de wand-, hoofd-, en bekercellen in een maagplooi?
Bekercellen
Hoofdcellen
Wandcellen
(bekercellen het hoogst in maagplooi)
Wat zijn de twee voordelen van een lage pH in de maag?
- Denaturatie (structuurverlies) voedselproteïne
- Doodt bacteriën
Wat is het nadeel van een lage pH in de maag?
Beschadigen van maagaflijning (helicobacter pylori)
Wat zijn de twee functies van de maag?
- Vertering eiwitten (o.i.v. pepsine en reninne): NIET van koolhydraten (suikers) of vetten
- Wateropname uit chymus (shit die je overhoudt na vermenging in de maag), ook alcohol, asperine etc, door maagwand naar bloed
Hoe verlaat chymus de maag?
Via pylorische sfincter naar duodenum
Welke twee gedeeltes heeft de pancreas?
Exocrien en endocrien gedeelte
Wat wordt geproduceerd in de pancreas?
(inactieve) verteringsenzymen en natriumbicarbonaat
Welke (inactieve) verteringsenzymen worden geproduceerd in de pancreas? (3)
Peptidasen, lipasen en nucleasen
Hoe worden peptiden, lipidasen en nucleasen (in de pancreas) afgevoerd en waar naartoe?
Afgevoerd via de pancreatische afvoergang naar het duodenum
Waar zorgt het natriumbicarbonaat voor dat door de pancreas wordt gemaakt?
Neutralisatie van de zure maaginhoud
Waaruit is de lever opgebouwd?
Hepatocyten (+ lever = het grootste inwendige orgaan)
Wat zijn de vier functies van de lever?
- Opbouw bloedeiwitten (bv albumine)
- Opstapelen glycogeen, vitaminen
- Detoxificatie schadelijke stoffen (alcohol, drugs, medicijnen)
- Fagocyten: immuniteit (afbraak rode bloedcellen)
Wat bevat de galblaas? + waar wordt het gemaakt?
Bevat gal, wordt gemaakt door de lever
Waar wordt de secretie van galvloeistof gedaan? + via wat? + o.i.v.?
Secretie galvloeistof in duodenum, via galkanaal, o.i.v. vetrijk voedsel
Wat bevat galvloeistof? (3)
- Galzouten: afgeleid van cholesterol
- Bilirubine (afvalstof afbraak hemoglobine)
- natriumbicarbonaat
Wat doen galzouten?
Emulsifiëren (combineren van 2 stoffen die niet zomaar mengen) van vetten tot micellen
Wat zijn de drie delen van de dunne darm + wat is hun functie?
Duodenum: vertering
Jejunum: absorptie/vertering
Ileum: absorptie
Waaruit bestaat de epitheliale wand van de darm?
Darmplooien -> vili -> microvili (van groot naar klein)
Waar zorgen de darmplooien + (micro)vili voor?
- Vergroten darmoppervlak
- Productie lactase (zonder lactase -> lactose-intolerant)
Wat zijn de twee stappen van het absorptieproces in de dunne darm van aminozuren en monosachariden?
- Aminozuren en monosachariden;
- Transport door epitheelcel naar bloed;
- Via vena porta hepatica naar lever
(eerste stap is actief, tweede stap is passief)
Wat zijn de drie stappen van het absorptieproces van de dunne darm van vetzuren en monoglyceriden?
- Vetzuren en monoglyceriden;
- Diffusie door epitheelcel;
- Assemblage tot chylomicrons;
- via lymfatisch systeem naar systemische circulatie
Welke drie overige dingen worden ook geabsorbeerd in de dunne darm?
- Water via osmose
- Vetoplosbare vitaminen via diffusie
- Nucleïnezuren en wateroplosbare vitaminen via actief transport
Wat is een andere naam voor de dikke darm? + hoe ziet het eruit in vergelijking met de dunne darm?
Colon, korter maar grotere diameter dan dunne darm
In welke twee structuren eindigt de dikke darm? + wat is kenmerkend hieraan?
- Ceacum (blinde darm)
- Appendix
Beide zijn rudimentair
Welke twee functies heeft de ceacum?
- Bacteriën: afbraak cellulose
- Productie vitamines
Wat is de functie van de appendix?
Facultatieve (optionele/ niet verplichte) immuunfunctie
Wat is de opbouw van de dikke darm beginnend bij de appendix?
Appendix -> Ceacum -> (dan binnenkomst shit van de dunne darm) -> colon ascendens -> colon transversum -> colon descendent -> colon sigmoideum -> rectum -> anus
Wat zijn de vier functies van de dikke darm?
- Geen vertering maar wel beperkte absorptie water, zouten + vitaminen
- Concentratie afvalmateriaal
- Opslag faces in rectum (endeldarm)
- Verwijdering via anus (aars)
Waar is het spijsverteringsstelsel van afhankelijk?
Voedseltype dat organisme inneemt
Welke soort heterotrofen hebben een langer spijsverteringskanaal?
Herbivoren en omnivoren langer dan carnivoren
Hoezo hebben herbivoren en omnivoren een langer spijsverteringskanaal? (2)
- Meer tijd om voedingsstoffen uit vegetatie te halen
- Groter absorptie-opp voedingsstoffen
Wat voor maar hebben herbivoren herkauwers?
Een vierdelige maag (= meermagensysteem)
Benoem de vier (onderdelen van) magen die een herbivoren herkauwer heeft
Pensmaag, netmaag, boekmaag, lebmaag
Wat is de functie van de pensmaag en de lebmaag? (die andere stonden er niet bij)
Pensmaag: cellulose-afbrekende microben
Lebmaag: secreet zure maagsappen
Wat is het principe van herkauwers?
Inhoud wordt terug opgerispt en herkauwd
Wat zijn twee kenmerken van herbivoren niet-herkauwers?
- Vergroot ceacum met cellulose-afbrekende bacteriën
2. Eten van feaces om nutriënten tijdens tweede passage van het voedsel op te nemen (knaagdieren, konijnen)
Hoe wordt het opeten van eigen faces om meer nutriënten op te nemen genoemd?
Coprofagie
Waardoor wordt de coördinatie van de gastro-intestinale activiteit gedaan?
Door het zenuwstelsel en endocrien systeem
De maag haalt proteïnes uit voedsel, wat wordt er daarna vrij gezet? + wat wordt daaruit gesecreteerd?
Vrijzetting gastrine -> secretie HCl + pepsinogeen
Welke drie moleculen worden vrijgezet in het duodenum?
- Cholecystokinine (CCK)
- Secretine
- Gastrisch inhibitorisch peptide (GIP)
(ik herhaal dadelijk de functies ervan)
Wat is het peptide-hormoon leptine? + waardoor wordt het geproduceerd?
Verzadigingsfactor + productie door vetweefsel
Waardoor wordt leptine gecodeerd?
Door Ob-gen
Wat waren de twee conclusies bij studies bij zwaarlijvige mensen?
- Normale productie leptine maar;
- Verlaagde gevoeligheid voor effect liptine in hersenen (dus hersenen krijgen geen signaal dat je verzadigd bent)
Welke twee hormonen worden vrijgezet voor de hypothalamus in context van regulatie van voedselopname?
- NP-Y (stimuleert voedselopname)
2. Alfa-MSH (vermindert voedselopname)
Wat is het verloop vanaf voedselinname tot verminderde voedselopname in context van regulatie?
Voedselopname -> leptine productie door vetweefsel -> daling NPY + stijging alfa-MSH -> verminderde voedselopname
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt amylase vrijgezet en wat is de functie?
Vrijgave door speekselklieren, zorgt voor afbraak zetmeel
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt HCl vrijgezet en wat is de functie?
Wandcellen maag + verlaging pH, antibacterieël
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt gastrine vrijgezet en wat is de functie?
Bekercellen maag + stimulatie productie enzymen in maag
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt pepsine vrijgezet en wat is de functie?
Hoofdcellen maag + afbraak eiwitten in maag
Uit samenvattende tabel;
Waardoor worden peptidasen, lipasen en nucleasen vrijgezet en wat is de functie?
Exocriene deel pancreas + afbraak eiwitten, vetten, nucleïnezuren
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt natriumbicarbonaat vrijgezet + wat is de functie?
exocriene deel pancreas + neutralisatie van zure chymus
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt insuline + glucagon vrijgezet + wat is de functie?
Endocriene deel pancreas + regulatie bloedsuikerspiegel
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt CCK vrijgezet + wat is de functie?
Duodenum + vrijgave gal en pancreatische enzymen
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt secretine vrijgezet + wat is de functie?
Duodenum + bicarbonaat productie van pancreas
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt GIP vrijgezet + wat is de functie?
Duodenum + vermidnert maagcontracties
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt leptine vrijgezet + wat is de functie?
Vetweefsel + verzadigingsgevoel
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt NP-Y vrijgezet + wat is de functie?
Hypothalamus + stimulatie voedselopname
Uit samenvattende tabel;
Waardoor wordt alpha-MSH vrijgezet + wat is de functie?
Hypothalamus + vermindering voedselopname