Diagnostyka wad zgryzu Flashcards
Jaki rodzaj wad zgryzu rozpatrujemy w stosunku do płaszczyzny pośrodkowej?
wady poprzeczne
Jakie wyróżniamy poprzeczne wady szczękowo-zgryzowe?
- zgryz krzyżowy (częściowy lub całkowity)
- boczne przemieszczenie żuchwy (prawe lub lewe)
- zgryz przewieszony (jedno- lub obustronny)
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu krzyżowego?
I. zgryz krzyżowy częściowy
• przedni (prawy lub lewy)
• boczny (jedno- lub obustronny)
II. zgryz krzyżowy całkowity (prawy lub lewy)
Jakie wyróżniamy rodzaje bocznego przemieszczenia żuchwy?
- czynnościowe
- morfologiczne (laterogenia)
oraz prawe lub lewe
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu przewieszonego?
- jednostronny (prawy lub lewy)
* obustronny
Jaki rodzaj wad zgryzu rozpatrujemy w stosunku do płaszczyzny czołowej?
wady przednio-tylne
Jakie wyróżniamy przednio-tylne wady szczękowo-zgryzowe?
I. doprzednie
• przodozgryz
• przodożuchwie
II. dotylne
• tyłozgryz
• tyłożuchwie
Jakie wyróżniamy rodzaje tyłozgryzu?
- częściowy
- całkowity
- rzekomy tyłozgryz
Jakie wyróżniamy rodzaje tyłożuchwia?
- czynnościowe
* morfologiczne (retrogenia)
Jakie wyróżniamy rodzaje przodożuchwia?
- czynnościowe
* morfologiczne (progenia)
Jakie wyróżniamy rodzaje przodozgryzu?
- częściowy
- całkowity
- rzekomy przodozgryz
Jaki rodzaj wad zgryzu rozpatrujemy w stosunku do płaszczyzny horyzontalnej?
wady pionowe
Jakie wyróżniamy pionowe wady szczękowo-zgryzowe?
- zgryz otwarty
* zgryz głęboki
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu otwartego?
- częściowy przedni
- częściowy boczny (jedno- lub obustronny)
- całkowity
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu głębokiego?
- częściowy (nadgzyz)
- całkowity
- rzekomy
Cecha charakterystyczna dla zgryzu krzyżowego:
zachodzenie części zębów dolnych na górne najczęściej połączone z przesunięciem linii pośrodkowej zębów siecznych i asymetrią warg
Zgryz krzyżowy częściowy przedni:
- zachodzenie części lub całej grupy zębów przednich na górne
- przesunięcie linii pośrodkowej zębów siecznych
- asymetryczny układ warg
- wolna droga żuchwy wykazuje najczęściej boczne przesunięcie
Czym jest wolna droga żuchwy (droga interokluzyjna)?
droga od szpary spoczynkowej do zwarcia centralnego
Zgryz krzyżowy częściowy boczny:
- zęby boczne żuchwy zachodzą na zęby górne
- linia pośrodkowa zębów siecznych nie jest przesunięta
- rysy twarzy pozostają bez zmian
- powstaje przeważnie na tle zwężenia szczęki
Zgryz krzyżowy całkowity:
- zachodzenie połowy łuku zębowego dolnego na górny (przyjmuje się to rozpoznanie także w przypadkach zmniejszenia lub zwiększenia o jeden ząb sieczny liczby zębów objętych zgryzem krzyżowym)
- linia pośrodkowa zębów siecznych nie zawsze jest przesunięta
- uwypuklenie wargi dolnej i zapadnięcie wargi górnej
- droga interokluzyjna zwykle wykazuje boczne odchylenie
- na ogół występuje żucie jednostronne, które może prowadzić do pogłębienia wady i powstania przesunięcia bocznego żuchwy
- powstaje na tle dysproporcji w szerokości łuków zębowych (może być za wąski łuk górny lub za szeroki łuk dolny - często obie cechy na raz)
Boczne czynnościowe przemieszczenie żuchwy:
- zgryz krzyżowy całkowity ze znacznym przemieszczeniem linii pośrodkowej zębów siecznych
- zapadnięcie wargi górnej, uwypuklenie wargi dolnej, pogłębienie fałdu nosowo-wargowego i przesunięcie bródki w stronę wady
- droga interokluzyjna wykazuje odchylenie w stronę wady
- boczne ruchy żucia ograniczone
- dodatni test czynnościowy
W jaki sposób różnicujemy mofologiczne boczne przemieszczenie żuchwy z czynnościowym?
dodatni test czynnościowy świadczy o czynnościowej postaci bocznego przemieszczenia żuchwy
Test czynnościowy w bocznym przemieszczeniu żuchwy:
- polega na ustawieniu żuchwy w linii pośrodkowej
- jeśli poprawiają się rysy twarzy i warunki zgryzowe przez uzyskanie prawidłowej wzajemnej relacji podstaw szczękowych = wynik dodatni
Laterogenia:
- boczne morfologiczne przesunięcie żuchwy
- asymetryczny niedorozwój lub przerost trzonu i gałęzi żuchwy
- najczęściej genetyczna, ale może wiązać się z wczesnym jednostronnym uszkodzeniem SSŻ na tle urazowym lub pozapalnym
- ujemny test czynnościowy
Co jest charakterystyczne dla laterogenii na tle wczesnego jednostronnego uszkodzenia SSŻ?
znaczne ograniczenie ruchów żuchwy i zniesienie ruchów w stronę stawu zdrowego
Co jest charakterystyczne dla laterogenii na tle przerostu trzonu i gałęzi żuchwy?
- nasilony zgryz krzyżowy całkowity, możliwy zgryz przewieszony po przeciwnej stronie
- znaczne przesunięcie bródki w stronę zgryzu krzyżowego, wydłużenie trzonu i rozwarcie kąta żuchwy po stronie przeciwnej
Zgryz przewieszony:
- powstaje na skutek poszerzenia łuku górnego lub zwężenia łuku dolnego lub występowania obu tych objawów jednocześnie
- może dotyczyć pojedynczego zęba, kilku lub wszystkich zębów bocznych
- postać obustronna z reguły stanowi powikłanie nasilonych form tyłozgryzów
- ogranicza doprzednie i doboczne ruchy żucia
- zęby boczne górne kontaktują się stroną podniebienną ze ścianą przedsionkową zębów dolnych
Co jest cechą wspólną wad dotylnych?
- powiększenie nagryzu poziomego
- zawsze występuje cofnięcie lub wywinięcie wargi dolnej
- przewaga mięśni cofających nad wysuwającymi oraz w przypadku wychylenia zębów siecznych górnych - hipotonię mięśni warg
Co może być przyczyną dotylnych wad zgdyzu?
- wieloletni ustny tor oddychania
- nawyk ssania palca
- nawyk ssania wargi dolnej
- wady postawy
- sztuczne karmienie w okresie niemowlęcym utrudnia wyrównanie dotylnej pozycji żuchwy, z którą dziecko się rodzi
Tyłozgryz częściowy:
- cofnięcie, czasem przechylenie zębów siecznych dolnych na tle zahamowania doprzedniego wzrostu części zębodołowej żuchwy
- I klasa Angle’a, II klasa kłowa
- odległość między pierwszymi zębami trzonowymi dolnymi a zębami siecznymi jest zmniejszona
- cofnięcie lub wywinięcia wargi dolnej i pogłębienie brudy wargowo-bródkowej
- występujące czasem silne napięcie wargi dolnej oraz mięśnia bródkowego jest przyczyną retruzji zębów siecznych dolnych
Tyłozgryz całkowity:
- cały dolny łuk zębowy jest cofnięty w stosunku do łuku górnego
- II klasa Angle’a, II klasa kłowa
- nagryz pionowy często bywa zwiększony, jeśli w pozycji spoczynkowej koniec języka leży za dolnym łukiem zębowym
- w przypadku wychylenia zębów siecznych warga górna jest skrócona, wiotka, czasem nie pokrywa całkowicie górnych zębów siecznych, warga dolna jest wywinięta i pogłębiona jest bruzda wargowo-bródkowa
- w przypadku przechylenia zębów siecznych obie wargi są napięte, dolna warga jest cofnięta w stosunku do górnej, bruzda wargowo-bródkowa jest nieznacznie pogłębiona
Tyłozgryz rzekomy:
- zwiększony doprzedni wzrost szczęki w stosunku do mózgowej części czaszki
- zwiększenie kąta SNA
- dolny łuk zębowy jest rzekomo cofnięty w relacji do wysuniętej szczęki
- I lub II klasa Angle’a i II klasa kłowa
- wysunięta warga górna i okolica wargi górnej
Tyłożuchwie czynnościowe:
- dotylne ustawienie żuchwy bez wyraźniejszych zmian w jej budowie
- cofnięciu wargi dolnej towarzyszy cofnięcie bródki
- II klasa Angle’a i II klasa kłowa
- test czynnościowy wysuwania żuchwy: dodatni
Tyłożuchwie morfologiczne:
= retrogenia
• częściowo związane z zahamowaniem doprzedniego wzrostu żuchwy, a także z innymi zmianami w jej budowie
• skrócony trzon żuchwy jest przegięty ku dołowi, wyczuwa się wyraźne zagłębienie w dolnym brzegu trzonu tuż przed powiększonym kątem żuchwy
• gałąź żuchwy jest przeważnie skrócona
• guzowatość bródkowa nie jest wykształcona
• spłaszczenie i cofnięcie bródki poza pole biometryczne, wydłużenie dolnego odcinka twarzy
• często wychylenie zębów siecznych górnych i dolnych oraz zgryz otwarty (mimo kompensacyjnego przedniej części zębodołowej żuchwy)
• wada rozwojowa ulegająca nasileniu w wyniku przebytej krzywicy lub na tle artropatii SSŻ
• gdy tyłożuchwie morfologiczne rozwija się na tle artropatii SSŻ występuje ograniczenie lub zniesienie doprzednich ruchów żuchwy
• test czynnościowy wypada ujemnie
Cechy wspólne doprzednich wad zgryzu:
- zęby przednie dolne ustawione przed górnymi
- wysunięcie wargi dolnej i wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej
- przewaga mięśni wysuwających żuchwę nad mięśniami cofającymi
- ograniczenie ruchów dotylnych, a częściowo i dobocznych żuchwy
- odwrotny nagryz zębów przednich hamuje wzrost szczęki oraz upośledza funkcję żucia i odgryzania pokarmów
- wymowa pacjenta bywa lekko upośledzona w artykułowaniu pewnych zgłosek
Przodozgryz częściowy:
- zwiększenie doprzedniego wzrostu przedniej części zębodołowej żuchwy
- I klasa Angle’a i III klasa kłowa
- odległość między pierwszymi zębami trzonowymi dolnymi a zębami siecznymi jest zwiększona
- wysunięcie wargi dolnej i wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej
Przodozgryz całkowity:
- wysunięcie całego dolnego łuku zębowego w relacji do gónego
- III klasa Angle’a i III klasa kłowa
- warga dolna jest wysunięta i wygładzenona bruzda wargowo-bródkowa
Przodozgryz rzekomy:
- zahamowanie doprzedniego wzrostu szczęki w odniesieniu do mózgowej części czaszki
- zmniejszenie kąta SNA
- rzekome wysunięcie żuchwy w relacji do zahamowanej w doprzednim wzroście szczęki
- I lub III klasa Angle’a i III klasa kłowa
- zapadnięcie wargi górnej i okolicy wargi górnej
Przodożuchwie czynnościowe:
- doprzednie ustawienie całej żuchwy bez znacznych zmian w jej budowie
- III klasa Angle’a i I klasa kłowa
- wysunięcie wargi dolnej i bródki, wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej jest słabo zaznaczone
- czynnościowy test cofania - dodatni (uznaje się za dodatni, gdy pacjent potrafi ustawić zęby sieczne w kontakcie brzegów siecznych zębów górnych z dolnymi, nie oczekuje się tu wyraźnej poprawy ani rysów twarzy, ani warunków wewnątrzustnych)
Przodożuchwie morfologiczne:
= progenia
• wada wrodzona na tle nadmiernego doprzedniego wzrostu żuchwy
• wydłużenie trzonu, czasem gałęzi żuchwy oraz powiększenie kąta żuchwy o różnym nasileniu
• znaczne wysunięcie bródki, warga dolna jest wysunięta, a czasem silnie napięta w przypadkach retruzji zębów siecznych dolnych, bruzda wargowo-bródkowa jest wygładzona
• zęby przednie dolne czasem kompensacyjne przechylone są do kontaktu z wychylonymi górnymi
• III klasa Angle’a i III klasa kłowa
• test cofania żuchwy - ujemny
• czynności odgryzania i żucia są upośledzone
• często występuje zwiększenie rozmiarów języka i prawie zawsze występują zaburzenia mowy
Czym się charakteryzuje zgryz otwarty?
- obecna szpara niedogryzowa = nagryz pionowy ujemny
- zaburzenia funkcji: odgryzania i żucia pokarmów (zmniejszenie punktów zwarcia)
- rysy twarzy są prawie niezmienione w zaburzeniach dotyczących przedniego odcinka szczęki, w rozległych zmianach gnatycznych obserwuje się obserwuje się charakterystyczne wydłużenie dolnego odcinka twarzy
- na ogół występują zaburzenia mowy typu seplenienie
- przebyta krzywica powoduje nasilenie objawów
Co często jest przyczyną zgryzu otwartego?
- nawyki, takie jak ssanie palca, smoczka, wargi dolnej
- dysfunkcje polegające na trzymaniu języka między łukami zębowymi w fazie spoczynkowej i w czasie mówienia lub podczas ustnej fazy połykania
Zgryz otwarty częściowy przedni:
- szpara niedogryzowa (powstała na skutek skrócenia przedniego wyrostka zębodołowego szczęki, a czasem i części zębodołowej żuchwy)
- rysy twarzy nie są zmienione
- jeśli do obrazu wady dołącza się wychylenie zębów siecznych górnych → warga górna bywa skrócona i nie przykrywa zębów przednich
Zgryz otwarty częściowy boczny jedno- lub obustronny:
- szpara niedogryzowa po jednej lub po obu stronach łuków zębowych (skrócenie bocznych części wyrostka zębodołowego - spowodowane wpychaniem języka lub ssaniem policzków)
- rysy twarzy nie są zmienione
Zgryz otwarty całkowity:
- rozległa wada gnatyczna związana ze znacznym rozchyleniem podstaw szczęk (przyczynia się do tego także odgięcie trzonu żuchwy) = rozległa zarówno na szerokość, jak i na wysokość szpara niedogryzowa
- w niektórych cięższych przypadkach w zwarciu stykają się jedynie ostatnie zęby trzonowe
- wydłużenie odcinka szczękowego
- wargi mogą być wiotkie, a warga górna skrócona
- znacznie upośledzona jest czynność żucia, a czynność odgryzania jest uniemożliwiona
- wymowa zawsze zaburzona
Co jest podstawą występowania zgryzu otwartego całkowitego?
- krzywica
- endokrynopatie
- zespoły genetycznie uwarunkowane
Czym się charakteryzuje zgryz głęboki?
- zwiększenie nagryzu pionowego zębów siecznych
- ograniczenie doprzednich ruchów żuchwy podczas żucia pokarmów
- rysy twarzy są prawie niezmienione w zaburzeniach dotyczących przedniego odcinka szczęki, w rozległych zmianach gnatycznych obserwuje się obserwuje się charakterystyczne skrócenie szczękowego odcinka twarzy
Zgryz głęboki częściowy:
- nadmierny pionowy wzrost przedniej części wyrostka zębodołowego szczęki
- zęby sieczne górne są wydłużone i przechylone, przykrywają zęby sieczne dolne, a w niektórych przypadkach nagryzają na dziąsło w przedsionku jamy ustnej
- w cięższych postaciach zęby sieczne dolne są również przechylone, wydłużone i nagryzają na błonę śluzową przedniej części podniebienia
- w ruchu wysunięcia żuchwy do kontaktu brzegów siecznych powstaje rozległa szpara pionowa między powierzchniami żującymi zębów bocznych
- płaszczyzna zgryzu jest dwupoziomowa
- ograniczenie ruchów doprzednich doprowadza często do powikłania nagryzu tyłozgryzem, a nawet zgryzem przewieszonym w zakresie pierwszych zębów przedtrzonowych
- żucie ograniczone do ruchów pionowych
- w nadzgryzie niepowikłanym rysy twarzy nie są zmienne, tylko wargi są silnie napięte, utrzymujące retruzję zębów siecznych
- w nadzgryzie powikłanym tyłożuchwiem może wystąpić pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej i wywinięcie wargi dolnej
- nazdgryz prowadzi do rozległych uszkodzeń przyzębia po przedsionkowej stronie zębów siecznych dolnych i po podniebiennej stronie górnych