Diagnostyka wad zgryzu Flashcards
Jaki rodzaj wad zgryzu rozpatrujemy w stosunku do płaszczyzny pośrodkowej?
wady poprzeczne
Jakie wyróżniamy poprzeczne wady szczękowo-zgryzowe?
- zgryz krzyżowy (częściowy lub całkowity)
- boczne przemieszczenie żuchwy (prawe lub lewe)
- zgryz przewieszony (jedno- lub obustronny)
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu krzyżowego?
I. zgryz krzyżowy częściowy
• przedni (prawy lub lewy)
• boczny (jedno- lub obustronny)
II. zgryz krzyżowy całkowity (prawy lub lewy)
Jakie wyróżniamy rodzaje bocznego przemieszczenia żuchwy?
- czynnościowe
- morfologiczne (laterogenia)
oraz prawe lub lewe
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu przewieszonego?
- jednostronny (prawy lub lewy)
* obustronny
Jaki rodzaj wad zgryzu rozpatrujemy w stosunku do płaszczyzny czołowej?
wady przednio-tylne
Jakie wyróżniamy przednio-tylne wady szczękowo-zgryzowe?
I. doprzednie
• przodozgryz
• przodożuchwie
II. dotylne
• tyłozgryz
• tyłożuchwie
Jakie wyróżniamy rodzaje tyłozgryzu?
- częściowy
- całkowity
- rzekomy tyłozgryz
Jakie wyróżniamy rodzaje tyłożuchwia?
- czynnościowe
* morfologiczne (retrogenia)
Jakie wyróżniamy rodzaje przodożuchwia?
- czynnościowe
* morfologiczne (progenia)
Jakie wyróżniamy rodzaje przodozgryzu?
- częściowy
- całkowity
- rzekomy przodozgryz
Jaki rodzaj wad zgryzu rozpatrujemy w stosunku do płaszczyzny horyzontalnej?
wady pionowe
Jakie wyróżniamy pionowe wady szczękowo-zgryzowe?
- zgryz otwarty
* zgryz głęboki
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu otwartego?
- częściowy przedni
- częściowy boczny (jedno- lub obustronny)
- całkowity
Jakie wyróżniamy rodzaje zgryzu głębokiego?
- częściowy (nadgzyz)
- całkowity
- rzekomy
Cecha charakterystyczna dla zgryzu krzyżowego:
zachodzenie części zębów dolnych na górne najczęściej połączone z przesunięciem linii pośrodkowej zębów siecznych i asymetrią warg
Zgryz krzyżowy częściowy przedni:
- zachodzenie części lub całej grupy zębów przednich na górne
- przesunięcie linii pośrodkowej zębów siecznych
- asymetryczny układ warg
- wolna droga żuchwy wykazuje najczęściej boczne przesunięcie
Czym jest wolna droga żuchwy (droga interokluzyjna)?
droga od szpary spoczynkowej do zwarcia centralnego
Zgryz krzyżowy częściowy boczny:
- zęby boczne żuchwy zachodzą na zęby górne
- linia pośrodkowa zębów siecznych nie jest przesunięta
- rysy twarzy pozostają bez zmian
- powstaje przeważnie na tle zwężenia szczęki
Zgryz krzyżowy całkowity:
- zachodzenie połowy łuku zębowego dolnego na górny (przyjmuje się to rozpoznanie także w przypadkach zmniejszenia lub zwiększenia o jeden ząb sieczny liczby zębów objętych zgryzem krzyżowym)
- linia pośrodkowa zębów siecznych nie zawsze jest przesunięta
- uwypuklenie wargi dolnej i zapadnięcie wargi górnej
- droga interokluzyjna zwykle wykazuje boczne odchylenie
- na ogół występuje żucie jednostronne, które może prowadzić do pogłębienia wady i powstania przesunięcia bocznego żuchwy
- powstaje na tle dysproporcji w szerokości łuków zębowych (może być za wąski łuk górny lub za szeroki łuk dolny - często obie cechy na raz)
Boczne czynnościowe przemieszczenie żuchwy:
- zgryz krzyżowy całkowity ze znacznym przemieszczeniem linii pośrodkowej zębów siecznych
- zapadnięcie wargi górnej, uwypuklenie wargi dolnej, pogłębienie fałdu nosowo-wargowego i przesunięcie bródki w stronę wady
- droga interokluzyjna wykazuje odchylenie w stronę wady
- boczne ruchy żucia ograniczone
- dodatni test czynnościowy
W jaki sposób różnicujemy mofologiczne boczne przemieszczenie żuchwy z czynnościowym?
dodatni test czynnościowy świadczy o czynnościowej postaci bocznego przemieszczenia żuchwy
Test czynnościowy w bocznym przemieszczeniu żuchwy:
- polega na ustawieniu żuchwy w linii pośrodkowej
- jeśli poprawiają się rysy twarzy i warunki zgryzowe przez uzyskanie prawidłowej wzajemnej relacji podstaw szczękowych = wynik dodatni
Laterogenia:
- boczne morfologiczne przesunięcie żuchwy
- asymetryczny niedorozwój lub przerost trzonu i gałęzi żuchwy
- najczęściej genetyczna, ale może wiązać się z wczesnym jednostronnym uszkodzeniem SSŻ na tle urazowym lub pozapalnym
- ujemny test czynnościowy
Co jest charakterystyczne dla laterogenii na tle wczesnego jednostronnego uszkodzenia SSŻ?
znaczne ograniczenie ruchów żuchwy i zniesienie ruchów w stronę stawu zdrowego
Co jest charakterystyczne dla laterogenii na tle przerostu trzonu i gałęzi żuchwy?
- nasilony zgryz krzyżowy całkowity, możliwy zgryz przewieszony po przeciwnej stronie
- znaczne przesunięcie bródki w stronę zgryzu krzyżowego, wydłużenie trzonu i rozwarcie kąta żuchwy po stronie przeciwnej
Zgryz przewieszony:
- powstaje na skutek poszerzenia łuku górnego lub zwężenia łuku dolnego lub występowania obu tych objawów jednocześnie
- może dotyczyć pojedynczego zęba, kilku lub wszystkich zębów bocznych
- postać obustronna z reguły stanowi powikłanie nasilonych form tyłozgryzów
- ogranicza doprzednie i doboczne ruchy żucia
- zęby boczne górne kontaktują się stroną podniebienną ze ścianą przedsionkową zębów dolnych
Co jest cechą wspólną wad dotylnych?
- powiększenie nagryzu poziomego
- zawsze występuje cofnięcie lub wywinięcie wargi dolnej
- przewaga mięśni cofających nad wysuwającymi oraz w przypadku wychylenia zębów siecznych górnych - hipotonię mięśni warg
Co może być przyczyną dotylnych wad zgdyzu?
- wieloletni ustny tor oddychania
- nawyk ssania palca
- nawyk ssania wargi dolnej
- wady postawy
- sztuczne karmienie w okresie niemowlęcym utrudnia wyrównanie dotylnej pozycji żuchwy, z którą dziecko się rodzi
Tyłozgryz częściowy:
- cofnięcie, czasem przechylenie zębów siecznych dolnych na tle zahamowania doprzedniego wzrostu części zębodołowej żuchwy
- I klasa Angle’a, II klasa kłowa
- odległość między pierwszymi zębami trzonowymi dolnymi a zębami siecznymi jest zmniejszona
- cofnięcie lub wywinięcia wargi dolnej i pogłębienie brudy wargowo-bródkowej
- występujące czasem silne napięcie wargi dolnej oraz mięśnia bródkowego jest przyczyną retruzji zębów siecznych dolnych
Tyłozgryz całkowity:
- cały dolny łuk zębowy jest cofnięty w stosunku do łuku górnego
- II klasa Angle’a, II klasa kłowa
- nagryz pionowy często bywa zwiększony, jeśli w pozycji spoczynkowej koniec języka leży za dolnym łukiem zębowym
- w przypadku wychylenia zębów siecznych warga górna jest skrócona, wiotka, czasem nie pokrywa całkowicie górnych zębów siecznych, warga dolna jest wywinięta i pogłębiona jest bruzda wargowo-bródkowa
- w przypadku przechylenia zębów siecznych obie wargi są napięte, dolna warga jest cofnięta w stosunku do górnej, bruzda wargowo-bródkowa jest nieznacznie pogłębiona
Tyłozgryz rzekomy:
- zwiększony doprzedni wzrost szczęki w stosunku do mózgowej części czaszki
- zwiększenie kąta SNA
- dolny łuk zębowy jest rzekomo cofnięty w relacji do wysuniętej szczęki
- I lub II klasa Angle’a i II klasa kłowa
- wysunięta warga górna i okolica wargi górnej
Tyłożuchwie czynnościowe:
- dotylne ustawienie żuchwy bez wyraźniejszych zmian w jej budowie
- cofnięciu wargi dolnej towarzyszy cofnięcie bródki
- II klasa Angle’a i II klasa kłowa
- test czynnościowy wysuwania żuchwy: dodatni
Tyłożuchwie morfologiczne:
= retrogenia
• częściowo związane z zahamowaniem doprzedniego wzrostu żuchwy, a także z innymi zmianami w jej budowie
• skrócony trzon żuchwy jest przegięty ku dołowi, wyczuwa się wyraźne zagłębienie w dolnym brzegu trzonu tuż przed powiększonym kątem żuchwy
• gałąź żuchwy jest przeważnie skrócona
• guzowatość bródkowa nie jest wykształcona
• spłaszczenie i cofnięcie bródki poza pole biometryczne, wydłużenie dolnego odcinka twarzy
• często wychylenie zębów siecznych górnych i dolnych oraz zgryz otwarty (mimo kompensacyjnego przedniej części zębodołowej żuchwy)
• wada rozwojowa ulegająca nasileniu w wyniku przebytej krzywicy lub na tle artropatii SSŻ
• gdy tyłożuchwie morfologiczne rozwija się na tle artropatii SSŻ występuje ograniczenie lub zniesienie doprzednich ruchów żuchwy
• test czynnościowy wypada ujemnie
Cechy wspólne doprzednich wad zgryzu:
- zęby przednie dolne ustawione przed górnymi
- wysunięcie wargi dolnej i wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej
- przewaga mięśni wysuwających żuchwę nad mięśniami cofającymi
- ograniczenie ruchów dotylnych, a częściowo i dobocznych żuchwy
- odwrotny nagryz zębów przednich hamuje wzrost szczęki oraz upośledza funkcję żucia i odgryzania pokarmów
- wymowa pacjenta bywa lekko upośledzona w artykułowaniu pewnych zgłosek
Przodozgryz częściowy:
- zwiększenie doprzedniego wzrostu przedniej części zębodołowej żuchwy
- I klasa Angle’a i III klasa kłowa
- odległość między pierwszymi zębami trzonowymi dolnymi a zębami siecznymi jest zwiększona
- wysunięcie wargi dolnej i wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej
Przodozgryz całkowity:
- wysunięcie całego dolnego łuku zębowego w relacji do gónego
- III klasa Angle’a i III klasa kłowa
- warga dolna jest wysunięta i wygładzenona bruzda wargowo-bródkowa
Przodozgryz rzekomy:
- zahamowanie doprzedniego wzrostu szczęki w odniesieniu do mózgowej części czaszki
- zmniejszenie kąta SNA
- rzekome wysunięcie żuchwy w relacji do zahamowanej w doprzednim wzroście szczęki
- I lub III klasa Angle’a i III klasa kłowa
- zapadnięcie wargi górnej i okolicy wargi górnej
Przodożuchwie czynnościowe:
- doprzednie ustawienie całej żuchwy bez znacznych zmian w jej budowie
- III klasa Angle’a i I klasa kłowa
- wysunięcie wargi dolnej i bródki, wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej jest słabo zaznaczone
- czynnościowy test cofania - dodatni (uznaje się za dodatni, gdy pacjent potrafi ustawić zęby sieczne w kontakcie brzegów siecznych zębów górnych z dolnymi, nie oczekuje się tu wyraźnej poprawy ani rysów twarzy, ani warunków wewnątrzustnych)
Przodożuchwie morfologiczne:
= progenia
• wada wrodzona na tle nadmiernego doprzedniego wzrostu żuchwy
• wydłużenie trzonu, czasem gałęzi żuchwy oraz powiększenie kąta żuchwy o różnym nasileniu
• znaczne wysunięcie bródki, warga dolna jest wysunięta, a czasem silnie napięta w przypadkach retruzji zębów siecznych dolnych, bruzda wargowo-bródkowa jest wygładzona
• zęby przednie dolne czasem kompensacyjne przechylone są do kontaktu z wychylonymi górnymi
• III klasa Angle’a i III klasa kłowa
• test cofania żuchwy - ujemny
• czynności odgryzania i żucia są upośledzone
• często występuje zwiększenie rozmiarów języka i prawie zawsze występują zaburzenia mowy
Czym się charakteryzuje zgryz otwarty?
- obecna szpara niedogryzowa = nagryz pionowy ujemny
- zaburzenia funkcji: odgryzania i żucia pokarmów (zmniejszenie punktów zwarcia)
- rysy twarzy są prawie niezmienione w zaburzeniach dotyczących przedniego odcinka szczęki, w rozległych zmianach gnatycznych obserwuje się obserwuje się charakterystyczne wydłużenie dolnego odcinka twarzy
- na ogół występują zaburzenia mowy typu seplenienie
- przebyta krzywica powoduje nasilenie objawów
Co często jest przyczyną zgryzu otwartego?
- nawyki, takie jak ssanie palca, smoczka, wargi dolnej
- dysfunkcje polegające na trzymaniu języka między łukami zębowymi w fazie spoczynkowej i w czasie mówienia lub podczas ustnej fazy połykania
Zgryz otwarty częściowy przedni:
- szpara niedogryzowa (powstała na skutek skrócenia przedniego wyrostka zębodołowego szczęki, a czasem i części zębodołowej żuchwy)
- rysy twarzy nie są zmienione
- jeśli do obrazu wady dołącza się wychylenie zębów siecznych górnych → warga górna bywa skrócona i nie przykrywa zębów przednich
Zgryz otwarty częściowy boczny jedno- lub obustronny:
- szpara niedogryzowa po jednej lub po obu stronach łuków zębowych (skrócenie bocznych części wyrostka zębodołowego - spowodowane wpychaniem języka lub ssaniem policzków)
- rysy twarzy nie są zmienione
Zgryz otwarty całkowity:
- rozległa wada gnatyczna związana ze znacznym rozchyleniem podstaw szczęk (przyczynia się do tego także odgięcie trzonu żuchwy) = rozległa zarówno na szerokość, jak i na wysokość szpara niedogryzowa
- w niektórych cięższych przypadkach w zwarciu stykają się jedynie ostatnie zęby trzonowe
- wydłużenie odcinka szczękowego
- wargi mogą być wiotkie, a warga górna skrócona
- znacznie upośledzona jest czynność żucia, a czynność odgryzania jest uniemożliwiona
- wymowa zawsze zaburzona
Co jest podstawą występowania zgryzu otwartego całkowitego?
- krzywica
- endokrynopatie
- zespoły genetycznie uwarunkowane
Czym się charakteryzuje zgryz głęboki?
- zwiększenie nagryzu pionowego zębów siecznych
- ograniczenie doprzednich ruchów żuchwy podczas żucia pokarmów
- rysy twarzy są prawie niezmienione w zaburzeniach dotyczących przedniego odcinka szczęki, w rozległych zmianach gnatycznych obserwuje się obserwuje się charakterystyczne skrócenie szczękowego odcinka twarzy
Zgryz głęboki częściowy:
- nadmierny pionowy wzrost przedniej części wyrostka zębodołowego szczęki
- zęby sieczne górne są wydłużone i przechylone, przykrywają zęby sieczne dolne, a w niektórych przypadkach nagryzają na dziąsło w przedsionku jamy ustnej
- w cięższych postaciach zęby sieczne dolne są również przechylone, wydłużone i nagryzają na błonę śluzową przedniej części podniebienia
- w ruchu wysunięcia żuchwy do kontaktu brzegów siecznych powstaje rozległa szpara pionowa między powierzchniami żującymi zębów bocznych
- płaszczyzna zgryzu jest dwupoziomowa
- ograniczenie ruchów doprzednich doprowadza często do powikłania nagryzu tyłozgryzem, a nawet zgryzem przewieszonym w zakresie pierwszych zębów przedtrzonowych
- żucie ograniczone do ruchów pionowych
- w nadzgryzie niepowikłanym rysy twarzy nie są zmienne, tylko wargi są silnie napięte, utrzymujące retruzję zębów siecznych
- w nadzgryzie powikłanym tyłożuchwiem może wystąpić pogłębienie bruzdy wargowo-bródkowej i wywinięcie wargi dolnej
- nazdgryz prowadzi do rozległych uszkodzeń przyzębia po przedsionkowej stronie zębów siecznych dolnych i po podniebiennej stronie górnych
Zgryz głęboki całkowity:
- głębokiemu nagryzowi pionowemu zębów siecznych towarzyszą niskie, zahamowane we wzroście na wysokość boczne wyrostki zębodołowe szczęki i części zębodołowej żuchwy
- kąt żuchwy i kąt podstaw szczęk są zmniejszone
- skrócenie odcinka szczękowego twarzy, warga dolna silnie wywinięta, a bruzda wargowo-bródkowa pogłębiona
- dominują pionowe ruchy żucia
- szpara spoczynkowa w niektórych przypadkach, niezwiązanych z przerostem mięśni jest znacznie powiększona, co maskuje skrócenie odcinka szczękowego, aż do chwili rozpoczęcia żucia
- szpara spoczynkowa w przypadkach cechujących się przerostem mięśni unoszących żuchwę (szczególnie żwaczowych), jest znacznie zmniejszona, a skróceniu szczękowego odcinka twarzy poszerzenie w okolicy kątów żuchwy → twarz wygląda na kwadratową
Zgryz głęboki rzekomy:
- skrócenie szczękowego odcinka twarzy powstałe w wyniku obniżenia zwarcia przez rozległą utratę uzębienia we wczesnym okresie rozwojowym lub zniszczeniem powierzchni żujących zębów mlecznych procesem próchnicowym
- wada nabyta z dobrym rokowaniem na wyleczenie
Który rodzaj zgryzu głębokiego jest wadą nabytą?
zgryz głęboki rzekomy
Który rodzaj zgryzu głębokiego jest wadą genetyczną?
zgryz głęboki częściowy i całkowity → są bardziej oporne w leczeniu
Jakie wyróżniamy wady zgryzu rozpatrywane w stosunku do trzech płaszczyzn przestrzennych?
- wielożuchwie (macrogenia)
- małożuchwie (microgenia)
- wielka szczęka (macrognathia)
- mała szczęka (micrognathia)
Wielkożuchwie:
- nadmierny wzrost żuchwy we wszystkich wymiarach (szczególnie w kierunku doprzednim i na szerokość)
- bródka i warga dolna są wysunięte przed pole biometryczne, trzon żuchwy jest długi, a odległość między kątami żuchwy zwiększona
- przodozgryz ze znacznie powiększonym ujemnym nagryzem poziomym + w odcinkach bocznych zgryz krzyżowy obustronny
- żucie upośledzone w związku ze znacznym zmniejszeniem punktów zwarciowych, odgryzanie zębami przednimi jest uniemożliwione
- język leży na dnie jamy ustnej
- test cofania żuchwy ujemny
- nasilenie zmian klinicznych może być spowodowane dość częstym zahamowaniem doprzedniego wzrostu szczęki
Małożuchwie:
- ograniczenie wzrostu żuchwy we wszystkich wymiarach
- bródka i warga dolna są cofnięte za pole biometryczne, trzon i gałęzie żuchwy są krótkie, a odległość między kątami żuchwy zmniejszona
- ptasi profil
- tyłozgryz z bardzo powiększonym nagryzem poziomym i zgryzem przewieszonym obustronnym
- występuje jako jedna z cech zespołów genetycznie uwarunkowanych
Wielka szczęka:
- nadmierny wzrost szczęki we wszystkich kierunkach
- środkowe piętro twarzy wraz z łukami jarzmowymi jest szerokie i wysunięte, warga górna i okolica wargi górnej znajdują się przed polem biometrycznym, wygładzone są fałdy nosowo-wargowe
- tyłozgryz i zgryz przewieszony
- ograniczenie ruchów doprzednich i bocznych żuchwy podczas żucia
- zmniejszona liczba kontaktów zwarciowych upośledza mastykację pokarmów
Mała szczęka:
- zahamowanie wzrostu szczęki we wszystkich rozmiarach
- zapadnięcie wargi górnej i okolicy wargi górnej, fałdy nosowo-wargowe są pogłębione, profil spłaszczony w wyniku niedorozwoju szczęki
- przodozgryz i zgryz krzyżowy obustronny
- czynność żucia upośledzona w wyniku zmniejszenia punktów zwarcia
- gorsza pneumatyzacja zatok szczękowych i wąskie przewody nosowe wymuszają mieszany, ustno-nosowy tor oddychania
- występuje w zespołach uwarunkowanych genetycznie, może być wynikiem wczesnych urazów lub niepomyślnego leczenia operacyjnego całkowitych rozszczepów szczęki
Z jakimi zespołami genetycznie uwarunkowanymi związana jest mikrogenia?
- zespół Pierre’a Robina
- zespół Franceschettiego
- wczesne obustronne ankylozy SSŻ
Z jakimi zespołami genetycznie uwarunkowanymi związana jest mikrognathia?
- zespół Crouzona
- zespół Aperta
- achondroplazja
Protruzja dwuszczękowa:
- wysunięcie obu warg z wygładzeniem fałdów nosowo-wargowych
- wychylenie zębów przednich górnych i dolnych (kąt międzysieczny zmniejszony)
- wzajemne relacje zębów trzonowych, kłów i nagryzu zębów siecznych są prawidłowe
- prawidłowa czynność żucia
- spotykane jest zwiększenie rozmiarów języka
- często spotykane u ludów azjatyckich
Jakie wyróżniamy wady zębowe?
- stłoczenia
* szparowatość
Jak dzielimy stłoczenia zębów?
- pierwotne - dysproporcja między zbyt dużymi zębami w stosunku do podstaw kostnych
- wtórne - związane z wczesną utratą trzonowców mlecznych, co powoduje przemieszczenie się pierwszych stałych trzonowców do przodu → wymusza to nieprawidłowe ustawienie zębów, na które częściowo brak miejsca
- trzeciorzędowe - późne występowanie zjawiska stłoczenia zębów, najczęściej w wieku 17-20 lat
Jak objawiają się stłoczenia zębów?
- rotacja
- zachodzenie zębów na siebie w jednym łuku zębowym
- wyrzynanie zębów po stronie przedsionkowej lub podniebiennej / językowej
- zatrzymanie w kości zębów, na które nie było miejsca w łuku
Która kość czaszki rośnie najdłużej?
żuchwa
Czym są spowodowane stłoczenia trzeciorzędowe?
żuchwa jest najdłużej rosnącą kością czaszki, powiększający się trzon żuchwy wysuwa dolne zęby przednie, które napotykając na opór zębów siecznych górnych, ulegają stłoczeniu
Jak dzielimy szparowatości?
- pierwotna - spowodowana dysproporcją między wielkością zębów a szerokością łuku zębowego
- wtórna - przemieszczenia zębowe spowodowane przedwczesną utratą lub brakami zawiązków niektórych zębów
Czym jest diastema?
szpara spowodowana rozsunięciem się zębów siecznych przyśrodkowych
Jakie wyróżniamy typy diastemy ze względu na jej przyczynę?
- prawdziwa (diastema vera) - spowodowana przerostem wędzidełka wargi górnej
- rzekoma (pseudodiastema) - spowodowana brakiem zębów siecznych bocznych lub zmniejszoną ich postacią, jej przyczyną może być również mesiodens
- fizjologiczna - w okresie przed wyrznięciem się zębów siecznych bocznych (nie wymaga leczenia)
Jakie wyróżniamy typy diastemy ze względu na jej kształt?
- zbieżna - korony nachylone do siebie, korzenie rozsunięte
- rozbieżna - korony rozchylone, korzenie zbliżone
- równoległa
Jaki rodzaj diastemy może powodować obecność mesiodens?
diastemę rzekomą
Jaka jest podatność diastemy na leczenie ze względu na jej kształt?
- zbieżna - leczenie tylko aparatami stałymi
- rozbieżna - podatna na leczenie aparatami ruchomymi
- równoległa - sposób leczenia zależy od szerokości diastemy i wieku pacjenta
Czego mogą dotyczyć nieprawidłowości zębowe?
- budowy zębów
- liczby zębów
- położenia zębów
- czasu wyrzynania zębów
Jakie wyróżniamy nieprawidłowości dotyczące budowy zębów?
- wielkozębie (macrodontio)
- małozębie (microdontio)
- zęby zlane (dentes confusi)
- zęby zrośnięte (dentes concreti)
- zęby wgłobione (dens in dente / dentes invaginati)
Czym się charakteryzują zmiany w budowie zębów?
- zmiany w wielkości i kształcie
- zwykle w uzębieniu stałym, rzadko w mlecznym
- częściej dotyczą pojedynczych zębów niż całych łuków
- wielkość zębów, tak jak większość zmian ich kształtu jest uwarunkowana genetycznie
Wielkozębie:
- zęby nieproporcjonalnie duże w relacji do podstaw szczęk
* zazwyczaj siekacze górne przyśrodkowe
Małozębie:
- zęby karłowate, nieraz nietypowe w budowie
- zazwyczaj siekacze boczne górne i trzecie trzonowce
- uogólnione małozębie cechują szpary między wszystkimi zębami (występuje często w zespole Downa i dysplazji ektodermalnej)
Zęby zlane:
- połączenie dwóch zawiązków zębowych
- klinicznie: nadmiernie szeroka korona z pionową bruzdą na ścianie przedsionkowej, zwykle zakończona zagłębieniem na brzegu siecznym
- najczęściej w obrębie zębów siecznych
Zęby zrośnięte:
- połączenie nadmiarem cementu korzeni zębów sąsiednich
* korony pozostają prawidłowo ukształtowane
Zęby wgłobione:
- wpuklenie partii narządu szkliwnego w część koronową formowanego zawiązka zębowego
- zazwyczaj po stronie podniebiennej siekacza górnego lub zęba nadliczbowego
Zagięcie korzenia:
- powstaje na tle mechanicznego uszkodzenia zawiązka zębowego (do urazu dochodzi zazwyczaj w wieku 2-5 lat, kiedy wbity korzeń zęba mlecznego uszkadza zawiązek zęba stałego, powodując różne deformacje)
- najczęściej w obrębie zębów siecznych ( zazwyczaj przyśrodkowych górnych)
Z jakimi zespołami związane jest uogólnione małozębie?
- zespół Downa
* dysplazja ektodermalna
Nieprawidłowości związane z funkcją listewki zębowej:
- zęby wgłobione
- nadmiernie wykształcony guzek podniebienny siekacza górnego lub dwa guzki podniebienne siekacza górnego lub przedtrzonowca pierwszego dolnego (= zęby wynicowane?)
Jakie wyróżniamy nieprawidłowości dotyczące budowy korzeni i jakie mają podłoże?
- zagięcie korzenia (mechaniczne)
- nadmierna długość korzenia (genetyczne)
- zmniejszona długość korzenia (genetyczne)
- zwiększona lub zmniejszona ilość korzeni (genetyczne)
Których zębów zazwyczaj dotyczy nadmierna długość korzeni?
kły górne
Jakie wyróżniamy nieprawidłowości dotyczące liczby zębów?
- nadliczbowość (hyperdontia)
- niedoliczbowość (hypodontia)
- anodoncja
- oligodoncja
- hipodoncja
- zmniejszona liczba zawiązków
Hyperdontia:
- wzmożona czynność listewki zębowej
- zwykle w szczęce w uzębieniu stałym
- mogą mieć kształt typowy dla pewnej grupy zębów lub kształt nietypowy o zmiennej budowie
Hypodontia - przyczyny:
- upośledzona czynność listewki zębowej jako wyraz nieprawidłowego rozwoju ektodermy
- może rozwijać się na tle chorób układowych, stanów zapalnych kości szczęk i urazów
Anodoncja:
- całkowity brak zawiązków zębów
* bardzo rzadka postać występująca z zespołach genetycznie uwarunkowanych
Ologodoncja:
- brak sześciu lub więcej zębów z wyłączeniem trzecich zębów trzonowych
- najczęściej dotyczy siekaczy, przedtrzonowców i drugich i trzecich trzonowców
- obserwowana w dysplazji ektodermalnej, czasem karłowatości przysadkowej
Hipodoncja:
- dotyczy nielicznych braków zębowych
- niektórzy badacze twierdzą, że to forma przystosowania się łuków zębowych do zmniejszających się podstaw kostnych, spowodowane nadmiernym przystosowaniem pokarmów ograniczającym czynność żucia u człowieka współczesnego
- najczęściej dotyczy trzecich trzonowców, następnie drugich przedtrzonowców dolnych, siekaczy bocznych górnych, drugich przedtrzonowców dolnych i siecznych przyśrodkowych dolnych
Zmniejszona liczba zawiązków:
- brakowi zawiązka po jednej stronie łuku zębowego często towarzyszy zmniejszona nietypowa postać jego odpowiednika po drugiej stronie
- najczęściej u osób z małymi zębami i u dziewcząt
Jakie podłoże może mieć zmieniona pozycja zawiązka zęba?
- wrodzona
- uraz
- czynniki lokalne wpływające na skrócenie łuku zębowego, co wymusza zatrzymanie, przesunięcia lub obroty później wyrzynających się zębów
Jaki wpływ na położenie zębów mogą mieć dysfunkcje i parafunkcje?
mogą wpływać na ich nachylenia oraz oddalenie od płaszczyzny zgryzu
Jakie wyróżniamy nieprawidłowości związane z położeniem zębów?
- heterotopia
- ektopia
- transpozycja
- nachylenia
- przesunięcia
- rotacje
- reinkluzje
Heterotopia:
przemieszczenie zębów poza jamę ustną
Ektopia:
ułożenie zawiązka zębowego poza wyrostkiem zębodołowym
Transpozycja:
- przemieszczenie zębów ze zmianą kolejności ich ustawienia
* najczęściej dotyczy kłów górnych
Nachylenia (trusio) zębów:
zmiana kąta ustawienia zęba w stosunku do podstawy kostnej
Jakie wyróżniamy nachylenia zębów?
- nachylenia poprzeczne w stosunku do łuku zębowego (doprzedsionkowo - vestibulotrusio / protrusio lub dopodniebiennie - palatotrusio / retrusio)
- nachylenia wzdłuż łuku zębowego (doprzednie nachylenie korony - mezjoklinacja lub rzadziej dotylne nachylenie korony - dystoinklinacja)
Przesunięcie zębów:
osiowe zmiany ich pozycji, bez nachylenia (w praktyce zazwyczaj występują z nachyleniem)
Jakie wyróżniamy przesunięcia zębów w stosunku do płaszczyzny strzałkowej?
- dopodniebienne (palatopositio)
* doprzedsionkowe (vestibulopositio)
Jakie wyróżniamy przesunięcia zębów w stosunku do płaszczyzny poziomej?
- infrapositio = niedochodzenie do płaszczyzny zgryzu
* suprapositio = przechodzenie przez płaszczyznę zgryzu
Rotacja:
zmiana ustawienia zęba wokół jego długiej osi
Jakie wyróżniamy rodzaje rotacji zęba?
- mesiorotatio = obrót dośrodkowy
- distorotatio = obrót odśrodkowy
punktem odniesienia jest dla siekaczy i kłów - kąt przyśrodkowy, dla zębów przedtrzonowych i trzonowych - guzek policzkowy
Reinkluzja:
- powolny proces odsuwania się zęba od płaszczyzny zgryzu, może dojść do zanurzenia zęba w tkanki zębodołu
- dotyczy trzonowych mlecznych lub rzadko pierwszych trzonowców stałych
Czym jest spowodowana reinkluzja?
- nie jest to w pełni wyjaśnione
- ale przypuszcza się, że w wyniku urazu dochodzi do zrostu korzenia z kością (ankyloza zęba) i do lokalnego zahamowania wzrostu kości, a wzrost sąsiednich zębów i tkanki kostnej doprowadza do dalszego wciskania zęba zanurzonego
Na czym polega różnicowanie między zębem zatrzymanym a zanurzonym?
ząb zanurzony jest połączony ze światłem jamy ustnej kanałem wyścielonym nabłonkiem → ulegają zniszczeniu przez próchnicę i mogą być przyczyną powstania rozległych ropni → przed całkowitym zanurzeniem powinny być usunięte
Pierwotne zaubrzenie wyrzynania zębów (PFE - primary failure of eruption):
rzadki defekt mechanizmu erupcyjnego zęba o podłożu genetycznym, polegającym na zatrzymaniu wyrzynani się zębów (zwykle trzonowców) przy braku przeszkód miejscowych, objawiający się rozległym zgryzem otwartym bocznym
Jakie jest postępowanie lecznicze w PFE?
przyłożenie siły ortodontycznej skutkuje ankylozą zęba → leczeniem z wyboru jest postępowanie chirurgiczne i protetyczne
Jakie wyróżniamy zaburzenia czasu wyrzynania zębów?
- przedwczesne ząbkowanie
- opóźnione ząbkowanie
- niekolejne wyrzynanie zębów stałych
- ząb przetrwały
- ząb zatrzymany
Jakie odchylenia w czasie wyrzynania zębów uznajemy za fizjologiczne?
kilkumiesięczne
Kiedy uznajemy za nieprawidłowy czas wyrzynania zęba?
większe niż rok przesunięcie w stosunku do norm ustalonych dla danej populcaji
Przedwczesne wyrzynanie zębów mlecznych (dentitio praecox):
- wiąże się z występowaniem zębów wrodzonych lub noworodkowych
- przyczyna może być genetyczna lub związana z chorobami gruczołów dokrewnych
Opóźnione wyrzynanie zębów mlecznych:
- rozpoczęcie ząbkowania po pierwszym roku życia
* współwystępuje z krzywicą, ogólnym niedożywieniem, niedoczynnością przysadki mózgowej
Przedwczesne wyrzynanie zębów stałych - co może być przyczyną?
nadczynność przysadki mózgowej lub tarczycy
Opóźnione wyrzynanie zębów stałych - co może być przyczyną?
- niedoczynność przysadki mózgowej lub tarczycy
- włókniakowatość dziąseł
- uwarunkowania genetyczne
Niekolejne wyrzynanie zębów stałych - przyczyny i których zębów to najczęściej dotyczy?
• często wyrzynające się wcześniej drugie zęby trzonowe są przyczyną braku miejsca na kły górne lub drugie przedtrzonowce dolne
Ząb przetrwały (persistentio dentis):
- ząb mleczny pozostały w jamie ustnej po czasie jego fizjologicznej utraty
- najczęściej kły górne i drugi trzonowce dolne
- spowodowane brakiem zawiązka zęba stałego lub nieprawidłowym jego ułożeniem
Ząb zatrzymany (retentio dentis):
ząb z uformowanym korzeniem, który w całości objęty jest przez tkanki twarde, czasem też miękkie, szczęki lub żuchwy, a od prawidłowego czasu jego wyrznięcia minęły 2 lata
Z jakimi jednostkami chorobowymi może się wiązać opóźnione wyrzynanie zębów mlecznych?
- krzywica
- ogólne niedożywienie
- niedoczynność przysadki mózgowej
Triada charakterystycznych objawów dla zespołu obojczykowo-czaszkowego:
- zatrzymane zęby sieczne przyśrodkowe stałe
- przetrwałe zęby sieczne przyśrodkowe mleczne
- zatrzymane zęby nadliczbowe
