Aparaty stałe cienkołukowe Flashcards
Edgewise-Technik:
metody leczenia wad zgryzu za pomocą aparatów stalych
Kto i po co zastosował multiband?
system aparatów wielopierścieniowych przeznaczony do równoległego przesuwania zębów, Edward Angle 1906
Mechanizm krawędziowy:
= Edgewise
zamontowanie łuku taśmowego w poziomej szczelinie zamka
Co wprowadził do leczenia Mershon w 1917?
łuk językowy z przylutowanymi sprężynami
Elementy mocujące stosowane w Edgewise-Technik:
- pierścienie
- zaczepy
- zamki
- druty
Pierścienie:
- fabrycznie wykonane obrączki ze stali chromoniklowej o grubości 0,1 mm z dopasowanym zaczepem
- zaczepy mocowane od strony policzkowej to rurki i zamki
- najczęściej na pierwsze i drugie trzonowce
Jakie rurki najczęściej stosuje się w szczęce a jakie w żuchwie?
- w szczęce - potrójne
* w żuchwie - podwójne
Zaczepy:
metalowe paski, haczyki, uszka i inne mocowane od strony językowej pierścienie
Zamki:
• ze stali, tytanu, tworzyw sztucznych lub porcelany
a. zamki Edgewise → szczelina dla drutu jest szeroka w wymiarze poprzecznym
b. zamki Begga → szczelina dla drutu jest wąska w wymiarze poprzecznym
Druty:
- rola elementu czynnego
- różnią się materiałem i wymiarami
- w postaci prętów, rolek lub wstępnie uformowanych łuków
- producenci oferują: łuki częściowe, sprężyny prostujące, torkujące, łuki utility i systemy pętli
Moduł sprężystości:
- zależność między napięciem a odkształceniem
- stała materiałowa (N/mm2 = MPa)
- im większy moduł sprężystości, tym drut trudniej się odkształca → tym większe są działające siły
- zależy od składu materiału
Prawo Hooka:
odkształcenie stali jest do pewnej granicy wprost proporcjonalne i odwracalne; powyżej tej granicy drut odkształca się z nieproporcjonalną siłą i powstaje odkształcenie trwałe
Granica proporcjonalności a granica sprężystości:
granica proporcjonalności (U) jest praktycznie równa granicy sprężystości (P); istnieje bezpośrednia zależność między granicą proporcjonalności a granicą wytrzymałości Fmax (odkształceniem)
Jakie wyróżniamy rodzaje drutów ze względu na ich miękkość?
- miękki (500-650 N/mm2)
- twardy (1400-1600 N/mm2)
- sprężysty (1800-2000 N/mm2)
- bardzo sprężysty (2300-2500 N/mm2)
Druty - z jakich materiałów?
- stal
- stal chromokobaltowa
- stal β-tytanowa
- NiTi, Twist-flex
- ligaturowy
W jaki sposób ocenia się sprężystość drutu?
oceniając wytrzymałość na rozciąganie (próba rozerwania) → w przybliżeniu im większa granica wytrzymałości, tym większa granica sprężystości
W jaki sposób można zwiększyć wytrzymałość drutu na rozciąganie i granicę sprężystości po obróbce plastycznej?
• dotyczy stali chromokobaltowej
poprzez obróbkę cieplną → likwiduje wewnętrzne napięcia, spowodowane obróbką plastyczną (na zimno) i doprowadza do rekrystalizacji stopu
260-460°C, czas oddziaływania 30-45 s
po dogięciu wszystkich pętli i nadaniu odpowiedniego kształtu, drut ogrzewa się w piecu elektrycznym lub między końcami zgrzewarki punktowej do uzyskania ciemnobrązowego przebarwienia powierzchni drutu
Stal nierdzewna (SS):
a. właściwości:
• daje się łatwo lutować i spawać
• łatwo się formuje i zgina
• występuje niewielkie tarcie w czasie przemieszczania się zębów
• można zmieniać jej właściwości przez obróbkę termiczną
b. zastosowanie:
• faza prowadzenia (0,016”/0,022”)
• faza wyrównania (0,017”/0,025”) jako łuki stabilizujące, kotwiące, Quad Helix, Goshgariana, łuki językowe
Stal (twist flex):
a. właściwości
• składa się z 3, 6 lub 8 cienkich drutów skręconych ze sobą → duże możliwości defleksyjne → skłonność do rozplatania się na końcach → może kaleczyć pacjenta; przed osadzaniem należy zlutować jego końce
• mała możliwość kontroli i zbyt mocne wiązanie może doprowadzić do niekontrolowanego wychylenia zz siecznych
• stosunkowo mała siła
b. zastosowanie:
• faza niwelacji
• retainery
• uczulenie na nikiel
Stal chromokobaltowa (CrCo):
a. właściwości • moduł sprężystości jest większy niż stali nierdzewnej • daje się łatwo lutować i spawać • poddaje się obróbce termicznej • stosunkowo małe tarcie
b. zastosowanie:
• w technice Rickettsa do formowania łuku utility 0,016”/0,016”, czasami w łukach wielopętlowych
Stop tytanowo-molibdenowy (TMA):
a. właściwości (pomiędzy NiTi a SS)
• daje się łatwo lutować i spawać
• daje się formować i zginać (przy ostrych zagięciach występuje możliwość złamania; dodatek tytanu zwiększa kruchość)
• bardzo duże tarcie
b. zastosowanie:
• sprężyny retrakcyjne, prostujące kły
• sprężyny intruzyjne
• łuki częściowe w technikach segmentowych (0,016”/0,022” lub grubsze)
Stop niklowo-tytanowy (NiTi):
a. właściwości
• nie daje się lutować ani spawać
• można wykonać na nim zagięcia tylko do 90°C (wyłącznie pod wpływem temp lub specjalnymi kleszczami), później następuje pęknięcie
• powinny być zaginane za rurkami na pierścieniach - łatwo się wyślizgują i ranią tk miękkie
b. zastosowanie:
• faza niwelacji
• w torkowaniu, jeśli są “zaprogramowane”
• anty-Spee (gotowe) do niwelowania zbyt zaznaczonej krawędzi krzywej Spee
Rodzaje stopów NiTi:
- Martenzyt - zachowuje się jak stopy konwencjonalne (liniowa zmiana sprężystości) o bardzo niskim module sprężystości, wykazuje podatność na ugięcie
- Pseudosprężysty stop - podczas zgniatania siła wzrasta do pewnego i przy dalszym zginaniu wielkość siły pozostaje stała, przy odginaniu siła się nieco zmniejsza i znowu pozostaje stała (pseudosprężystość)
Druty posiadające pamięć kształtu i różne zakresy sił:
wykazują zależności sprężystości od temperatury, w temp. j.u. wracają do pierwotnego kształtu
Na jakiej czym oparta jest technika działania aparatów cienkołukowych?
na koncepcji łuku idealnego i elementów utrzymujących
Co jest podstawowym elementem działania aparatów cienkołukowych?
druty
Jakie składają się na koncepcję łuku idealnego?
• Kształt (forma) łuku zębowego, który narzuca nam natura (szczególnie należy to respektować w przypadkach nieekstrakcyjnych): - elipsoidalny - paraboliczny - kształt U - kształt V • Wielkość łuku • Symetria łuku • Harmonia łuku
Założenia koncepcji łuku idealnego:
- zakłada, że każdy ząb ma swoje miejsce w łuku (drucie), przeważnie inne, niż to wynika z jego anatomicznego ustawienia
- bazuje na badaniach u zdrowych ludzi nieleczonych ortod. z idealną okluzją
Segmenty łuku zębowego:
- S. sieczny
- S. kłowy
- S. przedtrzonowcowy
- S. trzonowcowy
Elementy charakteryzujące łuk idealny:
Elementy 1°
Zagięcia pierwszego rzędu (inset – do wewnątrz lub offset – na zewnątrz):
odpowiadają pol-jęz przesunięciom poszczególnych zębów.
Elementy 2°
Zagięcia w płaszczyźnie pionowej tzw. zagięcia angulacyjne.
• artistik
• tip-back
• sweep
Przeniesienie tych elementów na zamki ułatwia
rutynowe leczenie.
Elementy 3°
Zagięcia pozwalające na kontrolę osi pol- jęz zębów – tzw. tork.
Leczenie wbudowane w zamki:
jeżeli angulacja i tork nie zostały uwzględnione w zagięciach łuku czworokątnego, lecz są zintegrowane z budową zamków
Technika Edgewise - fazy leczenia:
I – fazę niwelacji II – f. prowadzenia III – f. kontrakcji IV – f. wyrównania V – f. retencji
Faza niwelacji - zadania szczególne i przechodnie oraz jakie łuki stosujemy?
A. zadania szczególne: 1. zadanie O 2. wyrównanie pozycji zamków w płaszczyźnie poziomej 3. wyrównanie pozycji zamków w płaszczyźnie pionowej 4. wyrównanie rotacji (derotacja) 5. zabezpieczenie kłów 6. kontrola ustawienia trzonowców
B. zadania przechodnie:
- kontrola zakotwienia
- korekta kształtu łuku
- higiena
Łuki:
stosuje się łuki o małych siłach i dużej
sprężystości, np. Sentaloy 0,016’’, Nitionol 0,014’
Faza prowadzenia - zadania szczególne i przechodnie oraz jakie łuki stosujemy?
można ją rozpocząć, gdy zadania szczególne z fazy I zostały wykonane
A. zadania szczególne:
- strzałkowe przesunięcie zębów w bocznym segmencie
- „artystyczne” ustawienie zębów siecznych (rozwiązuje to angulacja w zamkach)
- pionowe ustawienie zębów siecznych (ekstruzja, intruzja)
- korekta linii pośrodkowej
- kontrola luk (szpar) w segmencie przednim
B. zadania przechodnie:
- kontrola zakotwienia
- harmonia łuków
- higiena
Łuki:
0,016’’x0,016’’ SS, 0,016’’x0,022’’ SS, 0,016’’x0,022’’ NiTi
Faza kontrakcji - zadania szczególne i przechodnie oraz jakie łuki stosujemy?
A. zadania szczególne:
- prawidłowa I klasa kłowa
- prawidłowa pozycja pionowa siekaczy
- prawidłowa angulacja kłów (6-9°)
- prawidłowa harmonia łuków w odc. przednim
B. zadania przechodnie:
- kontrola zakotwienia
- harmonia łuków
- higiena
Łuki:
0,016’’x0,022’’ lub 0,017’’x0,022’’SS
Faza wyrównania - zadania szczególne i przechodnie oraz jakie łuki stosujemy?
A. zadania szczególne:
- ustawienie prawidłowo osi zębów (pol-jęz)
- zamknięcie luk resztkowych
- optymalne zaguzkowanie
B. zadania przechodnie: 1. kontrola zakotwienia 2. harmonia (zharmonizowanie) kształtu łuków zz 3. higiena
Łuki:
0,017’’x0,022’’ SS, 0,018’’x0,018’’ NiTi
Faza retencji - od czego zależy rodzaj i czas trwania tej fazy?
- wyjściowej nieprawidłowości danego przypadku
- oczekiwanego jeszcze wzrostu i jego kierunku
- funkcji mięśniowej narządu żucia
- obecności zębów T3
- wzorca dziedziczenia
Co decyduje o zakończeniu celów leczniczych, postawionych w planie leczenia?
ocena zmian w telerentgenogramie bocznym czaszki
Technika łuku protego (straight-wire) - założenia:
zakłada użycie łuku prostego z zamkami, w które wbudowane są elementy 1, 2 i 3 stopnia
→ 1st. – zagięcia offset i inset – uzyskiwane dzięki różnej grubości podstawy zamków
→ 2st. – angulacja – uzyskana przez nachylenie szczeliny zamka w stosunku do jego podstawy w kier. mesj-dyst.
→ 3st. – tork – wbudowane przez nachylenie szczeliny zamka w kier. zgryzowo-dziąsłowym w stosunku do jego podstawy (tork w slocie) lub całego zamka (tork w podstawie)
Technika straight-wite - wady i zalety:
Z: znaczne skrócenie czasu leczenia i czasu trwania wizyt, bo nie trzeba robić zagięć na łuku
→ wprowadzono też do tej techniki specjalne zestawy zamków do leczenia różnych wad zgryzu oraz tzw. zamki ekstrakcyjne – zaopatrzone w elementy antyrotacyjne, przeciwdziałające tendencji do nachylania się zębów graniczących z luką poekstrakcyjną
W: niebezpieczeństwo w stosowaniu tej techniki – nieodpowiednie zakotwienie, bo skuteczność stosowania wysoce sprężystych łuków 4-kątnych zależy przede wszystkim od dobrego zakotwienia
Technika bioprogresywna (technika Rickettsa) - założenia:
- określana jako light square progressive segmented technique
- kombinacja techniki Edgewise z łukami segmentowymi i łukiem utility
- w teoretycznym założeniu podstawą planowania celu terapeutycznego w tej technice jest VTO (visual treatment objective – widoczny cel leczenia)
- na telerentgenogramie przesuwa się struktury anatomiczne odpowiednio do oczekiwanego przeciętnego (średniego) wzrostu w okresie 2-letniego leczenia, biorąc pod uwagę wpływ zabiegów ortodontycznych. Powstaje nowy rysunek (set-up), tj. VTO
- wg. Rickettsa brak przedniego kontaktu zębów warunkuje rozwój doprzedni żuchwy w celu odzyskania zwarcia zębów
- filozofia zakotwienia polega na zakotwieniu trzonowców w warstwie zbitej kości. W tym celu: aktywuje się łuk utility przez zagięcie tip-back, toe-in, tork, poszerzenie. Tork i angulacja zamków stosowanych w leczeniu tą techniką różnią się od pozostałych.
Łuk utility:
- Przymocowany do 4 zębów siecznych i omijając kły i przedtrzonowce, wnika w rurkę przydziąsłową pierścienia na trzonowcu.
- Formuje się go z drutu: niebieski Elgiloy 0,016’’x0,016’’.
- Dzięki długiemu ramieniu tego łuku i jego przekroju możliwe jest osiągnięcie efektu bioprogresywnego – tzn. zastosowanie na początku leczenia łuku 4-kątnego z kontrolą torku i jednocześnie zastosowanie słabych sił.
- Użycie tego łuku umożliwia korektę nagryzu pionowego