Ból Flashcards
Definicja bólu
doznanie (odczucie, przeżycie)
- nieprzyjemne
- jednocześnie zmysłowe i emocjonalne
- związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek lub opisywane w kategoriach takiego uszkodzenia
Cierpienie związane z bólem
Odczucie bólu zawsze powiązane jest z emocjami, nasila się pod wpływem lęku czy depresji i stanowi element szerszej reakcji na uszkodzenie jaką jest cierpienie
Cierpienie jest subiektywnym przeżyciem, niemożliwym do oceny przez otoczenie
Zachowanie bólowe
- Możliwe do obserwacji lub rejestracji przez otoczenie, np. lekarza
- Miarą zachowania bólowego jest raport chorego o nasileniu bólu, „cierpiący” wyraz jego twarz, liczba przyjmowanych tabletek przeciwbólowych
- Zachowanie bólowe jest wyuczane i regulowane przez normy społeczne
Ból ostry i przewlekły
Ból ostry
- Przyspieszenie tętna
- Wzrost RR
- Rozszerzenie źrenic
- Potliwość
- Hiperwentylacja
- Zwiększona aktywność
- Zachowanie ucieczkowe
- Lęk
Ból przewlekły
- Zaburzenia snu
- Wzrost pobudliwości
- Zaburzenia apetytu
- Zaparcia
- Spowolnienie psychoruchowe
- Wycofanie się z życia
- Depresja
Podział bólu ze względu na pochodzenie
- Somatogenny
- Neurogenny
- Psychogenny
Ból krzyża
- somatogenny - stawy międzywyrostkowe
- neurogenny - ucisk na korzeń
- psychogenny - lęk, depresja
Struktury wewnątrzczaszkowe wrażliwe na ból (lokalizacja nocyceptorów)
- Opona twarda
- Zatoki i inne naczynia żylne
- Naczynia tętnicze duże (na podstawie mózgu)
- Tętnice oponowe
- Pnie nerwów czaszkowych (V, IX, X)
Struktury zewnątrzczaszkowe wrażliwe na ból
- Powłoki czaszki
- Pnie tętnicze
- Tkanki oczodołu (gałka oczna)
- Jama nosa (ujścia zatok obocznych)
- Ucho zewnętrzne i środkowe
- Zęby
- Mięśnie czepca, karku i żwacze
- Górne nerwy rdzeniowe (korzenie Ś-1, C-2, C-3)
Wywiad
- Początek bólu (okoliczności wystąpienia, poprzedzające urazy i zachorowania)
- Przebieg choroby (ostry, podostry, narastający, przewlekły, nawracający, klasterowy)
- Czas trwania bólu
- Nasilenie, umiejscowienie i charakter bólu głowy
- Objawy towarzyszące, poprzedzające (prodromalne, aura) i następowe
- Czynniki nasilające i łagodzące
- Wywiad rodzinny
Badania ogólne gdy ból
MINIMUM:
- Tętno, ciśnienie tętnicze, temperatura ciała
- Wydolność krążenia, wątroby, nerek
- Cechy infekcji ogólnej i miejscowej
Badanie neurologiczne w bólu
- Stan przytomności/świadomości
- Objawy oponowe
- Dno oka (tarcza nerwu wzrokowego)
- Objawy ogniskowe
- Bolesność palpacyjna czaszki (t. skroniowa powierzchowna)
- Stan emocjonalny
- Lęk
- Depresja
Badania dodatkowe
- neuroobrazowanie
- badanie PMR
Bóle głowy z punktu widzenia praktyki lekarskiej
- Przygodne bóle głowy
- Przewlekłe bóle głowy (stałe lub nawracające)
- Ostre/podostre bóle głowy
Klasyfikacja bólów głowy
Migrena - co to i epidemiologia
- Zespół chorobowy, prawdopodobnie uwarunkowany genetycznie, objawiający się napadami bólów głowy i objawów towarzyszących, o typowym, powtarzalnym przebiegu i czasie trwania od kilku do kilkudziesięciu godzin
- częstość: 3 -10% populacji
- 19 pozycja na liście WHO wszystkich chorób prowadzących do niepełnosprawności
Klasyfikacja migreny
- 1 Migrena bez aury
- 2 Migrena z aurą
- 3 Migrena przewlekła
- 4 Powikłania migreny
- 5 Migrena prawdopodobna
- 6 Zaburzenia napadowe, które mogą być związane z migreną
Objawy poprzedzające atak migreny
- Prodromy (zwiastuny) – objawy wyprzedzające fazę bólową migreny na co najmniej kilkakilkanaście godzin, najczęściej w postaci zaburzeń emocji, nastroju, czynności wegetatywnych lub objawów zmysłowych (uczucie zmęczenia, zaburzenia koncentracji, uczucie sztywności karku, niewyraźne widzenie, ziewanie, bladość)
- Objawy aury – objawy ubytkowe poprzedzające bezpośrednio fazę bólową migreny (mroczki, błyski, parestezje, niedowład połowiczy, afazja)
Aura
- W pełni odwracalne objawy neurologiczne trwające 5-60 minut
- Spadek regionalnego mózgowego przepływu krwi (znacznie powyżej progu niedokrwienia) rozpoczynający się od tyłu i stopniowo przesuwający się do przodu (szerząca się depresja korowa Leao – ang. spreading cortical depression)
Kryteria diagnostyczne migreny bez aury
• A. Co najmniej 5 napadów spełniających kryteria B-D
• B. Napady bólu głowy trwające 4 - 72 godziny (nie
leczone lub leczone nieskutecznie)
• C. Ból głowy ma dwie lub więcej z poniższych cech:
– Jednostronne umiejscowienie,
– Pulsujący charakter,
– średnie lub znaczne nasilenie bólu,
– Nasilanie się bólu przy rutynowej aktywności fizycznej (np. chodzenie, wchodzenie po schodach) lub unikanie takiej aktywności
• D. W czasie bólu głowy występują co najmniej:
– Nudności i/lub wymioty
– Foto- i/lub fonofobia
• E. Nieprzypisywany innemu zaburzeniu (Not better accounted for
by another ICHD-3 diagnosis)
Objawy napadu migreny bez aury
- Czuciowe
- Ból głowy
- Zmysłowe
- Fotofobia, fonofobia, nadwrażliwość na inne bodźce
- Autonomiczne
- Nudności/wymioty, zatrzymanie moczu / zwiększenie diurezy
- Psychiczne
- Zamącenie upośledzenie koncentracji i pamięci
- Uczucie napięcia, wzmożona drażliwość
- Obniżony nastrój, bezradność
Migrena z aurą podział
- Migrena z typową aurą
- Aura z bólem głowy
- Aura bez bólu głowy
- Migrena z aurą z pnia mózgu (typu podstawnego)
- Migrena połowiczo-poraźna
- Rodzinna
- Sporadyczna
- Migrena siatkówkowa
Migrena z aurą pnia mózgu - objawy
- Dyzartria
- Zawroty głowy
- Szum uszny
- Osłabienie słuchu
- Dwojenie
- Ataksja
- Obniżenie poziomu świadomości
- Obustronne parestezje
Zaburzenia napadowe, któe mogą być związane z migreną
- Nawracające zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- Cykliczne wymioty
- Migrena brzuszna
- Ból brzucha umiejscowiony w linii pośrodkowej, w okolicy pępka lub słabo zlokalizowany, tępy, przykry, silny
- Co najmniej 2 objawy towarzyszące: brak łaknienia, nudności, wymioty, bladość
- Łagodne napadowe zawroty głowy wieku dziecięcego
- Łagodny napadowy kręcz karku
Powikłania migreny
- Przetrwała aura bez zawału – przynajmniej jeden objaw aury trwający co najmniej tydzień i brak zawału mózgu w neuroobrazowaniu
- Stan migrenowy – wyniszczający napad migrenowy trwający dłużej niż 72 godz. (napady migreny powtarzają się bez przerwy lub z przerwą krótszą niż 4 godziny)
- Migrenowy zawał mózgu – co najmniej jeden objaw aury utrzymuje się dłużej niż 60 min; w ŚT/MRI ognisko niedokrwienia w regionie odpowiadającym za objawy aury; brak innych przyczyn zawału mózgu
- Napad drgawkowy sprowokowany aurą – napad padaczkowy w trakcie bądź godzinę po napadzie migreny z aurą
Migrena przewlekła
- Ból głowy obecny co najmniej 15 dni w miesiącu przez co najmniej 3 miesiące, przy czym co najmniej 8 dni w miesiącu ból ma charakter migrenowy
- Początkowo typowe migrenowe bóle głowy
- Zwiększanie częstości napadów w ciągu lat
- Zanikanie typowych dla napadu migreny cech (nudności, foto- i fonofobii)
- Dolegliwości przyjmują cechy napięciowego bólu głowy
- Znaczna częś pacjentów nadużywa środków przeciwbólowych (polekowy ból głowy?)
- Leczenie profilaktyczne jak w migrenie