13_Æðasjúkdómar

Question 1

Hverjir eru helstu æðasjúkdómarnir? (5)

Answer 1

1) Arteriosclerosis
2) Aneurysma og dissection
3) Háþrýstingur
4) Vasculitis
5) Æxli

Question 2

Hverjar eru þrjár gerðir arteriosclerosis?

Answer 2

1) Atherosclerosis
2) Arteriolosclerosis
3) Mönckelberg medial sclerosis

Question 3

Hverjar eru tvær týpur af arteriolosclerosis?

Answer 3

Hyaline og Hyperplastic

Question 4

Hverjar eru algengustu ástæður fyrir arteriolosclerosis? (2)

Answer 4

Háþrýstingur og sykursýki

Question 5

Hvað heitir bungan sem myndast í atherosclerosis?

Answer 5

Atheroma

Question 6

Hverjir eru helstu áhættuþættir fyrir atherosclerosis?

4 breytanlegir og 3 óbreytanlegir) (3 með minna vægi

Answer 6

1) Hypercholesterolemia
2) Háþrýstingur
3) Reykingar
4) Sykursýki

5) Hár aldur
6) Karlkyn
7) Fjölskyldusaga

8) Offita
9) Hreyfingarleysi
10) Streita

Question 7

Hvernig er “response-to-injury” kenningin um meingerð atherosclerosis? (5)

Answer 7

1) Það verður endothelial skemmd sem eykur gegndræpi, leukocyte viðloðun og thrombosis
2) Það safnast upp LDL í æðaveggnum
3) Monocytar skríða inn í intima og verða að macrophögum og foam cells
4) Fita safnast inn í macrophögunum sem leiðir til losun cytokina
5) Boðefni frá virkjuðum flögum og macrophögum valda fjölgun í sléttu vöðvafrumunum og ECM framleiðslu

Question 8

Hvað er algengast til að valda vanvirkni í endothelinu? (2)

Answer 8

1) Blóðflæðis disturbances 2) Hypercholesterolemia

Question 9

Hvernig myndast foam cells?

Answer 9

LDL er oxað vegna free radicals frá macrophögum. Síðan éta macrophagarnir LDLið sem breytir þeim í foam cells.

Question 10

Bólgufrumur bindast ekki við heilbrigðar æðar. Af hverju bindast þær í atherosclerosis meinmyndun?

Answer 10

Skemmdar endothelial frumur tjá adhesion sameindir sem valda leukocyta adhesion (aðallega VCAM-1)

Question 11

Hvað kemur á eftir Fatty streaks?

Answer 11

Atherosclerotic Plaque

líka kallað fibrous plaque og fibrofatty plaque

Question 12

Atheromatous plaque er uppbyggt úr þremur þáttum, hverjum?

Answer 12

1) Frumum: 
sléttar vöðvafrumur
Macrophagar
T-frumur
2) ECM:
Kollagen
Elastin
Proteoglycans
3) Intra- og extracellular fita

Question 13

Hvað er í fibrous cap? (2)

Answer 13

Sléttar vöðvafrumur og þétt kollagen

Question 14

Hvað er Shoulder í atheromatous plaque?

Answer 14

Svæðið þar sem cap-ið mætir æðaveggnum

Question 15

Hvað er í shoulderinu? (3)

Answer 15

Frumuríkt svæði sbr við cap-ið. Macrophagar, T-frumur, sléttar vöðvafrumur

Question 16

Hvað heitir lagið undir cap-inu?

Answer 16

Necrotic core

Question 17

Hvað er í necrotic core? (3)

Answer 17

Kólesteról og clefts (holrými eftir útskolað kólesteról)
Foamy macrophagar
Sléttar vöðvafrumur

Question 18

Samsetning plaque skiptir máli m.t.t. hættunnar á rofi og thrombusmyndun. Hvernig er samsetning vulnerable plaque og stable plaque?

Answer 18

1) Vulnerable plaque:
Þunnt fibrous cap og lítið af SMC í capinu
Mikið af fitu og foamy frumum.
Mikil bólga.
2) Stable plaque:
Þykkt fibrous cap.
Lítil fituinnihald og lítil bólga

Question 19

Hverjar eru hættu afleiðingar atherosclerosis? (4)

Answer 19

1) Hægfara þrenging æðar. Gerist í stable plaque
2) Skyndileg lokun æðar. Gerist í vulnerable plaque
3) Embolism
4) Aneurysm

Question 20

Á hvaða líffæri/líkamshluta hefur atherosclerosis aðallega áhrif á? (4)

Answer 20

1) Hjarta
2) Heila
3) Aortu
4) Neðri útlimi

Question 21

Af hverju er sykursýki áhættuþáttur fyrir atherosclerosis?

Answer 21

Hyperglycemia (hár blóðsykur) leiðir til myndnar á AGE (advanced glycation end products) sem bindast æðaþelsfrumum og auka bólgu o.fl. slæmt

Question 22

Hvað veldur microangiopathy?

Answer 22

Sykursýki

Question 23

Hvað er Aneurysma á íslensku?

Answer 23

Æðagúlpur / Æðagúll

Question 24

Hvað er true aneurysm?

Answer 24

Þegar öll lög æðarinnar víkka

Question 25

Hvað er False aneurysm?

Answer 25

Pseudoaneurysm.

Útbunga vegna rofs á æð með blæðingu inn í vegginn

Question 26

Hvað er Saccular aneurysma?

Answer 26

Þegar gúlpurinn er afmörkuð útbungun á æðinni

Question 27

Hvað er Fusiform aneurysma?

Answer 27

Þegar gúlpurinn er ílöng víkkun á æðinni

Question 28

Hverjar eru 4 algengustu orsakir aneurysma?

Answer 28

1) Atherosclerosis er algengasta.
2) Háþrýstingur
3) Sýkingar (sérstakl syphilis)
4) Bandvefssjúkdómar

Question 29

Hvernig veldur atherosclerosis aneurysma?

Answer 29

Veikir media æðarinnar með því að:
Hamla flæði næringarefna inn í vegginn.
Bólgan veldur líka niðurbroti

Question 30

Hvernig veldur háþrýstingur aneurysma?

Answer 30

Háþrýstingurinn veldur arteriolosclerosis í vasa vasorum sem veldur ischemiu í ytri hluta mediu

Question 31

Í hvaða æð vedur syphilis helst aneurysma?

Answer 31

Í Ascending aortu

Question 32

Hvaða bandvefssjúkdómar valda aneurysma? (2)

Answer 32

1) Marfan syndrome

2) Ehlers-Danlos syndrome

Question 33

Hverju veldur Marfan syndrome?

Answer 33

Afbrigðilegu fibrillini -> minna elastískur vefur.

Sjúklingar hávaxnir og grannir

Question 34

Hverju veldur Ehlers-Danlos syndrome?

Answer 34

Galla í collagenmyndun -> minni styrkleiki

Question 35

Hvar eru algengustu aneurysmin af völdum atherosclerosis?

Answer 35

Í Abdominal aortu (á milli aa. renalis og bifurcation

Question 36

Hverjar eru afleiðingar abdominal aortic aneurysm? (3)

Answer 36

1) Lokun á greinum út frá aorta (t.d. til nýrna)
2) Þrýstingur á aðlæga strúktúra (t.d. ureter og hrygg)
3) Rof með lífshættulegri blæðingu

Question 37

Hverjir eru fylgikvillar thoracic aortic aneurysm? (5)

Answer 37

1) Þrýstingur á vélinda og barka (þ.e. strúktúra í miðmæti)
2) Hósti vegna ertingar á recurrent laryngeal nerve
3) Beinverkir vegna eyðingar á rifjum og hrygg
4) Þrenging/bakflæði í kransæðaopum (frá aortu)
5) Hætta á aortu rofi

Question 38

Hvað er Aortic dissection?

Answer 38

Þegar blóðflæði klýfur upp media lagið og myndar blóðfyllta rás í æðaveggnum

Question 39

Hverjir eru áhættuhópar aortic dissection? (2)

Answer 39

1) Miðaldra með háþrýsting

2) Ungt fólk með Marfan’s

Question 40

Hvernig veldur háþrýstingur aortic dissection

Answer 40

Háþrýstingurinn veldur arteriolosclerosis í vasa vasorum sem veldur ischemiu í ytri hluta mediu

(á sama hátt og HTN veldur aneurysma)