1-3_Frumuskemmdir

Question 1

Dæmi um labilar frumur? Stabilar? Permanent?

Answer 1

Labilar: Beinmergsfrumur, húð, þekju, eitilfrumur
Stabilar: Kirtilfrumur, bandvefsfrumur, æðaþelsfrumur
Permannet frumur: Hjartavöðva, rákótt vöðva, taugafrumur

Question 2

Hvaða frumufræðileg atriði valda frumuskemmdum? (6)

Answer 2

1) ATP-skortur
2) Mitchondriuskemmdir
3) Innflæði Ca2+
4) Uppsöfnun súrefnisradicala (ROS)
5) Himnuskemmdir
6) DNA og próteinskemmdir

Question 3

Hvaða afleiðingar hefur ATP skortur á frumuna? (3)

Answer 3

1) Na/K dælan hættir að virka –> Fruman bólgnar upp
2) Súrefnissnauð glycolysis –> lactic acid eykst og pH lækkar
3) Ribosome losna frá

Question 4

Hvaða áhrif hefur of mikið Ca2+?

Answer 4

Of mikið Ca2+ ræsir fullt af ensímum sem á ekki að ræsa, t.d. próteösum

Question 5

Eftir hve langa ischemiu byrja hjartavöðvafrumur að deyja?

Answer 5

20-30 mín

Question 6

Hvað er pyknosis?

Answer 6

Þegar kjarninn skreppur saman. Fyrsta kjarnabreytingin í apoptosis/necrosis.

Question 7

Hvað er Karyorrhexis?

Answer 7

Þegar kjarninn brotnar niður í smærri hluta.

2. skrefið í kjarnabreytingum í apoptosis/necrosis

Question 8

Hvað er Karyolysis?

Answer 8

Þegar kjarninn fölnar og leysist upp. Síðasta skrefið í kjarnabreytingum í apoptosis/necrosis

Question 9

Hverjar eru 6 tegundir af Necrosis?

Answer 9

1) Coagulative necrosis
2) Liquefactive necrosis
3) Caseous necrosis
4) Fat necrosis
5) Gangrenous necrosis/Gangrene
6) Fibrinoid necrosis

Question 10

Hvað er Coagulative necrosis?

Answer 10

Dauður vefur en uppbygging helst.

Oftast eftir ischemiu.

Question 11

Hvað er Liquefactive necrosis?

Answer 11

Vefurinn leysist upp í vökvakennt form. Gerist eftir sýkingar.

Question 12

Hvað er Caseous necrosis?

Answer 12

Vefurinn verður gul-hvítur, sundurlaus vefur.

Gerist eftir berklasýkingu sem granulomatous bólga

Question 13

Hvað er Fat necrosis?

Answer 13

Hvítar skellur myndast í fituvef.

Sést í briskirtilsbólga og við áverka á fituvef.

Question 14

Hvað er gangrenous necrosis? Hvað er gangrene?

Answer 14

Gangrenous necrosis er þegar drep tekur yfir mörg vefjalög, t.d. öll vegglög garna.
Gangrene er drep í útlim. Getur bæði verið dry (coagulative) og wet (liquefactive)

Question 15

Hvað er fibrinoid necrosis?

Answer 15

Ónæmisviðbrögð í tengslum við æðabólgur. Antigen-antibody complexar falla út í æðaveggi ásamt fibrin.

Question 16

Hvað eru apoptotic bodies?

Answer 16

Eftir apoptosis brotnar fruman upp í margar himnubundnir hluta hver um sig með frumulíffæri eða kjarnabrot

Question 17

Hvernig endogen geta safnast fyrir í frumu? Af hverju safnast þau upp.
Hvernig exogen geta safnast upp?

Answer 17

1) Fita í fitulifur ef efnaskptin eru of hæg.
2) Prótein getur safnast upp vegna erfðagalla í byggingu, flutningi eða útskilnaði þess.
Exogen: Tattoo og kol í lungum

Question 18

Hvað er Steatosis? Hvar er það algengast?

Answer 18

Uppsöfnun fitu í umfrymi.

Algengast í lifur vegna mikilla fituefnaskipta.

Question 19

Hvernig myndast Cholesterol esterar?

Answer 19

Myndast þegar macrophagar éta (phagocytosa) kólesteról og þá verða til foamy macrophagar?

Question 20

Hvað veldur prótein uppsöfnun?

Answer 20

1) Plasmafrumur: Of mikil próteinframleiðsla (af immunoglobulini)
2) Í nýrum: Ef frumurnar “sjá” of mikið af próteinum vegna próteinmigu getur það valdið prótein uppsöfnun
3) Í lifur: Of lítið próteinniðurbrot, t.d. vegna alfa-1 antitrypsin skorts

Question 21

Hvar getur glycogen safnast upp?

Answer 21

1) Í beta-frumum í Langerhanseyjum.
2) Í tubularfrumum nýrna
3) Í hjartavöðvafrumum

Question 22

Hvað er Lipofuscin?

Answer 22

Brúnleitt efni, blanda af niðurbrotnum lípíðum og próteinum.
Safnast fyrir í lifur og hjarta.
Einkum hjá eldra fólki og mjög illa nærðu fólki

Question 23

Hvað er Hemosiderin?

Hvað er Hemosiderosis?

Answer 23

Hemosiderin er prótein sem geymir járn inni í frumum.

Hemosiderosis er upphleðsla á hemosiderini vegna járnsuppsöfnunar.

Question 24

Hvað er dystrophic calcification? Af hverju gerist það? (2)

Answer 24

Kalkanir í dauðum/deyjandi vefum.
Gerist því
1) Utanfrumu Ca2+ sækir í fosfólípíðið í frumuhimnunni = Extracellular kölkun.
2) Mitochondriur missa stjórn á innanfrumu Ca2+ = Intracellular kölkun.

Question 25

Hvað er metastatic calcification? Af hverju gerist það? (4)

Answer 25

Kalkanir í eðlilegum vef, vegna hypercalcemiu sem kemur vegna kalkkirtilsæxlis, sjúklegrar beineyðingar, brenglunar á D-vítamín efnaskiptum eða nýrnabilun