Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

ESHPM Jaar 2 - 2023-2024 > Techniek filosofie - Week 1 > Flashcards

Techniek filosofie - Week 1 Flashcards

1
Q

Transhumanisme kern

A

utopisch beeld van technologie (nieuwe informatie en technologie )inzetten om menselijke beperkingen te overwinnen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Utopische waarden en perspectief

A
  • Efficientie
  • Snelheid
  • Verbetering
  • Zelfrealisatie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Aannames utopisch denken

A
  1. Technologie leidt altijd tot vooruitgang
  2. Technische fix; technologie lost onze problemen op
  3. Determinisme; technolgie ontwikkelt zich toch, dus moeten met de technologie mee
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Distopisch denken thema’s
(wat is wenselijk in de samenleving?)

A

I Culturele angst tot verlies aan autonomie, verlies van menselijke identiteit

VB: kunstmatige intelligentie (wat betekent dit voor ons mensbeeld)

II. Technologie leidt tot massacultuur; conformiteit en gestandaardiseerde samenleving

VB; modern times; lopende band werk (radar in machine)

III. Technologie leidt tot nieuwe risico’s en gevaren; wereld onveiliger maken
VB: Ulrich beck; nieuwe technologie leidt tot risico’s die we moeilijk kunnen beheren

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Vragenstelling bij wetenschapsfilo

A
  • Wat zijn de aannames?
  • Wat is wenselijk?
  • Wat zijn ethische dilemma’s en hoe er mee omgaan?
  • Willen we deze technologie?
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

3 Vragen om vragen te bedenken vanuit TF

A
  • Relevantie; speelt het nu?
  • Reflectie: ; evalueren (juridische, ethische en maatschappelijke), impact en wenselijkheid?
  • Bijsturen
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Ontologie betekenis?

A

Wat is de aard van de dingen in de wereld

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Heidegger werk

A
  • Gebonden aan techniek en moeten juist geen neutrale houding aannemen
  • Techniek is wijze van ontbergen en werkelijksheidsontsluiting
  • Door techniek wordt de wereld op een specifieke manier naar voren gehaald
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Ontbergen

A

Iets zichtbaar maken een specifieke blik door technologie

Manier om wereld te begrijpen en veranderen, transformatie van de wereld is niet neutraal maar wordt bepaald door de techniek

Door de wereld te reduceren tot een verzameling van middelen en niet waardevol is als doel

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Beheersend tegemoettreden

A

Techniek verandert de wereld langzaam om de wereld te manipuleren en te controleren

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Traditioneel ontbergen

A

tevoorschijn brengen van werkelijkheid

Denk aan windmolens, laat wind in een keer zien

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Opvorderend ontbergen

A

tevoorschijn dwingen van de werkelijkheid; eist iets van de natuur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Verlies betekenisgeving en zingeving door

A

De technologie left de nadruk op:

  • Maakbaarheid
  • Beheersbaarsheid
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Door nadruk op maakbaarheid en beheersbaarheid gevolg

A

Vervreemding; de betekenisvolle werkelijkheid wordt vervangen door wat maakbaar en controleerbaar is.

Voorbeeld: Wanneer we een mens zien als een arbeidskracht, vervreemden we ons van de unieke menselijke mogelijkheden.

Wanneer we een bos zien als een bron van hout, vervreemden we ons van de biodiversiteit en de ecologische waarde van het bos.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Relatie tussen mens en wereld Heidegger

A
  • Werkelijkheid alleen gezien worden als mens die grondstofleverancier is
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Technologie onttoverd

A

Maakt de wereld schraal doordat het de waarde van betekenis en waarde worden uitgelsoten

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Doel mensen volgens Heidegger

A

Mens moet zich openstellen voor wezen van techniek, openstellen voor het wezen van de techniek

& De erkenning van werkelijkheidsontsluiting.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Heidegger doel

A

Zoekt naar andere vrijere verhouding tot techniek, die ook de waarde en betekenis houdt en niet genereerd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Mens behoefte volgens Heidegger

A

Denkwijze samenspel techniek en wetenschap zonder menselijk bestaan en betekenis wegvalt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

technisch denken

A

Controle, maakbaarheid en efficiency

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Bezinnend denken

A

Authenciteit en beleving centraal.

Zoeken naar betekenis en waarde

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

ontbergen

A

Manier waarop werkelijkheid tot uiting komt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Voorbeeld ontbergen

A

Zuivelindustrie, natuur wordt opgeeist om energie te leveren aan de mens
Dieren objecten en gebonden aan de mens.

opvorderend ontbergen, natuur en dieren worden opgeeist den behoeve aan menselijke energie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Voorbeeld technisch denken vs bezinnend

A

In welke maten mogen we de natuur opeisen voor eigen gewin van energie voor techniek?

Technische denken (efficiëntie en economie) staat nog centraal en bezinnend zou kijken naar de waarde van de natuur voor de wereld

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Ontbergen

A

Manier waarop de werkelijkheid naar voren komt, door openstaan voor een proces van ontdekken en betekenis toekennen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Werkelijkheidsontsluiting

A

Specifieke vorm van ontbergen; wereld is maakbaar en beheersbaar en wordt niet meer gezien als iets wat ontdekt moet worden, maar als eigen gewin

26
Q

Jacques Ellul

A
  • Techniek is een autonome kracht (mens kan geen sturing geven) –> onderworpen aan techniek
  • Techniek is ook een systeem, denk aan politieke en economische technieken
  • Technische systeem breidt zich voortdurend uit
  • Mens en wereld voegen zich naar technologie
27
Q

Techniek is breder dan technologie alleen:

A

het op rationele en efficiënte wijze gebruikmaken van middelen om bepaalde doelen te bereiken

Rationalisme en efficiency denken

28
Q

Techniek als systeem

A

Omvat ook politieke, economische en sociale (mens)technieken

Vormen samen een geheel: natuur, samenleving en geest worden ‘gekoloniseerd’

Voorbeeld; propaganda en reclame

29
Q

Snel uitbreiden, door autonome kracht en gaat steeds sneller

A
  • Systeem houdt mens in wurggreep (vrijheid ontnomen)
    vb; auto, afhankelijk van benzine, banden etc
  • Problemen worden aangepakt met steeds meer organisatie en techniek;

VB; auto vereist wegenbouw en rijkswaterstaat

30
Q

Metafoor voor Ellul

A

Radartjes in machine, , als mensen zich daarnaar voegen (heilig respect voor techniek en voorruitgang)

31
Q

Mens en wereld voegen zich naar technische eisen + voorbeeld

A

Wereld organiseert zich rondom techniek en in dienst van, sociale condities aangepast

VB: fabriekswijken, sociale steden gerealiseerd rondom fabrieken

32
Q

Cultuur bij Ellul

A

Cultuur is niet ingesteld op snelle onderwerping en leidt tot conflicten (depressie en werkeloosheid)

33
Q

Waar is ellul tegen?

A

Tegen technicisime (technische efficientie wordt norm in cultuur) maar niet tegen technische vernieuwing

  • Efficiëntie mag niet enige waarde worden die techniek lijkt te erkennen
34
Q

Heidegger en Ellul kort samengevat

A
  • Specifieke manier van ontbergen door werkelijkheidsontsluiting –> heidegger
  • Technologie als alomvattend systeem

Beide kijken negatief aan tegenover efficiency denken, reduceert en domineert de mens

35
Q

Empirische wending; invloed op techniek filosofie

A

noodzaak om wetenschap en technologie te bestuderen in de praktijk en niet in abstracte termen

  • Te weinig aandacht voor praktijk van technologie
36
Q

Emperische wending kenmerken

A
  • Technologische praktijken
  • Empirisch onderzoek
  • Minder uitgesproken pessimistisch
36
Q

Don Ihde

A
  • Mens en wereld zijn met elkaar verbonden (relatie menselijke ervaring en wereld –> fenomenologie)
  • Wereld is aanwezig door ervaring van anderen
  • Zintuigelijke waarnemingen; door waarnemingen, nieuwe wereld beter begrijpen
37
Q

Post- fenomenologie

A
  • relatie mens en wereld wordt op vele manieren bemiddeld door technologieën (ervaring gekoppeld aan technologie)
  • Begrip van de wereld mede bepaald door techniek rondom ons
  • Nieuwe technologie verandert onze relatie tot de wereld -> bemiddeldende rol
38
Q

Bemiddeldende rol (Don Ihde)

A

bemiddeling (technologieën bemiddelen de relatie tussen mensen en hun wereld

welke manier kunnen technologieën aanwezig zijn tussen mens en wereld.

Hierdoor wordt begrip van de wereld bepaalt

39
Q

Don ihde staat haaks op

A

Bemiddeling # vervreemding (Heidegger)

Kan juist zorgen voor een nieuwe zienswijze

40
Q

Vier bemiddelingsrelaties (Ihde)

A
  1. Inlijvingsrelatie
  2. Hermeneutische relatie
  3. Alteriteitsrelatie
  4. Achtergrondsrelatie
41
Q
  1. Inlijvingsrelatie
A

Breiden onze zintuigen uit door technologie.

Breidt onze lichamelijkheid uit (door voorwerp heen)

!!!! niet het eindpunt van de waarneming maar een middel

VB; Bril, is niet het eindpunt van de waarneming maar een middel

42
Q
  1. Hermeneutische relatie
A

Andere technologieen interpreteren

Technologie ervaart de wereld voor ons.

Techniek geeft een bepaald aspect weer, die door de mens geïnterpreteerd moet worden

VB; tijd, temperatuur, lengte, MRI scan

Bepaald aspect representeren door techniek en interpretatie door mens

43
Q
  1. Alteriteitsrelatie
A

Interactie met de technologie als een quasi-ander (vb; schaakcomputer of automatische helpdesk)

Techniek vestigt alle aandacht op zich en context minder zichtbaar

Denk aan een robot voor sociale interactie bij een ouderen

44
Q
  1. achtergrondsrelatie
A

Technolgie speelt een rol op de achtergrond van onze relatie.

We ervaren de technologie nauwelijks, maar bepaalt wel onze ervaringscontext

VB; straatverlichting, verwarming

45
Q

Nieuwere relaties technologie en de mens

A
  • Immersie relatie
  • Versmeltingsrelatie

Staan dichter in de omgeving van de mens; grensvervaging

46
Q

Immersierelatie

A
  • Beweegt naar buiten (moet stappen naar buiten kunnen zetten om te reageren op jouw handelingen)
  • Omgeving die actief bemoeit
  • Meer dan alleen context op de achtergrond
  • Gebruiker wordt opgenomen in context

Voorbeeld; VR

47
Q

Versmeltingsrelatie

A
  • Bewegen naar binnen
  • Technologie die de mens opnieuw vorm geven
  • Nauwelijks onderscheidt tussen mens en technologie, grensvervaging

VB; pacemaker, kunstmatig weefsel,

48
Q

Wiebe Bijker (empirische wending) kern

A
  • Co productie; technologie en samenleving beinvloeden elkaar. Mutual shaping
  • Technologische cultuur; benadrukken hoe de verwevenheid is
  • SCOT (SCOT social Construction of Technology);
48
Q

Kenmerkend voor de bemiddeling techniek en wereld (mens)

A
  • Structuur amplificatie (uitbreiding) sterkte, duurzaamheid of flexibiliteit van een object te verbeteren.
  • Reductie (bepaalde aspecten van de werkelijkheid vallen weg)

bepaalde aspecten van de werkelijkheid versterkt /andere verzwakt

Denk aan een UV bril; Minder kleur waarnemen

48
Q

Praktijk voorbeeld bemiddeling

A

Zwangeren; echoscopie

Andere toegang tot de ervaring van de wereld
–> door technologie

48
Q

SCOT theorie begrippen

A
  • Relevante sociale groepen
  • Interpretatieve flexibiliteit
  • Opening the black box
  • Stabilization and closure
48
Q

Relevante sociale groepen

A

Homogene groepen die betekenis toekennen aan technologie

In kaart brengen sociale groepen en welke betekenis zij geven aan technologie

49
Q

Interpretatieve flexibiliteit

A

Verschillende betekenissen en interpretaties aan technologie

Allemaal andere ideeën over problemen en eventuele oplossingen

50
Q

Opening the black box

A

figuurlijk in de technologie kijken

Welke ideeën en aannames liggen aan de techniek ten grondslag

Normen en overtuigingen

Denk aan veiligheid boven snelheid

50
Q

Stabilization and closure

A

Op den duur is er een norm van een bepaalde technologie

Sociale groepen bepalen wanneer technologie uitontwikkeld is, niet de ontwikkelaars

51
Q

Opening the black box vragen:

A
  • Waarom op deze manier?
  • Welke alternatieven zijn er?
  • Welke groepen profiteren hier van en welke niet?
  • Voor welke groep bedoelt?
52
Q

Voorbeeld SCOT

A

E-health

Onderliggende betekenis zoeken en kijken naar wat de betekenis is voor de sociale groepen (huisartsen en ouderen)

53
Q

Klassieke blik uit TG

A

Efficientiedenken neemt te veel de bovenhand

Zelfuitbreidend systeem –> technologisch determinisme –> wurggreep

54
Q

Technologie hoofdletter T

A

Fundamentele vraagstukken over technologie en de invloed

Anders dan alleen kijken naar de praktische toepassing van technologie

55
Q

Kritiek op klassieke techniekfilosofen

A
  • Te weinig oog voor praktijk
  • Mens is mede vormgever van technologie
56
Q

Voorbeelden TG soorten mens- technologie relaties

A
  • Inlijvingsrelatie; tilrobot
  • Hermeneutische relatie; zustersysteem 3.0
  • Alteriteitsrelatie; dementierobot
  • Achtergrondsrelatie; telefoon die onze communicatie bepaalt

ESHPM Jaar 2 - 2023-2024 (18 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions