Samenleving - Deel II - Blok 7 Flashcards
Vierkwadranten model vraag
gezondheidverschillen begrijpen
welke combinaties zijn mogelijk van gezondheid en consumptie op de indifferentiecurve met een budgetristrictie
Kwadranten vierkwadrantenmodel
- Nutsmaximalisatie H en C
- Budgetristrictie M en C
- Productiefunctie van gezondheid H
- consumptie C
-Nutsmaximalisatie H en C kwadrant
- Combinaties C en H bij hetzelfde nut
- Veschillende nutsniveau’s; hoe verder weg nulpunt hoe hoger nut
- Nut ontleend aan gezondheid (H) en consumptie (C)
- Budgetristrictie M en C
Hoeveelheid geld die iemand kan besteden aan consumptie en zorg
- Inkomen gelijk aan uitgaven
- Geeft al je inkomen uit aan producten (som hoeveelheid x product prijs)
- M = medische zorg
Inkomen vierkwadrantenmodel
I= pm x m + Pc x C
Dus kan je terugrekenen
Startpunt M of C punt
I = Pm *M + Pc *0
I = Pm*0 + Pc *C
Geeft je geld uit aan medische zorg of consumptie
Productiefunctie van gezondheid (H).
Komt tot stand door M en H (medische zorg creeert gezondheid)
aanname: afnemende meeropbrengsten van M
( meer M levert steeds minder H op)
- Verschillen gezondheidsproductiefunctie theorie; verklaard worden door aanbod (diagnoses en behandelingen) of vraag (therapietrouw)
Maximaal nut
Kan alleen het derde niveau worden bereikt
- je moet aan alle twee wat uitgeven, kan niet uitersten kiezen
Verzekering zorgt voor verschuiving binnen vierkwadranten model
- Zorgt ervoor dat M naar links verschuift, maakt zorg goedkoper en kan nog meer afnemen met je inkomen
Gezondheidsverschillen verkleinen door het inkomensverschil te beïnvloeden
- Verzekering
- Inkomensherverdeling
Gezondheidsverschillen verkleinen door verschillen in voorkeuren te beïnvloeden:
Isonutcurves aanpassen
- Voorlichting/ opleiding
- Inkomensnivellering
Vierkwadranten model geeft inzicht in ?
Hoe inkomen, budgetristrictie, gezondheidsproductiefunctietheorie en verschillen in voorkeuren leiden tot verschillende hoeveelheden H en C die mensen kiezen
Herverdeling
Bestaande hulpbronnen anders indelen
- Er ontstaat een kruising, persoon A levert iets in, waarvoor B iets terug krijgt
VB: Persoon A krijgt extra belasting en Persoon B krijgt toeslag
VB; premie gezonde mensen dragen bij aan kosten voor ongezonde mensen
Interpersonele herverdeling
Van persoon A naar persoon B
Intra personele herverdeling
Van persoon A op tijdstip 1 naar persoon A op tijdstip 2
oppertuniteitskosten
De opbrengsten van het beste alternatief dat je misloopt door een bepaalde keuze te maken
Oppertuniteitskosten mantelzorg
- Waarde uur werken
- Waarde uur vrije tijd
Voor wie zijn oppertuniteitskosten hoger?
- mensen die verweg wonen (reizen waarde)
- Jonge kinderen (waarde bijzijn)
- goed betaalde baan (waarde salaris)
Oppertuniteitskosten Binnen de gezondheidszorg:
Investeren in onderzoek naar dementie of juist in onderzoek naar andere aandoeningen?
oppertuniteitskosten Tussen de gezondheidszorg en andere sectoren: bijvoorbeeld zorgsector versus onderwij
bijvoorbeeld zorgsector versus onderwijs, geld dat je niet aan onderwijs besteed gebruikt in de zorg . ontwikkelingen in onderwijs wellicht mislopen
Mantelzorg herverdeling mannen en vrouwen
herverdeling van bestaande hulpbronnen anders ingedeeld.
- Mannen nemen groter deel kosten op zich en minder zorg ipv evenveel
Lijn tussen M en H, Loopt naar links op waarom?
veronderstelling; Gebruik van medische zorg leidt tot toename van gezondheid
Hoe rijker wat gebeurt er met de budgetristrictielijn
Deze verschuift naar links, kan dus ook meer nut produceren
Wat laat kwadrant nutsfuncties zien 2 dingen?
1) hoe iemand combinaties C en H waardeert
2) Welke combinaties van C en H er mogelijk zijn
Verschillen in gezondheidsproductiefunctie, twee dingen
- Basis gezondheid, verschil in hoogte van de lijn
- Richtingscoefficient verschillen lijn; door therapietrouw sneller betere gezondheid bereiken bv of technologische innovatie
Hoe gezondheidsverschillen ontstaan tussen deze groepen en oorzaken?
- hoog en laag opgeleiden
- Oud en jong
- Veel zelfmanagement en weinig zelfmanagement
- hoger inkomen, meer budget. Budgetristrictielijn ligt hoger, kunnen een hoger nutsniveau bereiken
- Oude mensen rijker maar kwetsbaarder, nutsniveau hangt van veel dingen af
- zelfmanagement vaardigheden, externe hulpbronnen makkelijker aangetrokken.
Toegang medische zorg en inkomen makkelijker hoger nutsniveau
Een publieke verzekering die 50% premie verlaagd wat gebeurt er met nut?
M wordt goedkoper, verschuift naar links.
- 2x zoveel eenheden kopen met je budget
- Lijn loopt steiler
- Sneller hoger nut bereikt
Minder gezondheidsverschillen!!!!
Inkomensverderling van rijk naar arm wat gebeurt er met nut?
- Budgetristrictielijn verschuift voor armen verder van 0 punt en voor rijken meer naar oorsprong
- richtingscoefficient blijft gelijk
- rijken minder nutsniveau, armen meer nutsniveau
Minder grote gezondheidsverschillen!!
vergroten therapietrouw wat gebeurt er met nut?
- H lijn gaat steiler lopen
- Minder zorg nodig voor meer H
- Blijft toenemen volgens afnemende meeropbrengsten
- Meer nutsmaximalisatie
- Minder gezondheidsverschillen
Inkomensverdeling voor argument
- herverdeling zorgt voor meer toegang
Inkomensverdeling tegen argument
- gezondheid hangt niet alleen af van inkomen maar ook van leefstijl
Op welke manieren inkomensverschil beinvloeden om gezondheidsverschillen kleiner te maken?
- verzekering
- inkomensherverdeling (belasting en subsidie)
Verschil in voorkeuren C en H verschillen tussen Hoge en lage Ses, hoe vertaalt zich dit in kwadrantenmodel?
H meer voor hoge ses
C meer voor lage ses
Door een verschil in preferenties zullen de isonutsfuncties van verschillende vorm zijn;
Beinvloeden van voorkeuren C en H, op welke manier
- via voorlichting
- Inkomensnivellering (verschil inkomens kleiner maken)
Geen gemakkelijke opgave iemand zijn waardering aanpassen
Fasen demografische transitie
Fase 0; hoog geboortecijfer, lage levensverwachting
fase 1; Afname sterfte
Fase 2; afname aantal geboorten
fase 3; vergrijzing
Fase 0 Lee 2003
- Levensverwachting laag
- Hoog geboortecijfer
- gevolg; lage bevolkingsgroei
Fase 1 Lee 2003 oorzaken en gevolgen
- Afname sterfte
Betere hygiene
minder doden door infectieziekten
verbeterde leef en woonomstandigheden
verbeterde gezondheidszorg
gevolgen:
- levensverwachting stijgt
- Populatie stijgt
Fase 2 Lee 2003 oorzaken en gevolgen
Afname aantal geboortes
Oorzaken
- meer kinderen overleven tov vroeger, kosten tijd en geld
- opbrengsten en investeringen; vrouwen ook arbeidsparticipatie
- Rol technologie
Gevolgen
- Minder kinderen per vrouw
- Op latere leeftijd kinderen
Fase 3 Lee 2003 oorzaken en gevolgen!!!!
Vergrijzing
Oorzaken
- Hoge levensverwachting
- Laag geboortecijfer
Gevolgen:
- Stijging levensverwachting –> meer zorg
- Laag geboortecijfer zorgt voor afname bijdrage zorg
Afhankelijksheidsratio
De hoeveelheid ouderen of kinderen die afhankelijk zijn van de potentiële arbeidskrachten op dat moment in de samenleving.
Vroeger waren er veel kinderen om voor te zorgen, in de toekomst veel
ouderen
Vergrijzing leidt niet tot meer zorgkosten, wat wel?
Toename van getriatic giants
Deze ouderdomsziekten leiden tot grotere vraag naar zorg
Via causaal diagram
Stadia vergrijzing
De gemiddelde leeftijd daalt eerst als gevolg van de daling van de kindersterfte.
De gemiddelde leeftijd stijgt daarna als gevolg van:
- Daling van het geboortecijfer
- Daling van de sterfte hogere leeftijd
Waarom leidt de stijgende levensverwachting tot meer vraag naar zorg? - Waar kan je wel wat aan doen?
- Variabelen die vergrijzing zowel als de vraag naar zorg veranderen, denk aan medicijnen
Waarom leidt de stijgende levensverwachting tot meer vraag naar zorg? - wat kan je doen aan geriartic giants?
- inzetten op preventie zodat het niet leidt tot vraag naar zorg
Causaal diagram stijgende levensverwachting tot meer vraag naar zorg?
- Vergrijzing
- Getriatic giants
- vraag naar zorg
Causaal diagram afnemende geboortecijfer tot minder bijdragen aan de zorg?
- afnemend geboortecijfer
- aantal mantelzorgers/ aantal premiebetalers/ aantal zorgpersoneel
- afname bijdrage
Waar op in zetten afnemende geboortecijfer tot minder bijdragen aan de zorg?
- Niks te doen aan afnemend geboortecijfer an sich
- Wel wat te doen aan stimuleren zorgpersoneel/ mantelzorgers en premiebetalers (hoogte)
Vijf manieren voorspelling kan maken
- Gokken
- Extrapoleren
- op basis van indicatoren
- op basis van theoretisch model
- inschatting; expert opinion
Meijer et al 2013
beschrijven variabelen die in verband staan met vergrijzing en zorgkosten op individueel en maatschappelijk niveau
- ind; leeftijd, gezondheid
- samenleving; BNP, technologie , lonen
Verschillende effecten modererend medierend en directe effecten
Meijer et al vraag: verband vergrijzing en gezondheid
Met andere woorden: stijgt de leeftijd waarop iemand last kan krijgen van ‘ouderdomsziekten’ mee met de levensverwachting of
niet?
Meijer et al vraag: technolgie
Technologie wordt gecreëerd omdat er vraag is, vergrijzing beïnvloedt hiermee ook de vraag doordat de groep ouderen steeds groter wordt
Conclusie meijer et al 2013
Vergrijzing leidt niet direct tot meer zorggebruik, maar veel variabelen die deze relatie beinvloeden wel
- Vooruitgang zorgsysteem is niet een reden voor toename zorggebruik