Sandro Botticelli Flashcards
Sandro Botticelli Wenus i Mars
Obraz został namalowany w roku 1485 farbami temperowymi na desce o wymiarach 173 x 69 cm.
Przedstawia parę mitologicznych kochanków ukazanych po akcie miłosnym. Wenus ubrana
w renesansową szatę czuwa, podczas gdy jej nagi towarzysz śpi, a elementami jego uzbrojenia bawią
się dziecięce satyry. Artysta, podążając za neoplatonikami, pragnął przedstawić zwycięstwo miłości
nad konfliktami zbrojnymi. Jej triumf nie jest jednak ostateczny, gdyż jedno z satyrząt właśnie dmie
w muszlę, czym zapewne obudzi Marsa. Psoty satyrów wprowadzają do obrazu akcenty
humorystyczne. Dzieło prawdopodobnie wykonano dla rodziny Vespuccich, o czym może świadczyć
gniazdo os (wł. vespa) nad głową Marsa. Format obrazu wskazuje na to, że pierwotnie stanowił on
dekorację łoża lub skrzyni posagowej. Dzieło znajduje się w Galerii Narodowej w Londynie.
Sandro Botticelli Narodziny Wenus
Obraz został namalowany ok. 1485 roku farbami olejnymi na płótnie o wymiarach 2,78 x 1,73 m. Artysta
na wielu poziomach nawiązał w nim do antyku. Ukazał scenę z mitologii, w której bogini Wenus dryfuje
na muszli do brzegów wyspy. Popychające ją wiatry zostały upersonifikowane po lewej stronie obrazu.
Mężczyzna to Zefir, władca wiatru zachodniego. W jego towarzyszce badacze dopatrują się Chloris
– ukochanej Zefira według Metamorfoz Owidiusza – lub Aury, łagodnej bryzy towarzyszącej mu
w tekście hymnu Homera. Między personifikacjami wiatrów a sylwetką Wenus unoszą się kwiaty róż,
atrybuty bogini miłości. Po prawej stronie na lądzie Hora (jedna z bogiń odpowiedzialnych za rytm
natury i upływ czasu) oczekuje przybycia Wenus, by okryć jej ciało czerwonym płaszczem w kwieciste
wzory. Botticelli ukazał boginię w sposób znany z antycznych rzeźb – w kontrapoście i w pozie Venus
pudica, czyli wstydliwej, zasłaniającej rękoma biust i łono. W obrazie można doszukać się także
odniesień do filozofii neoplatońskiej. Marsilio Ficino stworzył koncepcję Venus-Humanitas – wcielenia
doskonałej moralnie ludzkości, kierującej się pięknem i miłością. W świetle tej interpretacji narodziny
Wenus to początek nowej epoki opartej na boskiej doskonałości, który ma miejsce pod rządami
Medyceuszy. Do nazwiska rodu mogą nawiązywać drzewa pomarańczowe (łac. mala medica) rosnące na
lądzie za Horą. Kompozycja obrazu jest niezwykle harmonijna. Sylwetka Wenus wyznacza oś symetrii,
a przedstawienia wiatrów i Hory optycznie się równoważą. Artysta zastosował nienasycone barwy,
których pola są wyraźnie oddzielone konturem. Rozwiane złociste włosy bogini zostały ukształtowane
za pomocą linii o płynnym przebiegu. Dzieło znajduje się w Galerii Uffizi we Florencji.
cechy twórczości Botticelliego
Botticelli stosował technikę temperową. Potrafił jednak uzyskiwać efekty laserunkowe,
co wykorzystywał, malując niemal przezroczyste draperie szat. Posługiwał się gamą jasnych, nienasyconych barw, w której przeważały chłodne tonacje. Efekt wewnętrznego
rozświetlenia obrazu uzyskiwał przez wprowadzanie nitek złota. W porównaniu z innymi
malarzami tego okresu, stosował delikatny i dosyć płytki modelunek światłocieniowy.
Najważniejszym środkiem wyrazu artystycznego malarza była falista, dekoracyjna linia, którą nakreślał długie włosy i przylegające do ciała pod naporem wiatru szaty kobiet. Taki
sposób obrazowania zgodny był ze wskazaniami zawartymi w traktacie De pictura, który
napisał Leone Battista Alberti. Dla Botticellego dbałość o poprawność budowy anatomicznej nie była priorytetem, o czym świadczą nadmiernie wydłużone szyje oraz nienaturalne
układy rąk i struktura ciał. Nie wpływa to jednak na wrażenie harmonii. Postacie namalowane przez artystę są niezwykle piękne, niemal zawsze młode, a na ich twarzach maluje
się wyraz delikatnego smutku. To poetyckie zestawienie idealizacji z melancholią sprawia,
że obrazy Botticellego wymykają się prostym interpretacjom
Sandro Botticelli Primavera
Obraz został namalowany ok.
1480 roku farbami temperowymi
na desce o wymiarach
3,14 x 2,03 m. Przedstawia
postacie mitologiczne stojące
na ukwieconej łące na tle gaju
pomarańczowego, który obrazuje
ogród Hesperyd z greckich
mitów. Opowieść rozpoczyna po
prawej stronie scena uwodzenia
przez Zefira nimfy Chloris, która
pod wpływem jego miłości
zmienia się we Florę, boginię
roślinności. W centrum obrazu
stoi Wenus. Nad jej głową
wzlatuje Amor, mierząc z łuku
w stronę jednej z tańczących
po lewej stronie Gracji. Na
skraju widnieje Merkury, który
zdaje się odganiać chmury
kaduceuszem. Odczytanie treści
obrazu przysparza badaczom
wiele trudności, gdyż Botticelli
połączył w nim motywy
z literatury antycznej (m.in.
z Metamorfoz Owidiusza) i poezji
Angela Poliziana (1454–1494),
poety związanego z akademią
medycejską. Niemiecki uczony
Aby Warburg (1866–1929)
odczytuje dzieło jako „obraz
z kluczem”, który miałby
nawiązywać do platonicznej
miłości Giuliana de Medici
i przedwcześnie zmarłej
Simonetty Vespucci, której rysy
badacz odczytuje w postaci
Flory. Obraz miałby więc
powstać po śmierci Simonetty.
Nawiązywać do tego ma motyw
odwróconych pochodni na szacie
Merkurego. Z kolei brytyjski
historyk sztuki Edgar Wind
(1900–1971) dostrzega w obrazie
przedstawienie dwóch obliczy
miłości zgodnie z teorią Platona.
Miłość niebiańska, czysta,
duchowa, zstępuje z niebios, by
znaleźć swe odbicie w miłości
zmysłowej, ziemskiej. Natomiast
amerykański uczony Charles
Dempsey (1921–1982) odczytuje
Primaverę jako kalendarzowy
zapis cyklu wegetacyjnego roślin
od lutego, symbolizowanego
przez Zefira, poprzez marzec
(Chloris), kwiecień (ukwiecona
Flora), maj – miesiąc miłości
(Wenus), trzy gorące i suche
miesiące włoskiego lata (Gracje),
aż po wrzesień (Merkury),
który walczy z pierwszymi
chmurami. Za tą hipotezą ma
przemawiać wiele gatunków
roślin przedstawionych przez
Botticellego oraz zainteresowania
fundatora – Lorenza di
Pierfrancesco de Medici, który
preferował życie wiejskie, zgodne
z naturą. Mnogość interpretacji
dzieła wskazuje nie tylko
na niezwykłą erudycję artysty
i dobrą znajomość mitologii,
literatury, a nawet botaniki,
lecz też na wyrafinowany gust
kolekcjonera, który odczytywanie
obrazu na różnych poziomach
znaczeniowych mógł traktować
jako rozrywkę. Dzieło znajduje się
w Galerii Uffizi we Florencji.
Sandro Botticelli
Matka Boska z Dzieciątkiem,
św. Janem Chrzcicielem i aniołem
Tondo zostało namalowane ok. 1480 roku
temperą na desce o wymiarach 1,11 x 1,08 m.
Scena nie ma charakteru historycznego
– św. Jan jest nastolatkiem, podczas gdy
zgodnie z narracją biblijną był starszy
od Chrystusa jedynie o pół roku. Trzymany
przez niego krzyż zapowiada przyszłą mękę
Zbawiciela, podobnie jak smutek malujący
się na twarzy Marii. Ukazano ją w centrum
bramy, przez co jawi się ona jako Porta coeli
(łac. ‘brama niebios’), pośredniczka między
ludźmi a Bogiem. Symbolikę maryjną
wprowadzają też kwiaty róż. Dwie księgi
nawiązują do Biblii. Otwarta, kartkowana
przez anioła, to Stary Testament, w którym
zawarto proroctwa dotyczące narodzin
Zbawiciela. Nowy Testament, wciąż jeszcze
zamknięty, czeka na swoje dopełnienie.
Błękitny płaszcz Marii został namalowany
bardzo kosztowną ultramaryną, pigmentem
uzyskiwanym z półszlachetnego kamienia
lapis lazuli. Obraz znajduje się w Muzeum
Narodowym w Warszawie.
Alessandro di Mariano Filipepi znany jako Sandro Botticelli (ok. 1445–1510)
to jeden
z najwybitniejszych artystów włoskich XV wieku. Kształcił się w pracowniach Fra Filippa
Lippiego i Andrei del Verrocchia. Malował sceny mitologiczne, religijne, alegoryczne
i portrety. Tworzył głównie dla rodziny Medyceuszy. Szczególnym miłośnikiem jego
malarstwa był kuzyn Lorenza de Medici (1449–1492), Lorenzo di Pierfrancesco de
Medici, dla którego powstały Narodziny Wenus i Primavera. Na zaproszenie Sykstusa IV
artysta wyjechał w 1481 roku do Rzymu, by dekorować freskami Kaplicę Sykstyńską.
twórczość Botticelliego
W obrazach Botticellego odnaleźć można echa filozofii neoplatońskiej. Postacie bogów
antycznych symbolizują pojęcia uniwersalne, np. Wenus ukazuje ideę miłości i piękna,
Atena – mądrości. Obecnie znany jest on z obrazów mitologiczno-alegorycznych, takich
jak: Narodziny Wenus, Primavera, Wenus i Mars oraz Atena i centaur. Za życia postrzegany był jednak jako madonniere (wł. ‘malarz Madonn’), który zasłynął licznymi tondami
przedstawiającymi Madonnę z Dzieciątkiem w otoczeniu aniołów o delikatnej, młodzieńczej
urodzie. W zbiorach warszawskiego
Muzeum Narodowego znajduje się Matka Boska z Dzieciątkiem, św. Janem
Chrzcicielem i aniołem tego artysty. W późniejszym okresie malarz uległ ascetycznej ideologii głoszonej przez dominikanina Girolama Savonarolę, która istotnie wpłynęła na
styl jego malarstwa. Porzucił wówczas tematy mitologiczne, a jego dzieła charakteryzowały
się większym dramatyzmem i żarliwością religijną.
Sandro Botticelli
Pokłon Trzech Króli
Obraz namalowany
temperą na desce
o wymiarach 1,34 x 1,13 m
powstał ok. roku 1475.
Pod postaciami
monarchów ze Wschodu
i otaczających ich
dworzan sportretował
przedstawicieli trzech
pokoleń rodu Medyceuszy,
a także filozofów i poetów
z ich otoczenia, takich
jak Giovanni Picó della
Mirandola oraz Angelo
Poliziano. Po prawej stronie
zamieścił autoportret
w miodowym płaszczu.
Obraz znajduje się w Galerii
Uffizi we Florencji
