Pulmonologia 3 Flashcards
Pierwotne nowotwory płuc: klasyfikacja
- raki niedrobnokom (80-85%)
a. gruczolakorak 40%
b. rak płaskonabłonkowy 30%
c. rak wielkokom
- rak drobnokom (15%)
- Inne rzadkie neo płuc (<5%)
Rak płaskonabłonkowy: przyczyna, płeć, lokalizacja
- przyczyną - czynne lub bierne narażenie na dym tytoniowy
- częściej u mężczyzn
- zwykle w dużych oskrzleach - guz przywnękowy powoduje zwężenia światła oskrzeli z niedodmą i zmianami zapalnymi w miąższu płucnym, może powstawać centralna martwica guza przypominająca ropień
- rozwija się dość wolno
Gruczolakorak: przyczyna, płeć, lokalizacja
- w mniejszym stopniu zw. z narażeniem na dym tytoniowy
- częściej u kobiet
- najczęściej w drobnych drogach oddechowych - obwodowe części płuc
- kilka podtypów o różnym przebiegu klinicznym
Rak wielkokomórkowy: przyczyna, płeć, lokalizacja
- najrzadszy <10%
- w dużych i średnich oskrzelach, ale nierzadko występuje także w obwodowych częściach płuc
- zbudowany z dużych kom, czasem z cechami różnicowania neuroendokrynnego
Rak drobnokomórkowy:
- agresywny, szybki wzrost - u większości chorych przerzuty w chwili rozpoznania
- silnie zw. z paleniem tytoniu
- guz pierwotny najczęściej przywnękowo
- często objawy paranowotworowe
Nowotwory płuc ogólnie: obraz kliniczny
- we wczesnej fazie zwykle bezobjawowy
- objawy niespecyficzne (późno) postępująca utrata masy ciała i osłabienie
- objawy specyficzne dzielimy na 3 grupy:
- związane z miejscowym wzrostem
- związane z przerzutami
- zespoły paranowotworowe
Nowotwory płuc ogólnie: objawy związane z miejscowym wzrostem (9)
- kaszel - najczęstszy objaw (u palaczy zmiana charakteru kaszlu)
- duszność i ból w klatce piersiowej
- krwioplucie
- nawracające zap płuc
- zespół żyły głównej górnej
- ból opłucnowy, ból barku
- Zespół Hornera (ptosis - zwężenie szpary, Miosis - zwężenie źrenicy, Enophthalmus - zapadnięcie się gałki ocznej)- wywołany przez guz Pancoasta
- Zaburzenia rytmu serca
- chrypka w wyniku porażenia nerwu krtaniowego wstecznego
Nowotwory płuc ogólnie: przerzuty
- ww chłone - powiększenie nadobojczykowych, szyjnych lub pachowych
- kości - ból
- OUN - bóle głowy, objawy ogniskowe inne objawy neurologiczne, zmiany zachowania i zab osobowości
- wątroba - powiększenie, ból w nadbrzuszu, nudności, spadek masy ciała, żółtaczka
Nowotwory płuc ogólnie: zespoły paranowotworowe - endokrynologiczne
- z. Cushinga
- SIADH
- z. rakowiaka
- hiperkalcemia
Nowotwory płuc ogólnie: zespoły paranowotworowe - nerwowo - mięśniowe
- neuropatie obwodowe
- encefalopatia
- zwyrodnienie kory móżdżku
- z. miasteniczny Laberta i Eatona
- zap. wielomięśniowe
Nowotwory płuc ogólnie: zespoły paranowotworowe - skórne
- rogowacenie brunatne
- zap skórno-mięśniowe
- SLE
- twardzina układowa
Nowotwory płuc ogólnie: zespoły paranowotworowe - kostne
- osteoartropatia przerostowa
- palce pałeczkowate
Nowotwory płuc ogólnie: zespoły paranowotworowe - naczyniowe
- wędrujące zakrzepowe zap żył powierzchownych
- niebakt zakrzepowe zap wsiedzia
- ukł zap naczyń
Nowotwory płuc ogólnie: zespoły paranowotworowe - hematologiczne
- niedokrwistość, DIC
Nowotwory płuc ogólnie: skala sprawności wg Zubroda = ECOG
0 - prawidłowa sprawność, zdolność wykonywania normalnych czynności bez ograniczeń
1 - obecność objawów choroby, możliwość chodzenia i zdolność wykonywania lekkiej pracy
2 - zdolność do wykonywania czynności osobistych, niezdolność do pracy, konieczność spędzania w łóżku lub w fotelu więcej niż połowy dnia
3 - ograniczona zdolność do wykonywania czynności osobistych, konieczność spędzania w łóżku lub w fotelu więcej niż poły dnia
4- konieczność spędzania w łóżku lub w fotelu całego dnia, konieczność stałej opieki z powodu choroby
5 - zgon
Nowotwory płuc ogólnie: markery
- CEA - antygen rakowo- płodowy
- CYFRA 21.1 - fragm CK19 cytokeratyny
- NSE - swoista enolaza neuronowa - rak drobnokom.
Nowotwory płuc ogólnie: rokowanie
10-15% 5-letnie przezycie
Rak drobnokomórkowy: badania wykorzystywane do oceny zaawansowania
- TK klatki i brzucha z kontrastem
- MR/TK OUN
- Scyntygrafia kośćca
- jeśli przerzut odległy to nie szukamy więcej bo nie zmienia to kwalifikacji zasięgu choroby
Rak drobnokomórkowy: Postać ograniczona (LD)
- neo nieprzekraczający jednej połowy klatki z możliwością zajęcia ww chłonnych wnękowych po stronie zmiany oraz węzłów śródpiersiowych i nadobojczykowcyh po obu stronach, a także obecny wysięk nowotworowy w jamie opłucnej po stronie guza
Rak drobnokomórkowy: Postać rozsiana (ED)
- ogniska neo są obecne poza obszarem LD
Rak drobnokomórkowy: leczenie ogólnie (jaka chemia), postać ograniczona i postać rozsiana
- chemioterapia 4-6 cykli: cisplatyna lub karboplatyna + etopozyd
- po chemii ocena RECIST (response evaluation criteria in solid tumors)
Postać ograniczona:
- radio + chemio
- operacja tylko w I stopniu, zawsze w połączeniu z chemią i napromienianiem mózgu
Postać rozsiana:
- w dobrym stanie klinicznym - chemio -> później ew radio
Rak drobnokomórkowy: rokowanie
postać ograniczona 5-letnie u 15%
u rozsianych przezycie sporadyczne
Rak niedrobnokomórkowy: ocena zaawansowania badania
- TK klatki z kontrastem + górna cz brzucha
- MR/TK OUN
- scyntygrafia
- PET/TK - N2 to przerzuty węzłowe w śródpiersiu po stronie zmiany
Rak niedrobnokomórkowy: stopień i leczenie ogólnie
stopień 0 - IB (Tis-T2a) - operacyjne
Stopień IIA-IIB (T2b-3; N1*) lecz operacyjnie + chemio pooperacyjna
Stopień IIIA - radio lub radiochemioterapia, u wybranych leczenie operacyjne
Stopień IV - obevne M - chemio, leczenie celowane, immunoterapia, leczenie objawowe
Rak niedrobnokomórkowy: leczenie operacyjne
- metoda otwarta lub wideotorakoskopowa (VATS)
- metoda z wyboru w stadium I, II, mała część IIIa
- płat płuca lub całe płuco oraz regionalne ww chłonne n1 i N2
Rak niedrobnokomórkowy: leczenie gdy N2
radykalna radioterapia w połaczeniu z chemio lub operację w skojarzeniu z chemią
Rak niedrobnokomórkowy: leczenie, kwalifikacja do zabiegu
- TK klatki
- proste testy wysiłkowe
- gazometria w spoczynku i po wysiłku
- spirometria (FEV1, VC)
- ocena ukł sercowo-naczyniowego
Rak niedrobnokomórkowy: metody wewnątrzoskrzelowe
Tylko w przypadku raka miejscowo zaawansowanego !
- brachyterapia (iryd)
- fototerapia (fotouczulające porfiryny + laser)
- elektrokoagulacja, krioterapia, laseroterapia
- protezy wewnątrzoskrzelowe
Rak niedrobnokomórkowy: chemioterapia
- jako wyłączna metoda stosowana w leczeniu paliatywnym u chorych z rozsiewem nowotworu
- 2-lekowe schematy: zawierające cisplatynę lub karboplatynę w skojarzeniu z winorelbiną, taksoidami (paklitaksel i docetaksel), gemcytabiną lub pemetreksedem
Rak niedrobnokomórkowy: leczenie ukierunkowane molekularnie (celowane)
U chorych w stadium zaawansowanym raka z mutacja genu EGFR:
- stosuje się inh kinaz tyrozynowych rec ludzkiego czynnika wzrostu naskórka (EGFR):
np. erlotynib, gefitynib, afatynib i ozymertynib
U chorych z rearanżacją genu ALK dużą aktywnośc wykazują doustne inh kinazy ALK np. alektynib, brygatynib, certynib, kryzotynib
Rak niedrobnokomórkowy: rokowanie
5 lat przezywa ok 10% chorych
po resekcji 5 lat przeżywa 40%
Przerzuty nowotworowe do płuc: lokalizacje
- rak jelita grubego
- rak piersi
- rak nerki
- czerniak
- mięsaki kości i tk miękkich
Przerzuty nowotworowe do płuc: objawy
- bezobjawowe
- ból w klatce
- duszność
- krwioplucie
Przerzuty nowotworowe do płuc: leczenie
- wycięcie klinowe (pojedynczego przerzutu z marginesem zdrowego miąższu płuca)
- radioterapia - lecz paliatywne u chorych z krwawieniem, dusznością lub bólem
- w rozsianych przerzutach nowotworowych o dużej chemiowrażliwości stosuje się typową dla danego nowotworu chemioterapię (np. chłoniak Hodgkina, kosmówczak złośliwy, neo jąder)
- hormonoterapia (rak piersi z obecnością rec hormonalnych )
- leki molekularne
- immunoterapia: ipilimumab, nivolumab/ pembrolizumab
Przerzuty nowotworowe do płuc: rokowanie
większość w ciągu roku od ujawnienia się rozsiewu
Międzybłoniak opłucnej: info ogólne
- neo z kom surowiczych bł wyściełającej jamę opłucną
- może się również rozwinąć w otrzewnej i osierdziu
- narażenie na azbest
- 3-5x częściej M ok 60rż
Międzybłoniak opłucnej: objawy
- najczęściej ból w klatce piersiowej
- duszność
- kaszel
- ubytek mc.
Międzybłoniak opłucnej: przebieg i rokowanie
- przebieg agresywny
- dominuje naciekanie miejscowe
- mediana czasu przeżycia 4-18 msc
Międzybłoniak opłucnej: badania obrazowe
RTG:
- płyn w jamie opłucnej (95% przypadków)
- rozległe pogrubienia i guzki opłucnej
- często naciekanie szczelin międzypłatowych