Gastrologia 2 Flashcards
Biegunka: def
- częste >= 3x/ dzień oddawanie stolca o zbyt luźnej konsystencji - 6/7 wg bristolskiej skali uformowania stolca
Biegunka: mechanizmy powstawania
- upośledzenie wchłaniania w jelicie cienkim/ grubym:
- przyspieszona motoryka
- uszukodzenie nabłonka jelita
- w jelicie sub osmotycznie czynne - zwiększenie wydzielania wody i elektrolitów (biegunka sekrecyjna) przez:
- enterotoksyn bakterii
- mediatory reakcji zapalnej (bieg. zapalna)
- enterohormony
Biegunka: podział ze względu na czas trwania
- ostra <= 14 dni
- przetrwała 15-29 dni
- przewlekła >=30 dni
Biegunka: ostra - przyczyny
1 - 90% zak p. prok lub spożyciem toksyn bak !
* rzadziej
2 - D.N. leków (antybiotyki, B-blokery, diltiazem, ACEI, diuretyki, NLPZ, SSRI, teofilina, fluorouracyl. H2-blokery, metformina, h. tarczycy
3 - toksyny niebakt
4 - alergie pokarmowe i nadwrażliwości
5 - ostre zap uchyłków, niedokrwienne zap okrężnicy
Biegunka: zatrucie pokamowe: patogen - pokarm
B. cereus (egzotoksyna) - gotowany/ smażony ryż, wołowina, kurczak, kremy
S. aurerus - wyroby mleczne, cukierniczne, szynka, kremy
Y. enteroclitica - czekolada, mleko, wieprzowina po 7 dniach
L. monocytogenes - mleko, sery, surowe warzywa, drób, wołowina
C. jejuni - kurczak, wołowina po 7 dniach
E. coli, - sałatki, mleko, wołowina - 1-7 dni
Salmonella: jaja, mięso, kurczak, produkty mleczne - 3 dni
Biegunka: zatrucie - które do sanepidu ?
- cholera
- czerwonka bak
- dur brzuszny i rzekomy A-C
- jersinioza (Y. enetocolitica, Y. pseudotuberculosis)
- kampylobakterioz (c. jejuni)
- krwotoczne zap j. przez E. coli (EHEC, EIEC)
- salmonellozy odzwierzęce
- kryptosporydiozy (C. parvum) i gardiozy (C. lamblia)
- biegunek wirusowych
- o etiologii zakaźnej
Biegunka: podróżnych: szczep, region, leczenie
80% - szczepy enterotoksyczne E.coli (ETEC) i Campylobacter
- Afryka, Am Łacińska, Azja południowa, Bliski Wschód
- równiez przez zmianę diety i stres
Leczenie TYLKO jeśli ciężki przebieg:
- azytromycyna 1g p.o 1x lub 500mg 1x dz przez 3 dni
- fluorochinolony lub ryfaksymina
Biegunka: szpitalna
- w szpitalu lub 3 dni po
Przyczyny: 1 - działania niepożądane leków 2 - żywienie dojelitowe hiperosmotycznymi dietami płynnymi 3 - zabiegi na przewodzie pokarmowym 4 - reakcja na stres
- przyczyna najczęściej niezakaźna, a jak już to najczęściej:
C. difficile - co przyjmują antybiotyki, z gorączką, wymiotami i kurczowym bólem brzucha
Biegunka: przewlekła - przyczyny
> 90% to “NCS - non-specific, colocarcinoma, sensitivity”:
1 - nieswoiste zapalenie jelit
2 - rak okrężnicy
3 - z. jelita drażliwego
Biegunka przewlekła: podział ze względu na mechanizm (5) + ich przyczyny
- sekrecyjna:
- leki i toksyny
- kw. żółciowe
- kw. tłuszczowe
- neo czynne hormonalnie - biegunka osmotyczna:
- leki
- produkty z sorbitolem, mannitolem lub ksylitolem
- niedobór laktazy i innych disacharydaz - b. tłuszczowe;
- zab trawienia i wchłaniania (celiakia, giardioza, ch. Whipple’a, niedokrwienie jelita, abetalipoproteinemia, naczyniakowatość limf jelit) - b. zapalna:
- zap j.grubego - popromienne, niedokrwienne
- leki, nadwrażliwośc pok
- pierwotne i wtórne niedobory odporności
- pierwotniaki jelitowe - przyspieszony pasaż jelitowy
- z. jelita drażliwego
- nadczynność tarczycy
- leki prokinetyczne
Biegunka rzekoma: def
- małe ilości płynnego, brązowego stolca, czasem z nietrzymaniem
- rozdęcie okreżnicy z powodu przeszkody w esicy lub odbytnicy - ciężkie zaparcie, neo JG
Biegunka: wskazania do badań mikrobiologicznych stolca
- b. krwista
- b. śluzowa
- kolkowy ból brzucha
- objawy sepsy
- b + gorączka
- b > 7 dni z odwodnieniem dużego stopnia
- podejrzenie b szpitalnej
- b > 2 tyg
- objawy pozajelitowe np zapalenie stawów
- podejrzenie Salmonella, Shigella, Campylobacter, Yerisia, C. difficile
- dochodzenia epidemiologczne
- podejrzenie cholery, duru brzusznego lub durów rzekomych
- bad na nosicielstwo
- biegunka po surowej wieprzowinie
- obfita b po pobycie w rejonie endemicznym lub spożyciu surowych owoców morza
Biegunka: sekrecyjna - charakterystyka
- stolce obfite, wodniste
- Na+ w stolcu > 70 mmol/l
- luka osmotyczny < 50 mOsm/l
- post nie zmniejsza liczby i obj stolców
- bez bólu brzucha, biegunka budzi w nocy
Biegunka: osmotyczna - charkaterystyka
- stolce pieniste, tryskające
- Na+ < 70
- luka osmotyczna > 125 mOsm/l
- post zmniejsza liczbe i V stolców
Biegunka: odwodnienie na podst ubytku mc
- ) 3-5% - odwod. łagodne (wzmożone pragnienie, podsychające śluzówki)
- ) 5-10% - umiarkowane (sucha bł. śluz, podkrążone oczy, skąpomocz, hipotensja ortostatyczna, powrót kapilarny > 1,5 s, wolne rozprostowaie fałdu skórnego)
- ) >= 10% - ciężkie odwodnienie, wstrząs
Biegunka: wskazania do hospitalizacji w odwodnieniu
1 - odwodnienie ciężki - wstrząs hipowolemiczny
2 - odwodnienie w podeszłym wieku
3 - ciężki stan ogólny
4 - jeśli niemożliwe nawadnianie doustne
5 - niepowodzenie nawadniania doustnego
Biegunka: rehydratacja
- 3-4h doustne płyny nawadniające w V odpowiadającej ubytkowi mc
a. bezz cech odwodnienia do 20ml/kg mc
b. łagodne 50ml/kg
c. umiarkowane 50-100ml/kg
+ 5 ml/kgmc/ każdy epizod stolca lub wymiotów
Biegunka: leczenie przeciwbiegunkowe
- loperamid, diosmektyd, oktreotyd
Zaparcie: def
- wypróżnienia <= 2x / tydz lub stolce twarde, oddawane z wysiłkiem, uczucie niepełnego wypróżnienia
- ciężkie zaparcie - <=2x w msc
Zaparcie: mechanizmy
- przeszkoda organiczna w pasażu treści pokarmowej
- zwolniony pasaż jelitowy
- spożywanie pokarmów małoresztkowych
- niedostateczna siła propulsywna defekacji
- defekacja dyssynergiczna - paradoksalny skurcz lub brak rozkurczu mm dna miednicy podczas defekaji
Zaparcie: główna przyczyna
- 90% idiopatyczne ( w tym IBS i zaparcie czynnosciowe)
Zaparcie: czynnościowe wg kryteriów rzymskich
A (>=2): - zwiększone parcie podczas 25% defekacji - grudkowaty lub twardy stolce > 25% - uczucie niepełnego wypróżnienia > 25% - konieczność ręcznego wspomagania wypróżnienia < 3 samoistne wypróżnienia tyg \+ B - nie ma organicznej przyczyny \+ C - objawy >= 3 msc \+ D - początek >= 6 msc
Zaparcie: wykluczuć objawy alarmowe
- gorączka
- zmniejszenie mc
- krew w stolcu
- niedokrwistość
- nieprawidłowości w bad przedmiotowym
- ból brzucha budzi w nocy
- wywiad rodzinny RJG
Zaparcie: badania
- wywiad + fizykalne (per rectum)
- morfologia, glukoza, st wapnia, TSH
- krew utajona w stolcu
- kolonoskopia - niezbędna > 50rż
- biopsja odbytnicy
- bad czynnościowe jelita grubego i odbytu
- manometria
- test hintona
- wlew kontrastowy JG
Zaparcie: leczenie
- przyczynowe
- wlewki fosforanowe (Enema), makrogole,
- leczenie niefarmakologiczne
- lecz farmakologiczne jak powyższe nieskuteczne:
- leki osmotyczne: makrogole, laktuloza, glicerol, fosforany
- leki pobudzające - antranoidy, bisakodyl
Celiakia: def
- choroba jelita cienkiego o podlożu immunolog
- w wyniku ekspozycji na gluten - produckja pc:
1. przeciwko transglutaminazie tkankowej TG2
2. przeciwko endomysium - EMA
3. przeciwko deamidowanym peptydom gliadyny - DGP - pc powodują autoimmunolog reakcję zapalna -> zanik kosmków bł. śluz jelita cienkiego
Celiakia: predyspozycje genetyczne
- antygeny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8 u 30-40% populacji ogólnej ALE u prawie każdej chorej
Celiakia: epidemiologia
1% populacji
- częstość wzrasta
kobiety 2x częściej
Celiakia: grupy ryzyka
- cukrzyca typu 1
- autoimmunolog ch tarczycy
- autoimmunolog ch wątroby
- Z. Downa
- Z. Turnera
- Z. Williamsa
- nefropatia IgA
- niedobór IgA
- u krewnych 1. stopnia chorych na celiakię
Celiakia: objawy ze strony p.pok
- przewlekła biegunka
- ból brzucha
- objawy refluksu
- objawy IBS
- niedożywienie / utrata mc
- nawracające afty jamy ustnej
- wymioty
- zaparcia
- niealko. stłuszczenie wątroby
Celiakia: objawy pozajelitowe
a. zap opryszczkowate skóry - ch. Duhringa
b. niedokrwistość
c. opóźnienie dojrzewania płciowego i pierwszej mieisączki
d. padaczka, migrena, depresja, ataksja, polineuropatia obwodowa
e. osłabienie mięśniowe, tężyczka, niski wzrost, hipoplazja szkliwa
Celiakia: postacie kliniczne - klasyczna
- objawy gł z przewodu pok
- +EMA/TGA
- w bipsji: zanik kosmków
Celiakia: postacie kliniczne - atypowa
- objawy gł pozajelitow
- EMA/TGA
- zanik kosmków w biopsji
Celiakia: postacie kliniczne - niema
- bezobjawowa
- EMA/TGA
- w biopsji zanik kosmków
Celiakia: postacie kliniczne - latentna
- bezobjawowa
- EMA/ TGA
- błona śluzowa prawidłowa
Celiakia: czynniki przyspieszające ujawnienie sie choroby:
- ciąża
- biegunka
- nieżyt żoł- jelitowy
- zabieg chiru w obrębie p. pok
Celiakia: powikłania
- z przewodu pok: rak gardła, przełyku, rak i chłoniak jelita cienkiego
- hematologicznych: hiposplenizm, chłoniak nieziarniczy
- ginekologiczne: niepłodność, poronienia nawykowe, poród przedwczesny, przedwczesna menopauza
- osteoporoza i osteomalacja
Celiakia: diagnostyka
- diagnozować można jeśli przez >= 6 tyg był jedzony gluten w >= 1 posiłku
- badania serologiczne i biopsja dwunastnicy
- diag genetyczna = w przypadku wątpliwości.
Celiakia: wskazania do diagnostyki w kierunku celiakii
- dorośli z objawami celiakii lub wynikami badań wskazującymi na zab wchłaniania
- bezobjawowi krewni 1. stopnia chorych na celiakie
- zwiększone aminotransferazy o niewyjaśnionej przyczynie
- przesiewowo u chorych na cukrzyce typu 1
Celiakia: diagnostyka serologiczna
- pc przeciw transglutaminazie tkankowej (TG2) w klasie IgA
- również całkowite st. IgA
- jak niedobór IgA to oznaczamy TG2/ DGP w klasie IgG
- 2-15% celiakii seronegatywna
Celiakia: diag histologiczna
- wycinka bł. śluz j. cienkiego - PODSTAWA u dorosłych - u dzieci nie trzeba jeśli pc przeciz TG2 > 10x ggn, warunkiem dod pc przeciwendomysialnych EMA-IgA
- w endoskopii: wygładzenie i zmniejszenie liczby fałdów dwunastnicy, spłaszczenie lub całkowity zanik fałdów, mozaikowa struktura powierzchni bł śluz i prześwitujące naczynia krwionośne
- w wybranych wycinkach ocenia się stopień zaniku kosmków w tzw. skali Marsha (I - IV)
- wycinki z dwunastnicy:
- 1-2 z opuszki
- > = z części pozaopuszkowej
- zanik kosmków jelitowych
- przerost krypt
- wzrost liczby limf śródnabłonkowych
- zmiany mogą być nieciągłe i o różnym nasileniu
Celiakia: leczenie
- dieta bezglutenowa do końca życia
- regeneracja kosmków od kilku tyg do kilku miesięcy, a nawet kilka lat u dorosłych
- jeśli silny zanik kosmków to czasem dieta bezlaktozowa
- jeśli objawy pomimo przestrzegania diety - celiakia oporna na leczenie -> leki immunosupresyjne np. GKS, azatiopryna, cyklosporyna
Celiakia: monitorowanie
- o przestrzeganiu diety świadczy nieobecność pc przeciw TG2 i EMA
Alergia na pszenicę: charakterystyka
- mechanizm: alergiczny
- 0,4-4% populacji
- kurczowy ból brzucha, wymioty, nudności
- nieżyt nosa, pokrzywka, astma (“płuco piekarza”),
anafilaksja zależna od pszenicy, indukowana wysiłkiem
Nietolerancja laktozy: def
przy niedobrze laktazy w bł śluzowej j. cienkiego laktoza jest rozkładana przez florę bak JG