Gastrologia 3 Flashcards
Żółtaczka: przy jakim st bilirubiny się pojawia ?
> 43 umol/l (2,5mg/dl)
- najpierw na twardówkach, później na skórze, ustępuje w odwrotnej kolejnośći
Żółtaczka: przedwątrobowa - definicja;
- podwyższenie wolnej bilirubiny we krwi
- nadprodukcja bilirubiny na skutek hemolizy wewnątrz lub zewnątrznaczyniowej
- może też wynikać z upośledzonego sprzęgania bilirubiny z kwasem glukuronowym
Żółtaczka przedwątrobowa: nadprodukcja bilirubiny - hemoliza wewnątrz lub zewnątrznaczyniowa przyczyny
- wrodzone niedokrwistości hemolityczne
- hemoliza immunologiczna
- uszkodzenie erytrocytów:
- sztuczna zastawka serca
- hemoglobinuria marszowa
- zakrzepowa plamica małopłytkowa
- HUS
- DIC - zakażenia:
> sepsa
> malaria
> toksoplazmowa - ciężkie oparzenia
- hipersplenizm
- nocna napadowa hemoglobinuria
Żółtaczka przedwątrobowa: upośledzenie sprzęgania bilirubiny - przyczyny
- Z. Gilberta
- Z. Criglera i Najjara
Żółtaczka wewnątrzwątrobowa:
- podwyższone st wolnej i sprzężonej bilirubiny we krwi
- uszkodzenie wątroby:
1. marskość
2. zak. wirusowe i bak
3. uszkodzenie przez leki i toksyny
Żółtaczka pozawątrobowa:
= żółtaczka mechaniczna / cholestaza zewnątrzwątrobowa
- podwyższone st bilirubiny Sprzęzonej we krwi
- upośledzony przeływ żółci:
> kamica przewodowa
> rak trzustki, rak dróg żółciowych
> zap dróg żółciowych zewnątrzwątrobowcyh
Żółtaczka pozawątrobowa: inne objawy
- świąd skóry - nasila się w godz wieczornych po rozgarzaniu skóry
- drapanie powoduje liczne zadrapania (przeczosy) na kończynach i tułowiu
Żółtaczka: zmiany w moczu i stocu
żółtaczka przedwątrobowa: stolec cimny, mocz prawidlowy
żółtaczka pozawątrobowa:
- stolce odbarwione
- mocz ciemny
Żółtaczka: diagnostyka
Wzrost bilirubiny:
- sprzężona < 25%
- inne wyniki ok - to żółtaczka przedwątrobowa
- inne wyniki złe to sprawdzamy ALT, ASP:
2. sprzężona >25% A. > ALT > 2Xggn > ALP < 1x ggn to TYP WĄTROBOWOKOM (uszkodzenie wątroby) (R>=5)
B.
> ALT < 1x ggn
> ALP > 2x ggn (wskaźnik R<=2)
to TYP cholestatyczny -> USG -> jeśli poszerzone przewody żółciowe to CHOLESTAZA ZEWNĄTRZWĄTROBOWA -> TK/ MRCP
-> jeśli nieposzerzone to CHOLESTAZA WEWNĄTRZWĄTROBOWA -> biopsja wątroby
WZW: wirusy wtórnie hepatotropowe
- EBV
- CMV
- HSV1
- HSV-2
- HHV
- wirus różyczki
- wirus ospy wietrznej
- odry
- żółtej gorączki
- echowirusy
- adenowirusy
- parwowirus B19
- Ebola
- Coxsackie
WZW: drogi przenoszenie w zależności od wirusa
- drogą pokarmową - HAV, HEV
2. drogą parenteralną - HBV, HCV, HDV
WZW: okres objawów zwiastunowych
- objawy grypopodobne
- brak apetytu
- nudności
- ból i ucisk w prawym podżebrzu
WZW: okres objawów wątrobowych, żółtaczka ?
- jeśli jest żołtaczka to ułatwia rozpoznanie ale 70% przebiega bezżółtaczkowo
ostre WZW: powikłania
- ostra niewydolność wątroby
- przewlekłe zap wątroby:
- > 50% WZW C
- 5-10% WZW B
- BRAK w WZW A
WZW: odchylenia w bad lab w przebiegu ostrego WZW
- ALT, AST > 2x ggn
- wskaźnik de Ritisa (AST/ALT) <1 (znaczna przewaga ALT)
- GGTP H
- bilirubina H
- Fe - H (2-3x ggn)
- cholinesteraza L
- kompleks protrombina - fibrynogen L
- Albuminy L
WZW: A ogólne info
- RNA - Picornaviridae
- droga przenoszenia: fekalno- oralna
- azja pd, afryka
WZW A: okres wylęgania, zakaźności, wiek zachorowania
- wylęganie 15-50 dni
- okres zakaźności: 1-2 tyg przed wystąpieniem objawów klinicznych i 1 tydzień po ich wystąpieniu
- najczęściej młodzi dorośli 25-29 lat i małe dzieci w przedszkolach i żłobkach
WZW A: objawy i przebieg
przebieg: bezobjawowy lub subkliniczny
Objawy: typowe dla ostrego WZW, w postaci żółtaczkowej - żółtaczko cholestatyczna z dominującym świądem, ciemnym moczem i odbarwionymi stolcami
* cięższy przebieg u osób po 50rż i niedożywionych
WZW A: rozpoznanie
- pc anty-HAV w klasie IgM
- wydłużenie czasu PT > 5sek sugeruje rozwijającą się ostrą niewydolność wątroby
WZW A: powrót do normlanej akt życiowej
trwa zazwyczaj do 6 msc
WZW A: zapobieganie zachorowaniu
- szczepienie
- immunoprofilaktyka bierna
- staranne mycie rąk po pobycie poza domem
- izolacja kontaktowa chorych przez 1 tydz od wystąpienia objawów
- zachorowanie zgłaszamy do Powiatowej Stacji sanitaro- epidemiologicznej
WZW B: typ i antygeny
- DNA
- HBsAg - na pow HBV - wykrywany w surowicy, świadczy o obecności wirusa
- HBcAg - w rdzeniu wirionu i w hepatocycie - niewykrywalny w surowicy
- HBeAg - marker intensywnej replikacji wirusa i dużej zakaźności chorego
*adekwatnie powstają pc
WZW B: droga przenoszenia, okres wylęgania
- pozajelitowa (krew, narzędzia), płciowa i okołoporodowa
- okres wylęgania: 28-160 dni
- zakaźność gdy we krwi HBeAg
WZW B: objawy
- w postaci cholestatycznej mogą się nawet utrzymywać 24 tyg
- typowe dla WZW
- przebieg na ogół bezobjawowy ale na ogół ciężdzy niż w WZW A
WZW B: diagnostyka
- DNA HBV - jako pierwsze - śr 30 dni po zakażeniu
- HBsAg (1,5-4tyg po DNA HBV) -> HBeAg
- anty-HBc i anty- HBe (gdy zanika HBeAg) , anty-HBs (gdy zanika HBsAg)
*SECESja
WZW B: rozpoznanie
HBsAg i pc anty-HBc w klasie IgM
- w okresie okna rdzeniowego pc anty-HBc w kl IgM są jedynym potwierdzeniem
ostre WZW B: leczenie
- jak WZWA - nawodnienie, odżywianie, odpoczynke
- GKS NIE
- ew. przeszczep
WZW B: monitorowanie
- kontrola serologiczna po 6 msc w celu wykluczenia zap przewlekłego
- w ciągu 3 msc możliwe nawroty
WZW B: ostre -> przewlekłe u kogo
- 90% noworodków i niemowląt
- 30% dzieci w wieku 1-5 lat
- 2-5% dzieci starszych i dorosłych
*ogólnie - 5-10%
WZW B: powikłania
- nadostre i piorunujące zap wątroby 1%
- powikłania pozawątrobowe związane z kompleksami immunolog:
a. guzkowe zap tętnic
b. polimialgia reumatyczna
c. rumień guzowaty
d. KZN i z. nerczycowy
e. zap mm sercowego
f. krioglobinemia mieszana
g. Z. Guilliaina i Barrego
WZW C: typ, droga przenoszenia;
- RNA
- droga przenoszenia: kontakt z krwią i jej pochodnymi, płciowa, okołoporodowa
WZW C: okres wylęgania
okres zakaźności, czynniki ryzyka
- wylęganie: 15-160 dni
- zakaźność gdy RNA HCV we krwi
- czynniki ryzyka jak w WZWB
- zakażonych 40% narkomanów
WZW C: przebieg
- zazwyczaj bezobjawowy, przypominać moze WZW A/B o łagodnym przebiegu
WZW C: diagnostyka
- RNA-HCV 1-3 tyg od zakażenia ale pojawia się okresowo - badanie powtórzyć
- pc anty- HCV 4-10tyg od zakażenia
Podstawowe znaczenie ma odróżnienie ostrego WZWC od zapalenia przewlekłego
WZW C: kryteria odróżnienia ostrego od przewlekłego
- udowodniona ekspozycja na HCV w ciągu ostatnich 4 msc
- dwa wyniki anty-HCV: pierwszy ujemny, drugi dodatni - udokumentowana serokonwersja
- dodatni wynik RNA HCV
- akt ALT >= 1-x ggn przy wartościach prawidłowych w ciągu ostatniego roku
WZW C: leczenie
- objawowe jak w WZWA
- terapia bezinterferonowa
- monitorowanie jak w A i B
WZW C: eliminacja wirusa
u 15-50% eliminacja wirusa, pozostali zak. przewlekłe.
u 5-20% bez elimminacj = 20-25 lat i marskość
WZW C: powikładnia
- nadostre lub piorunujące zap wątroby < 1%
- powikłania pozawątrobowe związane z kompleksami immunologicznymi:
- wtórne KZM
- krioglobulinemia mieszana
- izolacja chorych nie jest wymagana, kobieta z HCV może karmić piersią, podczas kontaktów seksualnych - prezerwatywa
WZW D: typ wirusa, zakażenie
- RNA
- zak tylko jeśli zak HBV
- zak równoczesne drogą parenteralną (koinfekcja)
- nadkażenie nosiciela HBV
- droga przenoszenia, czynniki ryzyka jak w HBV
WZW D: okres wylęgania
21- 140 dni
WZW D: nadkażenie nosiciela HBV
- proces się zaostrze aż do nadostrego lub piorunującego zap i ostrej niewydolności wątroby
WZW D: diagnostyka
- HDAg (antygen delta) - we krwi w pierwszych dniach choroby
- HDV RNA - wykrywa się wcześnie i przejściowo
- anty-HDVw kl IgM - przez 6 tyg, później w IgG
- koinfekcja wysokie st anty-HDV i anty-HBc IgM
- nadkażenie -> obecność anty- HDV igM, brak pc anty-HBc IgM
- HBsAg może występować w niskim mianie, gdyż ulega supresji przez HDV
WZW D: postać przewlekła
u 70-90% osób nadkażonych
WZW E: typ, droga przenoszenia, występowanie
- RNA
- droga przenoszenia: fekalno-oralna (HEV1 i 2), zoonoza (HEV 3 i 4), krwiopochodna (HEV3)
- występowanie: zak. epidemiczne HEV 1,2 - azja śr i południowo-wschodznia, afryka
WZW E: okres wylęgania
15-65 dni
WZW E: czynniki ryzyka
HEW 1,2:
>spożycie wody zanieczyszczonej fekaliami
HEV 3,4:
>niedogotowane mięso zak zwierząt, kontakt z odchodami zwierząt
HEV3 - zak od bezobjawowych dawców krwi będących w okresie wiremii
WZW E: śmiertelność HEV 1,2
0,2-4%
u dzieci < 2 rż 10%
u ciężarnych 10-25%
WZW E: diagnostyka
- anty-HEV IgM - wczesna faza zak, znikają w ciągu 4-5 msc
- HEV RNA we krwi - 2-6 tyg od zakażenia i utrzymuje się przez 2-4tyg
- HEV RNA w stolcu - najbardziej miarodajny - tydzień przed wystąpieniem objawów i utrzymuje się kolejne 4-6 tyg po zaniku we krwi
WZW E: powikłania dla ostrego i przewlekłego
- neurologiczne: neuropatie obwodowe, poliradikulopatie, Z. Guillaina i Barrego, ataksja, porażenie Bella
- KZN - błoniastorozplemowe i błoniaste
- małopłytkowość, niedokrwistość aplastyczna i hemolityczna
- gammapatie monoklonalne (w tym krioglobulinemie)
Przewlekłe WZW: def
- trwająca > 6 msc choroba wątroby
- ze zmianami martwiczo - zapalnymi
- może prowadzić do raka wątrobowokom
- HAV nie ma przewlekłego
Przewlekłe WZWB: jaka płeć, częstotliwość spośród wszystkich przewlekłych WZW
- najczęstsze przewlekłe
- 5x częściej u M
Przewlekłe WZWB: objawy
- bezobjawowo
- zmęczenie, obniżony nastrój
- mierne powiększenie wątroby
- okresowe zaotrzenia przypominają WZW ostre - nasilają włóknienie wątroby -> marskość
Przewlekłe WZWB: faza intensywnej replikacji
+ HBsAg i HBeAg
- duże nasilenie wiremii
Przewlekłe WZWB: faza immunoreaktywności
DNA HBV maleje
- okresowy podwyżki ALT
- w zależności od obecności HBeAg dzielimy na dodatnie i ujemne
Przewlekłe WZWB: kryteria rozpoznania
- HBsAg > 6 msc
- DNA HBV > 2000 IU/ml
- stałe lub okresowe H ALT
- biopsja wątroby - przewlekłe zmiany martwiczo zapalne
Przewlekłe WZWB: elastografia
nieinwazyjan ocena włóknienia wątoby
Przewlekłe WZWB: leczenie
- zakaz picia alko
- szczepienie WZW A
- brak przeciwwskazań do pracy i sportu
- leczenie przeciwwirusowe
Przewlekłe WZWB: leki
- interferon PegIFN-alfa2a 1x/ tydz przez 48 tyg
- II rzut: analogi nukleozydów (AN): entekawir i tenofowir
Przewlekłe WZWB: rokowanie
- leczenie interferonem powoduje serokonwersję anty-HBe u 30%
- u > 90% chorych leczonych tenofowirem i entekawirem po upływie 3-5 lat DNA HBV jest niewykrywalny
- w ciągu 5 lat umiera 14-20% chorych w wyrównaną marskością, z niewyrównaną do > 80%
Przewlekłe WZWB: powikłania
- marskość wątroby
- rak watrobowokom
- choroby spowodowane kompleksami immunologicznymi jak w ostrym WZW B
Przewlekłe WZWB: ciąża
- nie ma przeciwwskazań
- wszystkie leki poza tenofowirem są przeciwwskazane
- ryzyko transmisji wertykalnej 5-15%
- każdy noworodek urodzony przeż matkę zakażoną HBV powinnien otrzymać Immunoglobulinę anty- HBV
Przewlekłe WZWC: objawy
- objawy jak WZWB, u 70% pozawątrobowe: > błoniastorozplemowe lub błoniaste KZM > plamica uniesiona > liszaj płaski > porfiria skórna późna >łuszczyca > immunolog plamica małopłytkowa > neuropatia obwodowa > zap naczyń mózgowia > symetryczne zap stawów > zespół Sjorgena > z. antyfosfolipidowy > toczeń rumieniowaty układowy > zapalenie naczyń związane z krioglobulinemią
Przewlekłe WZWC: kryterium rozpoznania
RNA HCV > 6 msc
- biopsja nie wymagana do rozpoznania
- do ustalenia schemtau leczenia określa się genotyp HCV
Przewlekłe WZWC: leczenie ogólnie
- zakaz alko
- szczepienie przeciw WZW A i B
- redukcja mc u otyłych
- brak przeciwwskazań do pracy i sportu
- korzyść przynosi pice kawy
- celem leczenia: eradykacja HCV
Przewlekłe WZWC: stosowane leki
- leki o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym (DAA) - bardzo skuteczne ! w ciąży przeciwwskazane
- Rybawiryna - w skojarzeniu z innymi lekami