ogen Flashcards
Visusklachten
Achterste glasvochtmembraanloslating
- langzaam of ineens loskomend vd retina
- vaak met hinderlijke mouches volantes en lichtflitsen
- meestal normale visus
- kan leiden tot netvliesloslating.
Visusklachten
Amaurosis fugax
monoculaire voorbijgaande visusdaling met volledig herstel
Visusklachten
Amblyopie (lui oog)
- niet met bril te verbeteren visusvermindering
- in aanwezigheid van normaal visueel systeem
- meestal éénzijdig.
Visusklachten
Cataract
- geleidelijke visusvermindering, waziger of grauwer zien
- vaak ook schittering en verblinding
Visusklachten
Diplopie (dubbelzien)
twee beelden zien; meestal binoculair
Visusklachten
Glaucoom
- langzaam progressieve uitval perifere gezichtsveld (blinde vlekken)
- centrale zien blijft lang intact
Visusklachten
Hypermetropie (verziendheid)
wazig zien op korte afstand,
scherp in de verte
Visusklachten
Maculadegeneratie
degeneratie van centrale gedeelte netvlies -> waardoor een donkere vlek midden ih gezichtsveld, wazig zien of beeldvervorming (metamorfopsie) kan ontstaan
Visusklachten
Migraine met aura (met visuele symptomen)
Maximaal 1u in beide ogen een veelkleurige vlek (scotoom) in 1 gezichtsveldhelft -> die klein begint, geleidelijk uitbreidt en naar periferie wegtrekt.
Vaak is er nadien halfzijdige hoofdpijn.
Visusklachten
Mouches volantes (floaters)
waarneming van (hinderlijke) minuscule draadjes, pluisjes of vlokjes -> die langzaam uit het gezichtsveld drijven en het gezichtsvermogen meestal niet beïnvloeden
Visusklachten
Myopie (bijziendheid)
onscherp zien in de verte,
scherp op korte afstand.
Visusklachten
Presbyopie of ouderdomsverziendheid
leeftijdsgebonden verminderde visus voor dichtbij
Visusklachten
Scotoom
gedeeltelijke uitval van het gezichtsveld; patiënt kan vorm of vlek waarnemen.
Visusklachten
Strabisme (scheelzien)
onvermogen beide gezichtsassen blijvend op één punt te fixeren
- ontstaat meestal op kinderleeftijd.
Visusklachten
onderzoek
Visusbepaling (mét bril/lenzen indien van toepassing)
- Pt ≥ 8 jaar met verminderde visus: herhaal visusbepaling met stenopeïsche opening => Geen visusverbetering pleit voor andere oorzaak dan refractieafwijking, zoals maculadegeneratie.
Bij acute klachten (ook bij normale visus) en bij klachten over lichtflitsen, mouches volantes of scotomen: gezichtsveldonderzoek met confrontatiemethode van Donders.
//
Bij roodheid, pijnlijkheid, jeuk, branderigheid, tranen, vermoeidheid van het oog of hoofdpijn: zie NHG-Standaard Rood oog en oogtrauma.
Visusklachten
Visusdaling, acuut of in enkele dagen tijd ontstaan => spoedverwijzing naar? + DD?
oogarts
DD:
* arteriële of veneuze occlusie
* ablatio retinae
* ontsteking nervus opticus
* glasvochtbloeding
* natte maculadegeneratie (vaak met metamorfopsie)
* arteriitis temporalis (> 50 jaar)
* acuut glaucoom (tevens hoofdpijn, misselijkheid, braken, rood en pijnlijk oog)
Visusklachten
Passagere (tijdelijke?) visusdaling één oog => spoedverwijzing naar? + DD?
neuroloog
DD: amaurosis fugax (cfr beroerte: uitvalsverschijnsel dat past bij verstoring bloedvoorziening in stroomgebied a. carotis interna)
Visusklachten
Uitval deel gezichtsveld één oog => spoedverwijzing naar? + DD?
oogarts
DD:
* ablatio retinae
* arteriële of veneuze takocclusie
* glaucoom
Visusklachten
Uitval deel gezichtsveld beide ogen => spoedverwijzing naar? + DD?
neuroloog (tenzij te duiden als migraine aura)
DD:
* beroerte
* migraine aura (met visuele symptomen)
Visusklachten
Lichtflitsen persisterend of gepaard gaand met gezichtsvelduitval => spoedverwijzing naar? + DD?
oogarts
DD:
* achterste glasvochtmembraanloslating
* retinascheur (predispositie bij hoge myopie, status na lensextractie of een positieve familie-anamnese)
opm: Spoedverwijzing niet noodzakelijk bij voorbijgaande lichtflitsen zonder gezichtsvelduitval. -> Laat de patiënt dan wel op korte termijn eenmalig door de oogarts beoordelen.
Visusklachten
Diplopie, in korte tijd ontstaan => spoedverwijzing naar? + DD?
oogarts
* indien ook neurologische verschijnselen: neuroloog
DD:
* vasculaire afwijkingen zoals: ischemie, aneurysma of trombose vd sinus cavernosus
* zenuwcompressie (schedeltrauma), orbitafractuur, tumor of metastasen, verhoogde intracraniële druk
* myogene oorzaken door myasthenia gravis of M. Graves
* multipele sclerose
Visusklachten
Pt ≤ 7 jaar en visus < 1,0 aan een of beide ogen => waarschijnlijkheidsdiagnose?
risico op (goed te behandelen) amblyopie
Visusklachten
Pt 8 tot 65 jaar en visus < 1,0 => waarschijnlijkheidsdiagnose?
meestal refractieafwijking
- denk aan diabetes mellitus bij wisselende refractie
Visusklachten
Pt 40 tot 65 jaar en verminderde visus dichtbij => waarschijnlijkheidsdiagnose?
presbyopie
Visusklachten
Pt ≥ 65 jaar en visus < 1,0 => waarschijnlijkheidsdiagnose?
meestal cataract, maculadegeneratie of glaucoom
Visusklachten
Mouches volantes: ontstaan en verloop
ontstaan door glasvochttroebelingen en zijn onschuldig
Na verloop van tijd minder hinder
Instrueer pt om direct contact op te nemen bij: plotselinge toename mouches, lichtflitsen, visusdaling, gezichtsveldverlies en niet met beeld meebewegende vlekjes
* DD achtersteglasvochtmembraanloslating -> kan leiden tot perifere retinascheur en soms tot een ablatio retinae
Visusklachten
wie verwijzen?
- bij alarmsymptomen met spoed naar oogarts of neuroloog (cfr supra)
- ≤ 7 jaar met een visus < 1,0 aan een of beide ogen naar orthoptist
- 8 tot 65 jaar en visus < 1,0 zonder alarmsymptomen en zonder familiaire belasting (glaucoom, maculadegeneratie): naar opticien/winkelketen; bij familiaire belasting naar oogarts
- 8 tot 65 jaar met vermoeden refractieafwijking die onvoldoende verbetert met bril naar optometrist
- ≥ 65-jaar en visus < 1,0 naar optometrist; bij aanwijzingen voor cataract, maculadegeneratie of glaucoom naar oogarts
- met persisterende klachten na staken van medicatie die visus kan beïnvloeden naar optometrist (< 65 jaar) of oogarts (≥ 65 jaar)
- met een donker vlekje/draadje in het gezichtsveld op een vast punt ten opzichte van een fixatiepunt naar oogarts
- bij twijfel over scotomen zonder hoofdpijn, of scotomen > 1 uur naar oogarts
Visusklachten
alarmsymptomen
acute visusdaling
plotselinge uitval van een deel van het gezichtsveld
lichtflitsen
acuut dubbelzien
=> direct contact opnemen met oogarts
Visusklachten
Voor een correcte visusmeting zijn de juiste afstand tot en belichting van de visuskaart van groot belang.
klopt
Visusklachten
Behandeling van amblyopie geeft de beste resultaten als deze op jonge leeftijd (uiterlijk tem 7 jaar) begint.
Na succesvolle behandeling vindt bij ongeveer een kwart vd kinderen terugval plaats.
klopt
Rood oog en oogtrauma
alarmsymptomen
pijn
visusverandering
lichtschuwheid
misselijkheid of braken
=> Wees dan alert op visusbedreigende aandoeningen
Rood oog en oogtrauma
navragen bij trauma
corpus alienum
fysiek geweld
etsing
frezen
slijpen/slaan van metaal
uv-straling
Rood oog en oogtrauma
instructies bij etsing
Instrueer pt
* om het oog direct zelf 10 minuten te spoelen
* en daarna direct te komen
Rood oog en oogtrauma
navragen indien geen trauma
- duur, beloop en soort klachten (afscheiding, dichtgeplakte ogen, VW gevoel, branderigheid, jeuk, klachten ~ allergie
- recent contact persoon rood oog of BLWI
- blootstelling stof en wind, excessief wrijven
- soa risico (vermoeden soa, of bij zeer snel ontwikkelende hevige klachten)
- VG: laserbeh of oogoperatie, rood oog, GM, cosmetica, contactlenzen
Rood oog en oogtrauma
Wat doen bij twijfel over type roodheid?
beoordeel verschuifbaarheid roodheid met nat wattenstokje na toediening druppel oxybuprocaïne:
* verschuifbare roodheid gaat uit van conjunctiva
* niet-verschuifbare roodheid van (epi)sclera
Rood oog en oogtrauma
Stel vast of na anamnese en lichamelijk onderzoek al een spoedverwijsindicatie bestaat bij:
- corneaperforatie of na slaan van metaal op metaal bij rood oog of andere oogafwijking of -klacht
- ernstige contusie of ernstige etsing
- acuut glaucoom
- rood oog door een sinusitis
- conjunctivitis bij pasgeborenen < 10 dagen (vermoeden soa)
- gordelroos in het gelaat en alarmsymptomen
Rood oog en oogtrauma
vervolgonderzoek na anamnese en inspectie: indicatie?
vervolgonderzoek bij
* alarmsymptomen
* oogtrauma
* ciliaire of sclerale roodheid
* afwijking van cornea
* afwijking van pupillen/pupilreacties
* vesikels op de oogleden
Rood oog en oogtrauma
vervolgonderzoek omvat:
- visusbepaling
- beoordeling cornea-epitheel en -stroma: met zijdelings en opvallend licht en na fluoresceïnekleuring
- beoordeling voorste oogkamer op aanwezigheid pus, bloed of lensluxatie
opm: Verdoof het oog bij veel pijn met een druppel oxybuprocaïne.
Bij droge ogen en vermoeden keratoconjunctivitis sicca: verricht ook fluoresceïnekleuring.
Rood oog en oogtrauma
Aanvullend onderzoek bij vermoeden soa (leeftijd > 10 dagen):
- sluit keratitis uit dr fluoresceïnekleuring
- NAAT/PCR (chlamydia en gonorroe)
- én kweek en resistentiebepaling (gonorroe)
Rood oog en oogtrauma
Niet-traumatisch rood oog zonder alarmsymptomen: DD
Conjunctivitis
* Infectieuze conjunctivitis
* Allergische conjunctivitis:
* Door contactallergie
* Door mechanische irritatie
Subconjunctivale bloeding
Episcleritis
Rood oog en oogtrauma
Infectieuze conjunctivitis: kenmerken
banale verwekker:
* conjunctivale roodheid
* tranen, irritatie
* (muco)purulente afscheiding, (vooral ‘s morgens) aan elkaar geplakte oogleden
* soms jeuk en periorbitaal oedeem
* meestal door virus, doorgaans binnen 1-2w vanzelf over, bij bact oorz verdwijnen de klachten ook vrijwel altijd zonder beh
herpes-simplexvirus (HSV), vaak blefaroconjunctivitis:
* vesiculaire huidlaesies, opgezette oogleden
* tranen en irritatie
vermoeden soa (chlamydia of gonokokken):
* obv anamnese bij seksueel actieve patiënten
* of bij acuut ontstaan zeer heftig pussend, rood oog (gonokok)
varicella-zostervirus (VZV):
* conjunctivitis bij gordelroos in gelaat
Rood oog en oogtrauma
Infectieuze conjunctivitis: beleid
banale verwekker:
* Afwachtend beleid.
* Hygiënische maat-regelen.
* Indifferent middel
* Bij risicogroep (recente oogoperatie /chronisch infectieuze oogziekte / immuun-gecompromitteerde pt): chlooramfenicol-oogdruppels (0,5%, 6dd 1-2 druppels) of -zalf (1%, 2-4dd), tot 2 dagen na herstel (max. 14 dagen)
* lokaal AB niet geïndiceerd bij gezonde pt (opm: AB bespoedigt nauwelijks genezing, voorkomt complicaties niet, geeft vaak irritatie, …)
* controle: wekelijks, of bij toename klachten, geen betersch na 72u indien AB
* klachten > 2w nt beter: afh anamnese -> afwachten - lokaal chlooramfenicol - testen op soa - overleg oogarts
* verwijs indien: duur > 3w zonder AB, niet genezen na 1w met AB, alarmS/
HSV-conjunctivitis:
* Bespreek recidiverend karakter.
* Aciclovir-oogzalf 3% 5dd tot 3 dagen na herstel (max. 2 weken want toxisch vr cornea-epitheel)
* Controle elke 3d met fluoresceïne.
Soa-conjunctivitis:
* Hygiënische maat-regelen.
* Systemisch antibiotica: bij vermoeden gonorroe directe start na afname kweken, anders op geleide uitslag
* controle na kuur
* direct verwijzen bij cornea-aantasting of bij pasgeborene
VZV-conjunctivitis:
* Start direct een oraal anti-viraal middel
* verwijs binnen een week, dezelfde dag bij alarmsympt
Rood oog en oogtrauma
Allergische conjunctivitis: kenmerken
jeuk, branderig, tranen,
conjunctivale roodheid,
zwelling en ooglidoedeem
Rood oog en oogtrauma
Allergische conjunctivitis, IgE gemedieerd: behandeling
- Zo nodig koud kompres.
- Lokaal antihistaminicum: azelastine 0,05% (2-4 dd 1 dr.), ketotifen 0,025% of olopatadine 0,1% (2 dd 1 dr.).
- Zo nodig ook oraal antihistaminicum.
- Bij heftige klachten max. 3d prednisolon 0,5% 3-4 dd 1 druppel. => Corneacontrole (fluoresceïne) voor en na prednisolon.
- Bij heftige jeuk ooglid: max. 3d HCA-crème 1%, 2 dd. (HCA: hydrocortisonacetaat)
- verwijs bij therapieresistente klachten
Rood oog en oogtrauma
Conjunctivitis door contactallergie: kenmerken
- periorbitaal eczeem en jeuk
- conjunctivale roodheid
- bij gebruik van cosmetica, genees- of conserveringsmiddelen in oogdruppels en lensreinigings-/bewaarvloeistoffen
Rood oog en oogtrauma
Conjunctivitis door contactallergie: behandeling
- Staak gebruik cosmetica, oogdruppels en contactlensvloeistof.
- Bij heftige klachten max. 3d prednisolon 0,5% 3-4dd 1 druppel. => Corneacontrole (fluoresceïne) voor en na prednisolon.
- Bij heftige jeuk ooglid: max. 3d HCA-crème 1%, 2 dd. (HCA: hydrocortisonacetaat)
- vermoeden contactlensvloeistof-allergie: verwijs nr oogarts; andere allergie: dermatoloog.
Rood oog en oogtrauma
Conjunctivitis door mechanische irritatie: kenmerken + behandeling
aanwijsbare mechanische oorzaak (zoals stof, wind of wrijven)
R/ vermijd mechanische prikkels, zo nodig indifferent middel
* evt controle lenzen (contactlensspecialist)
Rood oog en oogtrauma
Subconjunctivale bloeding: kenmerken + behandeling
acuut ontstane, pijnloze, lakrode, scherp begrensde sclerale roodheid
R/ verdwijnt spontaan binnen 2-3w (recidief kan), zo nodig indifferent middel
* zo nodig controle instelling orale antistollings-medicatie
Rood oog en oogtrauma
Episcleritis: kenmerken + behandeling
acuut ontstane vaak segmentale, sclerale roodheid
soms lichte irritatie
R/ geneest spontaan, evt koud kompres, zo nodig indifferent middel
* verwijs bij pijn/duur > 3w
Rood oog en oogtrauma
Niet-traumatisch rood oog met alarmsymptomen: DD
- Acuut glaucoom
- Keratitis (of cornea-ulcus)
- Scleritis
- Uveitis anterior (iridocyclitis)
Rood oog en oogtrauma
Acuut glaucoom: kenmerken
- hevige hoofdpijn
- misselijkheid, braken
- visusdaling
- zien van halo’s rond lichtbronnen
- rood oog (conjunctivaal of scleraal)
- corneatroebeling
- middelwijde, lichtstijve pupil
opm: bij ouderen vaker atypische presentatie (misselijkheid/braken na cataractoperatie)
Rood oog en oogtrauma
Acuut glaucoom: behandeling
verwijs direct met spoed
Rood oog en oogtrauma
Keratitis (of cornea-ulcus): kenmerken
- pijn
- fotofobie
- visusklachten
- conjunctivale roodheid
- aankleuring met fluoresceïne
- corneastroma kan troebel of wittig verkleurd zijn
Maak onderscheid tussen:
* keratitis dendritica (HSV): dendriet na fluoresceïnekleuring, geen stromale aantasting
* keratitis door varicella-zostervirus (VZV): keratitis bij gordelroos in gelaat
* andere keratitiden: randinfiltraatje bij contactlensdragers of bij stromale aantasting
Rood oog en oogtrauma
Keratitis (of cornea-ulcus): behandeling
Keratitis dendritica (HSV)
* Aciclovir-oogzalf 3% 5dd tot 1 week na herstel; niet langer dan 2 weken geven.
* Controle na 1 dag, daarna elke 2 dagen.
* De huisarts kan een typische dendritische HSV-keratitis dus zelf behandelen.
* Verwijs bij: recidief, stroma-aantasting, contactlensdrager, visusprobleem, uitbreiding klachten tijdens aciclovir-oogzalf.
VZV-keratitis
* Start direct een oraal antiviraal middel
* Verwijs/overleg dezelfde dag bij alarmsymptomen. Verwijs anders binnen een week.
Andere keratitiden
* Verwijs dezelfde dag.
Rood oog en oogtrauma
Scleritis: kenmerken + behandeling
- pijn
- sclerale roodheid (lokaal of totaal)
- vaak chemose
- soms grijsblauwe scleratint
R/ verwijs dezelfde dag
Rood oog en oogtrauma
Uveitis anterior (iridocyclitis): kenmerken + behandling
- pijn
- ciliaire roodheid
- eventueel met nauwe pupil, hypopyon, gestoorde of pijnlijke directe en indirecte pupilreactie op licht
R/ verwijs dezelfde dag
Rood oog en oogtrauma
Droge ogen: kenmerken
- branderig, vermoeid, stekend gevoel
- soms conjunctivale roodheid, fotofobie, dichtgeplakte oogleden, visusafname
- gunstig effect indifferente middelen/kunsttranen
Rood oog en oogtrauma
Keratoconjunctivitis sicca: kenmerken
- droge en vaak rode ogen met droge plekken
- slijm of epitheeldraden op cornea
- aankleuring cornea bij onderzoek met fluoresceïne
Rood oog en oogtrauma
beleid van droge ogen/ keratoconjunctivitis sicca
- Indifferent middel
- Overweeg ‘s nachts oogzalf (altijd bij keratoconjunctivitis sicca)
verwijzen bij:
* corneadefecten
* fors entropion/ectropion/ trichiase
* therapieresistente klachten
* vermoeden systeemziekte -> internist
Rood oog en oogtrauma
Blefaritis (of blefaroconjunctivitis): kenmerken
ontstoken, gezwollen, schilferende, rode ooglidranden met rode fornix
* opm: Stafylokokkenblefaritis -> heftige blefaritis anterior met uitval wimperharen
Rood oog en oogtrauma
beleid van blefaritis/ blefaroconjunctivitis/ stafylokokkenblefaritis
Ooglidhygiëne (start 2-4 dd): 3 stappen
- verwarm oogleden (2 x 2 min.)
- masseer ooglidrand: verticale richting, vingertop/wattenstok
- poets ooglidrand: horizontale richting, vochtige wattenstok
Bij geen verbetering > 4w:
- ooglidhygiëne
- bij stafylokokkenblefaritis: fusidinezuurgel 1% 2-6dd 1 druppel, masseren in ooglidrand.
- Bij droge ogen tevens indifferent middel
Verwijs bij
- therapie-resistente klachten
- fors entropion/ectropion/trichiase
- corneabeschadiging.
Rood oog en oogtrauma
Cornea- of diepere oogperforatie: kenmerken + behandeling oogperforatie
- Traumatische oogaandoening
- oogklachten of -afwijkingen na slaan van metaal (ook als corpus alienum niet zichtbaar is)
- of zichtbare sclera/cornea/irislaesies
- of corpus alienum in het oog
R/ verwijs direct met spoed
Rood oog en oogtrauma
Oogcontusie: kenmerken + behandeling
- Traumatische oogaandoening
Ernstig:
- visusdaling, dubbelzien, lichtflitsen,
- pupilveranderingen, verstoorde pupilreacties,
- hyphaema, troebelingen,
- afwijkende oogstand, gestoorde oogbewegingen
- of ooglidruptuur
=> R/ verwijs direct met spoed
Niet-ernstig:
- zonder symptomen van een ernstige contusie
=> R/ zo nodig koud compres, controle na 1d bij klachten, verwijs bij alarmS/
Rood oog en oogtrauma
Etsing: kenmerken + behandeling
- Traumatische oogaandoening
Ernstig:
- door zuur, kalk, loog, chloor
- of door andere chemische middelen als corneatroebeling of -beschadiging, pericorneale roodheid of chemose met blaarvorming
=> R/ Direct (thuis) spoelen met kraanwater, minimaal 10 minuten + verwijs direct met spoed
Niet-ernstig:
- niet door zuur, kalk, loog of chloor
- zonder de symptomen van ernstige etsing
=> R/ Direct (thuis) spoelen met kraanwater, minimaal 10 minuten.
Controleer cornea met fluoresceïne.
Indifferent middel bij irritatie.
Controle na 1d, eerder bij alarmS/.
Verwijs bij cornea aantasting en bij geen verbetering na 1d
Rood oog en oogtrauma
Cornea-erosie: kenmerken + behandeling
- Traumatische oogaandoening
- pijn
- fotofobie
- tranenvloed
- blefarospasme
- soms corpus-alienumgevoel en visusklachten
- bij onderzoek met fluoresceïne kleurt erosie aan
R/ niet wrijven, eenmalig chlooramfenicol- oogzalf 1% (bij contactlenzen: ofloxacine-oogzalf 0,3%), indifferent middel bij irritatie
* controle/verwijs bij toename pijn/klachten, alarmS/, klachten na 2d / onvolled herstel na 3d
Rood oog en oogtrauma
Corpus alienum (eventueel met roestring): kenmerken + behandeling
- Traumatische oogaandoening
- pijn
- fotofobie
- corpus alienum zichtbaar op de cornea
- bij onderzoek met fluoresceïne corneadefect zichtbaar
R/ Verwijder roestring in 1 keer (na druppel oxybuprocaïne).
Eenmalig chlooramfenicol-oogzalf 1% (bij contactlenzen ofloxacine-oogzalf 3%).
Indifferent middel bij irritatie.
Verwijs bij: mislukte verwijdering / grote centraal gelegen roestring / na verwijdering alarmsympt - infectie - verergering klachten
Rood oog en oogtrauma
Keratoconjunctivitis photoelectrica: kenmerken + behandeling
- Traumatische oogaandoening
- pijn of branderig gevoel
- fotofobie
- ontstaan binnen een dag na onbeschermd lassen, gebruik zonnebank of uv-straling door zon
R/ niet wrijven, eenmalig oxybuprocaïne druppel, zo nodig pijnstilling PO, controle na 2d als klachten niet weg z
Rood oog en oogtrauma
beleid ikv contactlenzen
Contactlenzen uit bij klachten/tijdens behandeling.
Daarna:
* reinig harde lens extra
* vervang zachte lens
