Kolesterol Flashcards
Koje su fiziološke uloge kolesterola? 2
- gradi stanične membrane i regulira njihovu fluidnost
- prekursor u sintezi steroidnih hormona, žučnih kislina i vitamina D
Kako kolesterol utječe na fluidnost membrane?
- pri visoki. temp => fosfolipidi su razdvojeni -> velika fluidnost -> kolesterol se umeće između i privlači ih zajedno -> smanjuje fluidnost
- pri niskim temp. => fosfolipidi su približeni -> mala fluidnost -> kolesterol se umeće između i stavra veći razmak između fosfolipida -> povećava se fluidnost
- puferski održava idealnu razinu fluidnosti
Koji su nam izvori kolesterola? Organ i stanični odijeljak?
- prehrana
- sinteza de novo iz jetre i mali dio tanka crijeva, nadbubrežna žlijezda itd.
- citoplazma i dio ER
Što čini temeljnu strukturu kolesterola i njegovih derivata?
- steroidni kostur
- 3 cikloheksana i 1 ciklopentan
Koja molekula je prekursor kolesterola?
acetil-CoA
Koji molekule su ključni intermedijeri u putu od acetil-CoA do kolesterola?
- izoprenske jedinice
- 2-metilbuta-1,3-dien
- npr. vitamin A, E, K
Koje tri reakcije se događaju u 1. fazi sinteze kolesterola?
- spajanje 2 acetila-CoA u acetoacetil-CoA(acetil-CoA acetil transferaza)
- spajanje acetoacetila i acetil-CoA u B-hidroksi-B-metilglutirat-CoA(HMG-CoA sintaza)
- redukcija HMG u mevalonat(HMG-CoA reduktaza====glavno regulacijsko mjesto) uz NADPH
Koja je sudbina HMG-CoA u mitohondriju, a koja u citoslu?
- mitohondriji - ketogeneza
- citosol - sinteza kolesterola
- njihovi enzimi sintaze su izoenzimi
Koje četiri reackije se događaju u 2. fazi sinteze kolesterola?
- fosforilacija mevaolnata u 5-fosfomevalonat, utrošak ATP(mevalonat kinaza)
- fosforilacija 5-fosfomevalonata u 5-pirofosfomevalonat(fosfomevalonat kinaza)
- dehidratacijska i dekarboksilacijska pretvorba 5-pirofosfomevalonat u izopentenil pirofosfat, utrošak ATP-a(pirofosfomevalonat dekarboksilaza)
- izomerizacija izopentil pirofosfata u dimetilalil pirofosfat(izopentenil pirofosfat izomeraza-protonacijska i deprotonacijska reakcija)
Koje tri reakcije se odvijaju u 3. fazi sinteze kolesterola?
- prva glava rep kondenzacijska reakcija, spaja se dimetilalil pirofosfat i izomentil-pirofosfat u geranil-pirofosfat(prenil-transferaza)
- druga glava rep kondenzacijska reakcija, gernil pirofosfat izopentil -> farnezil-pirofosfat(prenil transferaza)
- glava-glava reakcija, kondenzacija 2 farnezil pirofosfat u skvalen(skvalen sintaza)
- hidroliza otpuštenih pirofosfata osigurava ireverzibilnost
Koje tri reakcije se događaju u 4. fazi sinteze kolesterola?
- vezanje jednog kisokovog atoma(iz O2) na jedan kraj skvalena pričemu nastaje 2,3-oksidoskvalen(skvalen-2,3-epoksid)(skvalen monooksigenaza)
- oksidacija NADPH prećena redukcijom drugog kisikovog atoma(iz O2) u H2O
- ciklizacija 2,3-oksidoskvalena u sterol lanosterol(skvalen-oksidociklaza), eliminacija protona s C9 atoma ime nastaje dvostruka veza
Koje su strukturne karakteristike sterola?
- imaju tetracikličku steroidnu jezgru
- imaju OH na C-3 tomu
Što se događa u petoj fazi sinteze kolesterola?
- 19,20 reakcija
- lanosterol se prevodi u kolesterol
- enzimi za te reakcije su u ER
Nakon što kolesterol nastane, koje su njegove dvije moguće sudbine?
- ugrdit se u membranu
- dalje se modificirati pri čemu nastaju njegovi derivati
Kako i gdje se odvija esterifikacija kolesterola? Čemu slži? 4
- acilna skupina prenosi se s acila-CoA na hidroksidnu skupinu
- enzim. acil-CoA-kolesterol acil transferaza
- nastaje hidrofobniji oblici kolesterola pogodnu za skladištenje ili transport
- esterifikacijom kolesterola se spiječava njegovo umetanje u membranu
O čemu ovisi brzina sinteze kolesterola?
- o unutarstaničnoj konc. kolesterola
- o dostupnošću ATP-a
- o hormonima glukagon i inzulin
Kako se kratkoročno kontrolira sinteza kolesterola?
- kovalentnom modfikacijom HMG-CoA
- kad ima puno AMP-a, a malo ATP-a –> protein kinazom se inaktivira HMG-CoA
- glukagon dovodi do fosforilacije HMG-CoA i inaktivacije, zaustavlja se sinteza kolesterola
- inzulin dovodi do defosforilacije i aktivacije HMG-CoA i pokreće se sinteza kolesterola
Kako se na dugoročan način regulira sinteza kolesterola? 3
- regulacija na razini transkripcije gena za HMG-CoA, kontrolira se količina enzima
- kontrolira se esterifikacija kolesterola, kad ima puno kolesterola, acil-CoA-kolesterol acil transferaze se aktivira i kreće esterifikacija kolesterola
- kontrola sinteze LDL receptora na transkripcijskoj razini, kad ima puno kolesterola, smanjuje se sinteza LDL te se smanjuje unos kolesterola u stanicu
Kako se odvija transkripcijska kontrola gena za HMG-CoA-reduktazu?
- gen za enzim je pod kontrolom obitelji proteinskih transkripcijskih faktora SREBP(regulira i ostale lipide)
- SREBP se nalazi na membrani ER i njegova N terminalna domena služi kao transkripcijski faktor
- SREBP se još vezan za protein SCAP
- ako želimo da sintetiziramo HMG-CoA(u stanici ima malo kolesterola) onda taj SREBP zajedno sa SCAP odlazi iz ER do Golgijeva tijela gdje mu se cijepa N terminalna domena
- ta N terminalna domena odlazi u jezgru i aktivira transkirpciju HMG-CoA - ako kolesterola ima dovoljno stanici, SREBP i SCAP kompleks ostaju na ER i djeluju kao senzor za koncentraciju kolesterola
Reakcije oksigenacije kolesterola mogu se odvijati na koja dva načina vezano uz enzime?
- mogu biti enzimski katalizirni od strane superobitelji citokroma P-450
- može doći do neenzimatske oksigenacije u prisustvu ROS
Što nastaje oksigenacijom kolesterola i zašto su važne te molekule?
- oksisteroli
- važni intermedijeri u kataboličkim procesima, a krajnji produkt su žučne kiseline topive u vodi
- važan oblik transportnog kolesterola
Pošto se kolesterol ne može energetski razgradit, mora se izlučit. U kojem obliku se najviše izlučuje?
- u obliku žučnih kiselina
Koji je glavni regulatorni enzim u sintezi žučnih kiselina?
kolesterol-7a-hidroksilaza
Kako nastaju primarne i sekundarne žučne kiseline?
- primarne nastaju konjugacijom kolesterola i taurina/glicina(kolna i kenodeoksikolna)
- sekundarne nastaju nastaju dekonjugacijom i dehidroksilacijom (deoksikolna i litokolna)
