Hoofdstuk 6: Bloed

Question 1

Twee hoofdcategorieën bloed

Answer 1

Cellulaire component: rode bloedcellen, witte bloedcellen, bloedplaatjes
Vloeibare component: plasma

Question 2

Drie primaire functies bloed

Answer 2

Transport van nutriënten, afval en hormonen
Regulatie van lichaamstemperatuur, watervolume en pH-waarde
Verdediging tegen infecties en bloedingen + herstel

Question 3

Rode bloedcellen (= erytrocyten)

Answer 3

Transporteren zuurstof naar lichaamsweefsels en voeren koolstofdioxide af
Leven slechts 120 dagen → hele leven worden rode bloedcellen aangemaakt
Kleine, donutvormige schijven waardoor ze flexibel zijn en door kleine bloedvaten kunnen
Geen kern, geen organellen, geen mitochondriën → ATP via anaerobe routes en kunnen zich niet reproduceren
Bevat hemoglobine

Question 4

Erytroblasten

Answer 4

Onrijpe rode bloedcellen
Veranderen in erytrocyten in het beenmerg door zich te vullen met hemoglobine en hun nucleus en organellen te verwijderen

Question 5

Hematocriet

Answer 5

Het percentage bloed dat uit rode bloedcellen bestaat
Mannen: 43 - 49 %
Vrouwen: 37 - 43 %

Question 6

Polycytemie

Answer 6

Aandoening van beenmerg dat voor overproductie van rode bloedcellen zorgt
Bloedvolume en viscositeit nemen toe en kan hoofdpijn, wazig zicht en hoge bloeddruk veroorzaken

Question 7

Oxyhemoglobine

Answer 7

Hemoglobine waaraan vier zuurstofmoleculen zijn bevestigd

Question 8

Deoxyhemoglobine

Answer 8

Hemoglobine dat zijn zuurstof heeft afgegeven (donkerpaars)

Question 9

Macrofagen

Answer 9

Vernietigen oude bloedcellen in de lever en milt
= Fagocytose

Question 10

Witte bloedcellen (= leukocyt)

Answer 10

Ongeveer 1% van het bloed
Hebben een kern, maar geen hemoglobine
Cruciale rol bij verdediging tegen ziekten en verwondingen (aantal stijgt dan)
Produceren koloniestimulerende factoren die de ontwikkelingssnelheid van nieuwe wbc uit beenmerg verhoogt en afgifte van opgeslagen wbc uit de milt stimuleert

Question 11

Twee soorten witte bloedcellen

Answer 11

Granulaire leukocyten (granulocyten)
Agranulaire leukocyten (agranulocyten)

Question 12

Drie soorten granulaire leukocyten

Answer 12

Neutrofielen
Eosinofielen
Basofielen

Question 13

Neutrofielen

Answer 13

60% van de witte bloedcellen
Als eerste ter plaatse om infecties te bestrijden door micro-organismen op te slokken (fagocytose)

Question 14

Eosinofielen

Answer 14

2-4% van de witte bloedcellen
Verdedigen lichaam tegen parasieten en geven chemicaliën vrij die de ernst van allergische reacties matigen

Question 15

Basofielen

Answer 15

0,5% van de witte bloedcellen
Bevat histamine dat ontstekingsreactie initieert

Question 16

Twee soorten agranulaire leukocyten

Answer 16

Monocyten
Lymfocyten

Question 17

Monocyten

Answer 17

30% van de witte bloedcellen
Vestigen zich in lichaamsweefsel waar ze als macrofaag dode celresten opslokken door fagocytose
Actief tijdens chronische infecties
Stimuleren lymfocyten om lichaam te beschermen

Question 18

Lymfocyten

Answer 18

5% van de witte bloedcellen
B-lymfocyten: geven aanleiding tot plasmacellen die antilichamen produceren
T-lymfocyten: richten zich op specifieke bedreigingen en vernietigen deze

Question 19

Bloedplaatjes

Answer 19

< 1% van het bloed
Rol in bloedstolling en herstelproces
Hebben kern, maar geen hemaglobine
Afkomstig van megakaryocyten
Blijven in beenmerg
Geen levende cellen: blijven maar 5-9 dagen in omloop
Essentiële rol in hemostase (bloedstelping)

Question 20

Plasma

Answer 20

55% van het totale bloedvolume
90% water, de rest uit opgeloste eiwitten, hormonen, voedingsstoffen, afval en ionen
Grootste groep opgeloste stoffen: plasma-eiwitten (albumine, globuline, stollingseiwitten)
Transportmedium voor bloedcellen en bloedplaatjes

Question 21

Albumine

Answer 21

Behouden van waterbalans tussen bloed en interstitiële vloeistof
Aangemaakt in de lever

Question 22

Globuline

Answer 22

Transporteren stoffen in bloed
Alfa globuline: transporteren
Beta globuline: transport, binden voor vetten
Gamma globuline: antilichaampjes als deel afweersysteem, transport

Question 23

Stollingseiwitten

Answer 23

Rol in proces bloedstolling

Question 24

Stamcellen

Answer 24

Algemene cellen waaruit cellen met specifieke functies gevormd kunnen worden

Question 25

Drie stadia hemostase

Answer 25

1. Vasculaire spasmen
2. Vorming van bloedplaatjesprop
3. Bloedstolling (= coagulatie)

Question 26

Hemofilie

Answer 26

Tekort aan een of meer stollingseiwitten (bloedingsstoornis)

Question 27

Hemofilie A

Answer 27

Gebrek aan factor VIIa (kan genetisch worden aangemaakt om hemofiliepatiënten aan te vullen)

Question 28

Antigeen

Answer 28

Een ‘niet-zelf’ celeiwit dat het immuunsysteem van een organisme stimuleert om het organisme te verdedigen
Kan op een cel van ander individu zitten of op de cel van een binnendringend micro-organisme

Question 29

Antilichaam

Answer 29

Afweereiwit dat door lichaam wordt gemaakt, gericht tegen specifieke antigenen
Geproduceerd door lymfocyten
Behoren tot gammaglobulinen (eiwit in plasma)
Voeren tegenaanval uit op antigenen die ze herkennen als ‘niet-zelf’
Alleen een specifiek antilichaam past in een specifiek antigen

Question 30

Type A-bloed

Answer 30

Heeft A-antigenen en B-antilichamen
Enkel ontvangen van A of O

Question 31

Type B-bloed

Answer 31

Heeft B-antigenen en A-antilichamen
Enkel ontvangen van B of O

Question 32

Type AB-bloed

Answer 32

Heeft zowel A- als B-antigenen en geen antilichamen
Van iedereen ontvangen

Question 33

Type O-bloed

Answer 33

Heeft geen antigenen en zowel A- als B-antilichamen
Enkel van O ontvangen
Universele donor

Question 34

Rhesusfactor

Answer 34

Antigen op de buitenkant van rode bloedcellen

Question 35

Rh-positief

Answer 35

Dragen Rh-antigen op hun rode bloedcellen (85%)

Question 36

Rh-negatief

Answer 36

Hebben geen Rh-antigen (15%)
Immuunsysteem reageert op elk vreemd Rh-antigen door er antilichamen tegen te maken

Question 37

Bloedtypering

Answer 37

Het bepalen van ABO-type en aan/afwezigheid van Rh-factor
Wordt uitgevoerd door plasma met kleine hoeveelheden anti-A en anti-B antilichamen toe te voegen aan verdund bloed en vervolgens een druppel bloed op een gasplaatje te plaatsen, als het bloed agglutineert moet het antigenen bevatten die overeenkomen met de antilichamen

Question 38

Cross-matching

Answer 38

Het mengen van kleine monsters donorbloed met ontvangen plasma en ontvangen bloed met donorplasma en het onderzoeken van beide combinaties op agglutinatie

Question 39

Mononucleose
= Ziekte van Pfeiffer
= Klierkoorts

Answer 39

Besmettelijke infectie van lymfocyten in het lymfeweefsel veroorzaakt door het Epstein-Barr virus
Beter bekend als ‘mono’ of ‘kissing disease’
Symptomen gelijkend aan griep
Lymfocyten vergroten en gaan op monocyten lijken
Geen remedie (herstellen)

Question 40

Bloedvergiftiging
= Sepsis
= Septikemie

Answer 40

Bacteriën dringen het bloed binnen en vermenigvuldigen zich in bloedplasma
Kan levensbedreigend zijn
Behandeling met antibiotica

Question 41

Bloedarmoede
= Anemie

Answer 41

Vermindering van het zuurstoftransporterend vermogen van bloed
Bloedarmoede door ijzertekort
Hemorragische anemie: bloedverlies
Pernicieuze anemie: tekort vitamine B12
Hemolytische anemie: vernietiging rode bloedcellen
Bloedarmoede door nierfalen: onvoldoende erytropoëtinesecretie

Question 42

Leukemie

Answer 42

Ongecontroleerde proliferatie van abnormale of onrijpe witte bloedcellen in beenmerg

Question 43

Multipel myeloom

Answer 43

Abnormale plasmacellen in beenmerg ondergaan ongecontroleerde verdeling

Question 44

Trombocytopenie

Answer 44

Vermindering van het aantal bloedplaatjes