Hoofdstuk 15: Kanker Flashcards
Kanker
Meestal een resultaat van ophoping van genetische mutaties die controleverlies van de celcyclus veroorzaken
In situ kanker
De volledige tumor blijft op één plaats
Kunnen vaak volledig verwijderd worden als ze vroeg genoeg opgemerkt worden
Metastase
Uitzaaiing van kanker naar andere regio’s in het lichaam
Kwaadaardige tumoren
Kankers die omringend weefsel binnendringen totdat ze het functioneren van organen in gevaar brengen
Zorgen vaak voor secundaire tumoren op andere plaatsen in lichaam
Hyperplasie
Elke substantiële toename in celdeling
Tumor
Ongecontroleerde celdeling
Niet alle tumoren zijn kankers (bv. goedaardige tumoren zoals moedervlekken)
Kunnen verder ontwikkelen tot kanker
Kankercellen
Ongecontroleerde celdeling
Structurele veranderingen: grotere nucleus, minder cytoplasma
Verliezen hun specifieke functies en structuren
Dysplasie
Een abnormale structurele verandering
Vaak een teken dat tumorcellen ‘precancereus’ zijn
Stadium 0: in situ tumor
De cellen in de tumor zijn abnormaal, maar zijn samengeklonterd
Kan meestal volledig verwijderd worden
Stadium I-III
Afhankelijk van de grootte, uitbreiding naar naburig weefsel en of lymfeknopen al dan niet betrokken zijn
Hoe hoger het cijfer, hoe groter en meer uitgebreid de kanker
De meeste kankers zijn nog behandelbaar, hoe lager cijfer, hoe makkelijker
Stadium IV
Uitzaaiing naar verafgelegen regio’s en organen
Bestraling werkt niet meer omdat er te veel regio’s betrokken zijn
Behandeling kan gevaarlijk zijn voor normale cellen
Twee noodzakelijke zaken opdat kanker zich kan ontwikkelen
Ongecontroleerde celdeling
Cellen veranderen zodanig dat ze in staat zijn om zich te verspreiden en een andere functie aannemen dan de originele cel
Drie typen genen die celactiviteiten controleren
Structurele genen
Regulatoire genen
Muterende genen
Structurele genen
Coderen voor proteïnen die noodzakelijk zijn voor groei, deling, differentiatie en hechting van cellen
Regulatoire genen
Coderen voor proteïnen die structurele genen onderdrukken of activeren
Twee soorten regulatoire genen
Proto-oncogenen
Tumoronderdrukkende genen
Proto-oncogenen
Regulatoire genen die groei, deling, differentiatie en hechting stimuleren
Tumoronderdrukkende genen
Regulatoire genen die groei, deling, differentiatie en hechting afremmen
Indien beschadigd: helpen bij ontwikkeling kanker
P53 gen
Gemuteerde of beschadigde proto-oncogenen
Dragen bij aan de ontwikkeling van kanker
Versnelde celdeling en -groei
P53 gen
Voorkomt dat beschadigde cellen of cellen onder stress aan celdeling doen
Indien beschadigd: verschillende kankers ontwikkelen makkelijker
Muterende genen
Zijn betrokken in DNA-herstel bij DNA-replicatie
Zijn veel vatbaarder voor fouten in DNA-replicatie, waardoor genen sneller muteren dan normaal
Carcinogenese
Het proces waarbij een normale cel getransformeerd wordt tot een kankercel
Carcinogeen: elke substantie of factor die kanker kan veroorzaken (toxische chemicaliën, tabak, alcohol, straling, …)
Drie fasen carcinogenese
- Initiatie
- Promotie
- Progressie
Initiatie
Een enkele cel ondergaat mutatie wat snelle deling initieert
Promotie
Tumor ontwikkelt en tumorcellen delen verder en ondergaan mutaties
Progressie
Eén cel ondergaat mutatie wat een voordeel geeft aan deze cel tegenover andere cellen
Dit herhaalt zich enkele keren en uiteindelijk is er een cel die de omgevende weefsels kan binnendringen
Telomerase
Enzym dat zelden in normale cellen zit, maar aanwezig is in bijna alle kankercellen
Bestraling
Focus op een specifieke regio om kankercellen te beschadigen en te doden
Gezonde cellen herstellen snel, maar worden ook beschadigd door bestraling
Chemotherapie
Toediening van cytotoxische chemicaliën om kankercellen te bestrijden
Beschadigd ook gezond weefsel
Tumoren worden resistent tegen chemotherapie
Magnetisme
Sterke magneet dicht bij tumor brengen en kleine metalen kralen (bedekt met chemotherapie-medicatie) in bloedstroom van patiënt injecteren
De magneet trekt de metalen kralen aan, waardoor medicatie de kankercellen kan aanvallen
Fotodynamische therapie
Kanker aanvallen met lichtgevoelige medicatie en lasers
Immunotherapie
Onderzoek naar specifieke antigenmoleculen die wel bij kankercellen en niet bij normale cellen terug te vinden zijn, zodat hiertegen antilichamen aangemaakt kunnen worden
Tien dodelijkste kankers
Longkanker
Darm- en endeldarmkanker
Borstkanker
Pancreaskanker
Prostaatkanker
Leukemie
Lymfoom
Kanker in de urineblaas
Slokdarmkanker
Kanker in de baarmoeder
