Hoofdstuk 15: Kanker

Question 1

Kanker

Answer 1

Meestal een resultaat van ophoping van genetische mutaties die controleverlies van de celcyclus veroorzaken

Question 2

In situ kanker

Answer 2

De volledige tumor blijft op één plaats
Kunnen vaak volledig verwijderd worden als ze vroeg genoeg opgemerkt worden

Question 3

Metastase

Answer 3

Uitzaaiing van kanker naar andere regio’s in het lichaam

Question 4

Kwaadaardige tumoren

Answer 4

Kankers die omringend weefsel binnendringen totdat ze het functioneren van organen in gevaar brengen
Zorgen vaak voor secundaire tumoren op andere plaatsen in lichaam

Question 5

Hyperplasie

Answer 5

Elke substantiële toename in celdeling

Question 6

Tumor

Answer 6

Ongecontroleerde celdeling
Niet alle tumoren zijn kankers (bv. goedaardige tumoren zoals moedervlekken)
Kunnen verder ontwikkelen tot kanker

Question 7

Kankercellen

Answer 7

Ongecontroleerde celdeling
Structurele veranderingen: grotere nucleus, minder cytoplasma
Verliezen hun specifieke functies en structuren

Question 8

Dysplasie

Answer 8

Een abnormale structurele verandering
Vaak een teken dat tumorcellen ‘precancereus’ zijn

Question 9

Stadium 0: in situ tumor

Answer 9

De cellen in de tumor zijn abnormaal, maar zijn samengeklonterd
Kan meestal volledig verwijderd worden

Question 10

Stadium I-III

Answer 10

Afhankelijk van de grootte, uitbreiding naar naburig weefsel en of lymfeknopen al dan niet betrokken zijn
Hoe hoger het cijfer, hoe groter en meer uitgebreid de kanker
De meeste kankers zijn nog behandelbaar, hoe lager cijfer, hoe makkelijker

Question 11

Stadium IV

Answer 11

Uitzaaiing naar verafgelegen regio’s en organen
Bestraling werkt niet meer omdat er te veel regio’s betrokken zijn
Behandeling kan gevaarlijk zijn voor normale cellen

Question 12

Twee noodzakelijke zaken opdat kanker zich kan ontwikkelen

Answer 12

Ongecontroleerde celdeling
Cellen veranderen zodanig dat ze in staat zijn om zich te verspreiden en een andere functie aannemen dan de originele cel

Question 13

Drie typen genen die celactiviteiten controleren

Answer 13

Structurele genen
Regulatoire genen
Muterende genen

Question 14

Structurele genen

Answer 14

Coderen voor proteïnen die noodzakelijk zijn voor groei, deling, differentiatie en hechting van cellen

Question 15

Regulatoire genen

Answer 15

Coderen voor proteïnen die structurele genen onderdrukken of activeren

Question 16

Twee soorten regulatoire genen

Answer 16

Proto-oncogenen
Tumoronderdrukkende genen

Question 17

Proto-oncogenen

Answer 17

Regulatoire genen die groei, deling, differentiatie en hechting stimuleren

Question 18

Tumoronderdrukkende genen

Answer 18

Regulatoire genen die groei, deling, differentiatie en hechting afremmen
Indien beschadigd: helpen bij ontwikkeling kanker
P53 gen

Question 19

Gemuteerde of beschadigde proto-oncogenen

Answer 19

Dragen bij aan de ontwikkeling van kanker
Versnelde celdeling en -groei

Question 20

P53 gen

Answer 20

Voorkomt dat beschadigde cellen of cellen onder stress aan celdeling doen
Indien beschadigd: verschillende kankers ontwikkelen makkelijker

Question 21

Muterende genen

Answer 21

Zijn betrokken in DNA-herstel bij DNA-replicatie
Zijn veel vatbaarder voor fouten in DNA-replicatie, waardoor genen sneller muteren dan normaal

Question 22

Carcinogenese

Answer 22

Het proces waarbij een normale cel getransformeerd wordt tot een kankercel
Carcinogeen: elke substantie of factor die kanker kan veroorzaken (toxische chemicaliën, tabak, alcohol, straling, …)

Question 23

Drie fasen carcinogenese

Answer 23

1. Initiatie
2. Promotie
3. Progressie

Question 24

Initiatie

Answer 24

Een enkele cel ondergaat mutatie wat snelle deling initieert

Question 25

Promotie

Answer 25

Tumor ontwikkelt en tumorcellen delen verder en ondergaan mutaties

Question 26

Progressie

Answer 26

Eén cel ondergaat mutatie wat een voordeel geeft aan deze cel tegenover andere cellen
Dit herhaalt zich enkele keren en uiteindelijk is er een cel die de omgevende weefsels kan binnendringen

Question 27

Telomerase

Answer 27

Enzym dat zelden in normale cellen zit, maar aanwezig is in bijna alle kankercellen

Question 28

Bestraling

Answer 28

Focus op een specifieke regio om kankercellen te beschadigen en te doden
Gezonde cellen herstellen snel, maar worden ook beschadigd door bestraling

Question 29

Chemotherapie

Answer 29

Toediening van cytotoxische chemicaliën om kankercellen te bestrijden
Beschadigd ook gezond weefsel
Tumoren worden resistent tegen chemotherapie

Question 30

Magnetisme

Answer 30

Sterke magneet dicht bij tumor brengen en kleine metalen kralen (bedekt met chemotherapie-medicatie) in bloedstroom van patiënt injecteren
De magneet trekt de metalen kralen aan, waardoor medicatie de kankercellen kan aanvallen

Question 31

Fotodynamische therapie

Answer 31

Kanker aanvallen met lichtgevoelige medicatie en lasers

Question 32

Immunotherapie

Answer 32

Onderzoek naar specifieke antigenmoleculen die wel bij kankercellen en niet bij normale cellen terug te vinden zijn, zodat hiertegen antilichamen aangemaakt kunnen worden

Question 33

Tien dodelijkste kankers

Answer 33

Longkanker
Darm- en endeldarmkanker
Borstkanker
Pancreaskanker
Prostaatkanker
Leukemie
Lymfoom
Kanker in de urineblaas
Slokdarmkanker
Kanker in de baarmoeder