het zenuwstelsel en stress

Question 1

overzicht van het zenuwstelsel

Answer 1

1. algemeen
   - zenuwstelsel = geheel aan neuronen in lichaam
   - twee grote onderdelen: centrale en perifere zenuwstelsel
2. centrale zenuwstelsel
   - hersenen en ruggenmerg
   - hersenen: drijven in hersenvocht (vloeistof die beschermt tegen schokken > ook ruggenmerg) + ingewikkelde acties en gecomplimenteerde functies
   - ruggenmerg (smalle buis van onderkant schedel tot heup): eenvoudige reflexen
   - hersenen en ruggenmerg ingesloten in beenachtige structuur (maximale bescherming)

Question 2

perifere zenuwstelsel

Answer 2

1. algemeen
   - alles wat buiten de hersen en het ruggenmerg valt:
   - sensorische neuronen transporteren info van sensorische receptoren nr centraal zenuwstelsel;
   - motorische neuronen info van centrale zenuwstelsel over nr verschillende structuren lichaam
2. onderscheid 2 delen:
   - somatische zenuwstelsel
   - autonome zenuwstelsel

Question 3

somatische en autonome zenuwstelsel

Answer 3

1. somatische zenuwstelsel
   - of willekeurig zenuwstelsel = bewust controle uitvoeren over dit zenuwstelsel
   - controle over interacties van lichaam en buitenwereld
   - ook Autonomic Nervous System (ANS)= een van de twee stresssystemen in ons lichaam
   - sensorische neuronen: boodschappen aan vanuit waarnemingsorganen;
   - motorische neuronen: activeren skeletspieren (vb. hoofd draaien)
2. autonome zenuwstelsel
   - of onwillekeurig zenuwstelsel = geen of heel weinig controle
   - controleert het inwendige van lichaam
   - sensorische neuronen: voert info van inwendige organen nr centrale zenuwstelsel;
   - motorische neuronen: spieren van inwendige organen activeren + regelen werking klieren
   - onderscheid sympathische en parasympatische stelsel

Question 4

sympathische en parasympatische stelsel

Answer 4

1. algemeen
   - noodzakelijk om te leven en overleven
   - geactiveerd bij respectievelijke actie en rust (beide reacties in balans)
   - balans langdurig uit evenwicht en een van beiden overheerst (vb. bij chronische stress)
2. sympathische stelsel
   - regelt de activiteiten die energie verbruiken (actie)
3. parasympatische stelsel
   - regelt activiteiten die energie herstellen en bewaren (rust)

Question 5

enterische zenuwstelsel

Answer 5

1. algemeen
   - derde systeem van autonome zenuwstelsel
   - ook het tweede brein genoemd (500 miljoen neuronen alsook gliacellen)
   - omvat neuronen in spijsverteringskanaal (van slokdarm tot anus)
   - kan zonder input hersenen functioneren (vb. als je iets giftig eet > darmbewegingen versnellen)
2. bevindingen
   - gedrag beïnvloeden via ‘de nervus vagus’ (vaguszenuw) = zenuw die hart, longen en spijsverteringsstelsel aanstuurt
   - produceert 50% van alle dopamine en 95% van alle serotonine
   - studies: link met psychiatrische condities zoals autisme (kind met autisme tot 4x maal meer darmproblemen)

Question 6

wat is stress?

Answer 6

1. algemeen
   - lichamelijke en emotionele reactie op plots veranderende situaties (bestaand evenwicht wordt doorbroken)
   - lichaam = staat van paraatheid (alles op alles om te overleven)
2. kenmerken
   - verband reële of vermeende bedreiging (= te negatieve benadering) ≠ stress ook uitgelokt door positieve gebeurtenissen (vb. feest of uitstap)
   - beetje stress maakt ons alert en geeft een boost > te sterk of langdurig = ziek en belemmerend

Question 7

onderscheid positieve en negatieve stress

Answer 7

1. de wet van Yerkes-Dodson
   - effect van stress op ons gedrag
   - conclusie: prestaties eerst verbeteren, vanaf bepaald punt prestaties negatief beïnvloedt
   - functioneren bij bepaald optimale stressniveau: verschillend van taak tot taak en persoon tot persoon
2. positieve stress zal onze reactie beschermen ≠ negatieve stress heeft schadelijk effect

Question 8

verschillende oorzaken van stress

Answer 8

1. life-events
   - belastende gebeurtenissen in de loop van hun leven
   - zoals het overlijden van een naaste, ontslag, faillissement
2. dagelijkse irritaties: dagelijkse files, permanent geldtekort
3. wijze waarop je kijkt naar die life-events of dagelijkse irritaties
   - impact verschillend van persoon tot persoon
   - impact wat je meemaakt = beïnvloed door hoe je iets ervaart en betekenis

Question 9

Social Readjustment Rating Scale of SRRS

Answer 9

1. vragenlijst Holmes en Rahe
   - identificatie van belangrijke stressvolle levensgebeurtenissen
   - ranking van items met een score (vb. huwelijk, pensionering, ontslag)
2. gebeurtenissen onlosmakelijke verbonden aan bepaalde levensfasen
   - zorgen voor extra druk
   - periodes met ingrijpende lichamelijke, psychologische en sociale veranderingen (vb. puberteit, adolescentie)

Question 10

symptomen van stress

Answer 10

1. algemeen
   - stress vertaalt zich in ons gedrag (vb. stotteren, vermoeide indruk door slechter slapen)
   - piekeren en slecht concentreren (versterkende spiraal)
2. roken of andere genotsmiddelen
   - stress doet gedrag toenemen
   - vb. iemand die rookt, kans groter in stresssituaties meer te gaan roken > meer zin en minder geneigd te stoppen
   - middelen gebruiken om te kunnen ontspannen

Question 11

bijkomende kenmerken sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel (bij stress)

Answer 11

1. algemeen
   - sympathisch en parasympatisch werken tegengesteld
   - elk orgaan, elke spier of klier verbonden met 2 motorische zenuwen met centraal zenuwstelsel
   - aangestuurd door limbisch systeem via hypothalamus (reptielenbrein in actie)
2. reacties gepaard met stress
   - gaspedaal waardoor motor op hoger toerental gaat draaien (vermeende of reële bedreigende situatie te lijf)
   - parasympatisch = brandstof gaan tanken en voldoende voor nieuwe stresssituatie

Question 12

sympathisch zenuwstelsel (en stress)

Answer 12

1. betekenis
   - verhoogt op momenten van inspanning en stress het energieniveau
   - lichaam voorbereiden op actie (vb. snellere polsslag, droge mond, algeheel gevoel van opwinding)
   - staat van paraatheid = klaar om te vechten of te vluchten (‘fight, flight & freeze-reactie’) > reactie afhankelijk van opvoeding en aangeboren voorkeur
2. oorsprong
   - vanuit de hersenen > door ruggenmerg, vertakt naar organen, spieren en klieren
   - stresssituatie: zenuwbanen activeren organen, spieren en klieren (activatie: spieren via bloed meer zuurstof en glucose (dus energie)
   - gevolg: snel reageren op stresssituatie

Question 13

sympathische reacties (1-6)

Answer 13

1. ogen: pupillen verwijden
2. longen: bronchi verwijden
3. hart: hartslag sneller en krachtiger
4. bloedvaten: bloeddruk verhoogt
5. maag:
   - maag produceert minder enzymen
   - werking vertraagt
6. dunne darm:
   - verminderde peristatiek
   - verminderde klierafscheiding

Question 14

sympathisch reacties (7-11)

Answer 14

7. lever: scheidt glucose af, geeft energie
8. alvleesklier: verminderde werking
9. nieren:
   - daling van urineproductie
   - sluitspier spant zich op
10. bijnieren: verhoogd adrenalineniveau
11. zweetklieren: verhoogde zweetsecretie

Question 15

parasympatisch zenuwstelsel

Answer 15

1. algemeen
   - normale omstandigheden = heftige periodes van stress kort en krachtig
   - na paar seconden of minuten = lichaam terug situatie van rust en herstel > door parasympatisch zenuwstelsel
2. werking
   - energieniveau terug op peil en kalmeert het lichaam
   - evenwicht herstelt en nieuwe (energie)reserve opbouwen

Question 16

parasympatische reacties (1-6)

Answer 16

1. ogen: pupillen vernauwen
2. longen: bronchi vernauwen
3. hart: hartslag trager en minder krachtig
4. bloedvaten: bloeddruk wordt normaal
5. maag:
   - produceert meer enzymen
   - spijsvertering komt weer op gang
6. dunne darm:
   - verhoogde peristatiek
   - vermeerderde klierafscheiding

Question 17

parasympatische reacties (7-11)

Answer 17

7. lever: slaat glucose op
8. alvleesklier: verhoogde werking
9. nieren:
   - stijging van urineproductie
   - sluitspier ontspant zich
10. bijnieren: normalisering van adrenalineniveau
11. zweetklieren: verminderde zweetsecretie