HC 4.3: IBD inleiding

Question 1

waar staat IBD voor?

Answer 1

Inflammatory Bowel Diseases

Question 2

IBD delen we vaak in 3en in:

Answer 2

• ziekte van Crohn
• Colitis Ulcerosa
• IBD unclassified (wanneer niet duidelijk wordt welke van de 2 het is)

Question 3

Colitis Ulcerosa beperkt zich tot…

Answer 3

het colon, de dikke darm

Question 4

ziekte van Crohn kan voorkomen…

Answer 4

in het hele maag darm stelsel

Question 5

waar bevindt zich de ontsteking bij Morbus Crohn?

Answer 5

• het is een transmurale inflammatie, en dat betekent dat de hele darmwand meedoet
• het meest voorkomend is in het ileum, een ileocolitis. maar het colon doet ook vaak mee. het rectum blijft vaak wel vrij van ontsteking, wat niet zo is bij CU

Question 6

zien we vaker complicaties bij Crohn of CU?

Answer 6

bij Crohn, door de transmurale inflammatie

Question 7

klinische verschijnselen Crohn:

Answer 7

• buikpijn, diarree (met/zonder bloedverlies), vermoeidheid en gewichtsverlies
• fistelvorming
• perianale ziekte of proximale ziekte
• malabsorptie
• extra-intestinale manifestaties

Question 8

waar bevindt zich de ontsteking in de darmwand, bij CU?

Answer 8

het is een oppervlakkige inflammatie, dus alleen mucosa en eventueel submucosa

Question 9

waar begint de ontsteking bij CU en hoe breidt het uit?

Answer 9

de ontsteking begint in de endeldarm/het rectum en kan zich dan gaan uitbreiden naar proximaal

Question 10

lokalisatie van de ontsteking bij CU:

Answer 10

• proctitis (alleen endeldarm)
• linkszijdige colitis (alleen colon descendens, sigmoïdeum en endeldarm, dus tot flexura lienalis)
• (pan) colitis (ontsteking bevindt zich meer proximaal dan de flexura lienalis)

Question 11

klinische verschijnselen bij CU:

Answer 11

• diarree (vrijwel altijd met bloed en slijm)
• bloed en slijm (met of zonder ontlasting)
• toename defecatiedrang (loze aandrang)
• algemene ziekteverschijnselen zoals, koorts, anorexie en vermagering
• pijnlijke krampen vóór de defecatie

Question 12

CU vs Crohn: kenmerken CU

Answer 12

• colon
• continue ontsteking
• oppervlakkig (mucosa en submucosa)
• geen fisteling, zelden perianaal abces
• minder vaak extra-intestinale manifestaties: artritis, uveitis, huidlaesies, PSC overlap

Question 13

CU vs Crohn: kenmerken Crohn

Answer 13

• van mond tot kont
• discontinu (er zijn stukken darm die niet aangedaan zijn)
• transmurale inflammatie
• fisteling, perianaal abces
• vaak extra-intestinale manifestaties: aften, artritis, uveïtis, erythema nodosum, pyoderma)

Question 14

epidemiologie van IBD in NL:

Answer 14

• in Nl ongeveer 90.000 IBD patiënten
• iets minder dan de helft heeft Crohn
• vrouwen iets vaker dan mannen

Question 15

piekincidentie van nieuwe IBD diagnoses:

Answer 15

tussen 15 - 25 jaar oud
en tussen 55 - 65 jaar oud

Question 16

ontstaan van IBD, samenspel van allerlei factoren:

Answer 16

• omgevingsfactoren
• genetische aanleg
• verstoring van het mircobioom
• immuun verstoring

Question 17

wat is een grote risicofactor voor IBD?

Answer 17

roken

Question 18

IBD pathogenese is multifactorieel:

Answer 18

• erfelijkheid, omgevingsfactoren, microbioom
• verstoring in de balans van het immuunsysteem
• over expressie van pro-inflammatoire cytokines
• beschadiging van het epitheel
• continue ontsteking

Question 19

definitie diarree:

Answer 19

3 of meer keer per dag ongevormde ontlasting of vloeibaar volume van > 200 g/dag

Question 20

definitie chronische diarree:

Answer 20

diarree die > 4 weken bestaat

Question 21

lichamelijk onderzoek bij diarree:

Answer 21

• controles (kijken naar uitdroging, bloeddruk, enz.)
• kijken naar de buik
• luisteren naar de peristaltiek
• gewichtsverlies
• spierverlies
  –> meestal is lichamelijk onderzoek normaal bij diarree

Question 22

differentiaal diagnose van diarree:

Answer 22

• bacteriële of virale infectie (Salmonella, Shigella, Campylobacter, CMV)
• parasitair (Amoebiasis)
• niet-infectieus (IBD, microscopische colitis, diverticulitis)
• medicatie gerelateerd (NSAID’s)
• vasculair (ischemische colitis)
• latrogeen (radiatie colitis, dus na bestraling)
• maligniteit (carcinomen)

Question 23

diagnostiek bij IBD:

Answer 23

• bloed en ontlasting onderzoeken
• endoscopie met biopten
• MRI
• CT (alleen in specifieke gevallen)

Question 24

wat is CALPROTECTINE en waar wordt het voor gebruikt?

Answer 24

• het is een eiwit dat aanwezig is in het cytoplasma van neutrofiele granulocyten en monocyten.
• als die kapot gaan in het epitheel van de darm, dan is dat eiwit te meten in de ontlasting
• het is een goede maat om de diagnose van IBD waarschijnlijkheid te bepalen
• en als iemand de diagnose al heeft, is het een goede manier om het ziektebeloop te monitoren

Question 25

Belangrijk kenmerk van ziekte van Crohn op microscopisch beeld:

Answer 25

stukjes mucosa op het biopt zijn aangedaan en andere stukjes mucosa niet.

Question 26

Ongeveer 50% van de IBD patiënten ontwikkelt een extra-intestinale manifestatie (EIM), een manifestatie buiten de darm, tijdens het ziektebeloop.
Het kan een onderdeel zijn van de ziekte, maar het kan ook een bijwerking zijn van de medicatie.

Answer 26

…

Question 27

risicofactoren voor een EIM (extra intestinale manifestatie):

Answer 27

• jonge leeftijd
• vrouw
• vaker bij Crohn dan bij colitis ulcerosa
• roken
• EIM in familie (dus mensen in de familie met bijvoorbeeld Crohn die ook een EIM hebben)
• IBD chirurgie

Question 28

Veelvoorkomende EIM:

Answer 28

gewrichtsklachten, soms echt artritis.

Question 29

Ook aan de huid kunnen we complicaties zien/EIM. Bijvoorbeeld een pyoderma gangrenosum (bij minimaal trauma ontstaat een huiddefect). Of erythema nodosum (hangt samen met inflammatie van de darm).

Answer 29

…