HC 3.7: afbraak van nutriënten in de TD Flashcards
nut van de spijsvertering:
- nodig voor afbraak macromoleculen tot transporteerbare brokstukken
- voorkomt antilichaamvorming tegen dieet eiwit
- zorgt ervoor dat we lichaamseigen macromoleculen kunnen maken/ garandeert soort specifieke resynthese van ‘lichaamseigen’ macromoleculen
Enzymen die gebruikt worden voor de spijsvertering, zijn hydrolases, oftewel enzymen die water gebruiken. welke enzymen worden gebruikt voor afbraak koolhydraten, vetten en eiwitten?
- Koolhydraten worden afgebroken tot losse suikers, door glycosidases.
- Vetten worden afgebroken door esterases.
- Eiwitten worden afgebroken tot aminozuren, door amidases
voedingscomponenten koolhydraten:
- 60% van de koolhydraten in ons dieet is zetmeel.
- daarnaast glycogeen
- ca. 35% is sacharose
- ca. 5% lactose
glycogeen en zetmeel zijn polymeren van zuiver…
D-glucose
sacharose bestaat uit…
glucose en fructose
lactose bestaat uit…
glucose en galactose
bindingen in zetmeel:
alfa-1,4 en alfa-1,6
bindingen in glycogeen:
alfa-1,4 en alfa-1,6
bindingen in sacharose:
alfa-1,2
bindingen in lactose:
bèta-1,4
hoeveel enzymen zijn er nodig om koolhydraten af te breken en waarom?
koolhydraten bestaan uit 3 verschillende bouwstenen: glucose, fructose en galactose
- er zijn 4 verschillende bindingen (alfa-1,4; 1,6; 1,2 en bèta-1,4)
–> daarom zijn er dus maar 4 enzymen nodig om alle koolhydraten af te breken
de koolhydraat afbraak begint in de mond met alfa-amylase. dit kan alfa-1,4 bindingen verbreken, maar niet alle, welke niet?
- geen eindstandig alfa-1,4
- het knipt geen alfa-1,4 naast een alfa-1,6
welke 3 typen moleculen houden we over nadat alfa-amylase zijn werk heeft gedaan?
- disacharide
- trisacharide
- alfa-limited dextrine (vertakkingsgebieden)
de 3 typen suiker moleculen worden verder afgebroken in het duodenum, aan het oppervlak van de enterocyt. welke 3 enzymen bevinden zich daar?
- gluco-amylase
- sucrase-isomaltase
- lactase
gluco-amylase:
- knipt individuele glucose stukken af
- daardoor hou je alleen losse glucose moleculen over, monosachariden
sucrase-isomaltase:
- het isomaltase breekt het alfa-limited dextrine (vertakkingsgebieden) af tot vrije glucose moleculen
- sucrase is in staat om de verbinding tussen glucose en fructose te verbreken, dus je houdt vrije glucose en vrije fructose moleculen over
lactase:
- breekt lactose af
- hij maakt er lossen glucose en losse galactose moleculen van
met de 3 enzymen in het duodenum en het alfa-amylase kunnen we alle koolhydraten afbreken en houden we alleen losse glucose, fructose en galactose moleculen over.
…
op het epitheel van het duodenum zitten een aantal transporteurs die de vrije suikermoleculen naar binnen werken. welke zijn dat?
- SGLT1 is in staat om glucose en galactose naar binnen te krijgen, hij gebruikt daarvoor de natrium gradiënt
- GLUT5 is de transporteur voor fructose
waarom zijn die transporteurs in het duodenum belangrijk?
die transporteurs zorgen ervoor dat de osmotische druk niet heel erg toeneemt in de darm. als dat namelijk wel zou gebeuren, dan gaat door de stijging van de osmotische druk in de darm, heel veel water daar naartoe en krijg je dus diarree.
verschillende soorten peptidases in de eiwit afbraak:
- endopeptidases
- carboxypeptidases
- aminopeptidases
endopeptidases:
- knippen de amide binding in het midden van het hele eiwit, die maken dus relatief grote fragmenten
- bevinden zich in maag en pancreas
carboxypeptidases:
- die halen steeds 1 aminozuur af van de carboxyl-terminus, de C-terminus kant
- bevinden zich in de pancreas
aminopeptidases:
- knippen steeds 1 aminozuur af van de amino-terminus, de N-terminus
- bevinden zich aan het darmoppervlak, op de enterocyt
welke endopeptidases kennen we?
- pepsine
- trypsine
- chymotrypsine
- elastase
–> elke endopeptidase heeft een voorkeur voor het aminozuur waarna ze willen knippen. daardoor kan achter elk aminozuur worden geknipt.
achter welke aminozuren knipt pepsine?
Phe, Tyr, Glu, Asp
(zuur)
achter welke aminozuren knipt trypsine?
Lys, Arg
(basisch)
achter welke aminozuren knipt chymotrypsine?
Tryp, Phe
(hydrofoob)
achter welke aminozuren knipt elastase?
Als, Gly, Ser
(klein)
Belangrijkste componenten van het dieetvet wat we eten:
- triglyceriden (>90%)
- fosfolipiden (ongeveer 5%)
- cholesterol (ongeveer 0,5%)
wat is het belangrijkste enzym die de triglyceriden afbreekt?
- alfa-lipase uit de pancreas
- dat pancreas-lipase werkt alleen als er colipase is
wat zijn de producten nadat het enzym alfa-lipase uit de pancreas zijn werk heeft gedaan?
- 2 vrije vetzuren
- het oorspronkelijke glycerol samen met de middelste vetzuur (mono acyl glyceride)
waarom heeft pancreas lipase een colipase nodig?
galzouten inactiveren het pancreas lipase en daarom is er een colipase nodig. colipase zorgt dat het lipase beschermt wordt. ook zorgt het ervoor dat het lipase de triglyceriden beter kan binden.
3 stadia van lipolyse:
- vetbol –> emulsie
- emulsie –> lipide vesicles
- lipide vesicles –> gemengde micellen
hoe worden triglyceriden uiteindelijk opgenomen in de darm? (met micellen en enterocyten)
- de vrije vetzuren en mono acyl glyceriden zijn amfotere molceulen en kunnen dus gemengde micellen vormen, dat gebeurt in het lumen van de darm
- de micel komt in contact met het wat zuurdere oppervlak van de enterocyt
- de vrije vetzuren en mono acyl glyceriden nemen een proton op, waardoor ze niet meer geladen zijn
- de vrije vetzuren en mono acyl glyceriden kunnen daardoor passief vanuit de gemengde micel door de plasmamembraan, de enterocyt in.
hoe komen de triglyceriden uiteindelijk in het bloed wanneer ze eenmaal zijn opgenomen in de enterocyt?
- in de enterocyt worden de vrije vetzuren en mono acyl glyceriden weer triglyceriden
- die triglyceriden wordt opnieuw gesynthetiseerd en er worden specifieke eiwitten aan toegevoegd, de apolipoproteine
- daar wordt een partikel van gevormd, een chylomicron
- die chylomicronen worden door de enterocyt afgegeven aan de lymfevaten en zo komt het uiteindelijk in het bloed
hoe werkt de opname van korte keten vetten?
- ze worden direct opgenomen door de enterocyt
- daar worden ze afgebroken tot vrije vetzuren en glycerol
- dat wordt direct in het bloed opgenomen
- het glycerol kan in de lever gebruikt worden om glucose te maken
stoornissen in koolhydraat afbraak:
- lactose malabsorptie
- sucrase-isomaltase deficiëntie
- pancreas amylase tekort bij pancreas disfunctie
therapie lactose malabsorptie:
lactose arm/vrij dieet
therapie sucrase-isomaltase deficiëntie:
sucrose-vrij dieet
therapie pancreas amylase tekort bij pancreas difunctie:
oraal pancreatine in zuur resistente capsules
symptomen lactose malabsorptie:
- osmotische diarree door onverteerd lactose in het darmlumen
symptomen sucrase-isomaltase deficiëntie:
flatulentie en H2 gas in uitademingslucht (bacteriële omzetting van onverteerd suiker)
symptomen pancreas amylase tekort bij pancreasdisfunctie:
zure feces (door bacteriële vorming van melkzuur, azijnzuur, propionzuur en boterzuur)
Stoornissen in eiwit afbraak:
- pancreas insufficiëntie
- enterokinase deficiëntie
stoornissen in vet afbraak:
- verminderde lipase activiteit (pancreas insufficiëntie)
- verminderde galzout excretie
therapie verminderde lipase activiteit (pancreas insufficiëntie):
orale pancreas enzymen, MCT’s
therapie verminderde galzout excretie:
MCT dieet + essentiële vetzuren + vet-oplosbare vitamines
