H5: Bevruchting Flashcards
Geef een synoniem voor bevruchting
Fertilisatie
Wat is bevruchting? definitie
De versmelting van een zaadcel en een eicel.
Wat is een zygote? definitie
= een bevruchte eicel die klaar is om te groeien en ontwikkelen tot een menselijk embryo
Het genetisch materiaal van beide haploïde gameten wordt gecombineerd.
Wat is IVF?
= in-vitrofertilisatie
Bij IVF gebeurt de bevruchting buiten het lichaam. De verkregen embryo’s worden nadien teruggeplaatst in de baarmoederholte.
Waar vindt de bevruchting plaats?
Meestal in de ampulla tubae
Hoeveel zaadcellen bereiken de eicel?
300 à 500
Hoe bereiken de zaadcellen de eicel?
Door hun eigen staartbeweging en contracties van de uterus
Wat zijn de deelreacties van de bevruchting?
‘rol van de zaadcel’
- Capacitatiereactie
- Acrosoomreactie
- Membraanfusie
Wat gebeurt er tijdens de capacitatiereactie?
Zaadcellen ontmoeten corona radiata (granulosacellen & matrix van eiwitten, koolhydraten zoals hyaluronzuur)
> enzym (hyaluronidase) afgegeven door zaadcellen = capacitatiereactie = afbraak matrix
> ZC door corona radiata dankzij staartbewegingen
Wat gebeurt er tijdens de acrosoomreactie?
Spermatozoa binden met zona pellucida (receptoren)
> vrijgeven enzymen uit acrosoom
> afbraak zona pellucida
Wat gebeurt er tijdens de membraanfusie?
Zaadcel door zona pellucida
> door perivitelline ruimte
> versmelten celmembranen van zaadcel & secundaire oöcyt
> kop, middenstuk & staart in secundaire oöcyt
Wat is de taak van de eicel na het binnendringen van de spermacel?
Polyspermie voorkomen
Wat is polyspermie?
= meervoudige bevruchting van één eicel
Wat is het gevolg van polyspermie?
=> polyploïdie
°triploïde zygote
1 EC (n) + 1 ZC (n) + 1 ZC (n) = zygote (3n)
Wat zijn de deelreacties van de bevruchting?
‘rol van de eicel’
1.Corticale reactie
2. Zonale reactie
=> om polyspermie te voorkomen!
3. Afwerken meiose II
Wat gebeurt er tijdens de corticale reactie?
Snelle reactie: 2 à 3 seconden na membraanfusie
Elektrische lading van plasmamembraan wijzigt > geen nieuwe membraanfusie mogelijk
Wat gebeurt er tijdens de zonale reactie?
Tragere reactie
Afgifte van stoffen in perivitelline ruimte
> dringen door tot zona pellucida
> breken receptoren voor spermatozoa af
> geen spermatozoa binnen via ZP
Wat gebeurt tijdens het afwerken van de meiose II?
Secundaire oöcyt > ° definitief haploïd oöcyt = ovum + tweede poollichaampje
Waar komt het tweede poollichaampje terecht?
In de perivitelline ruimte, zoals het eerste poollichaampje
Hoe ontstaat de mannelijke pronucleus?
Middenstuk, staart en mitochondriën van de zaadcel worden afgebroken, & kern blijft behouden > chromatine wordt breder uitgesmeerd > °mannelijke pronucleus
Hoe ontstaat de vrouwelijke pronucleus?
Kern van de eicel: chromatine wordt breder uitgesmeerd
Hoe lang duurt de vorming van de pronuclei?
6 à 8 uur
Hoe gebeurt de versmelting van de pronuclei?
- In pronuclei vormen alle 23 chromosomen een zusterchromatide
- Contact tussen beide pronuclei > verliezen kernmembraan > vermenging maternale & paternale chromosomen = diploïd!
- Chromosomen organiseren op spoeldraden > start eerste mitose > °zygote
Wat is de zinc spark?
Eerste uren na de bevruchting worden miljarden zink-atomen vrijgegeven.
Zink is nodig voor meiose > moet snel dalen om mitose te bevorderen
Microscopisch zichtbaar als een heldere lichtflits
Wat vertelt de zinc spark ons over slaagkansen van een zygote?
Hoe feller de zinc spark (zygote oplicht), hoe hoger de slaagkansen mbt verdere ontwikkeling
Wat zijn polaire lichaampjes?
Bij de vorming van eicellen is de celdeling die volgt op meiose I asymmetrisch: een grote cel krijgt vrijwel alle cytoplasma en een kleine cel krijgt bijna niks.
Bij meiose II gebeurt hetzelfde. In de vrouwelijke lijn leidt de meiose dus tot één eicel en twee poollichaampjes.
In theorie kan eerste poollichaampje nog eens delen tijdens meiose II, maar meestal niet het geval.
Wat gebeurt er met de polaire lichaampjes?
Deze degeneren in de eerste dag na de bevruchting
Wie bepaalt het geslacht van de zygote?
De vader
Waarom bepaalt de vader het geslacht?
Zygote krijgt 1 chromosoom van moeder & 1 van vader > moeder altijd X, bij vader X of Y-chromosoom
Waarom worden er in België 51,5 % jongens geboren?
De spermacellen met een Y-chromosoom zijn iets lichter > motiliteit iets hoger
Wat zijn aneuploïde zygotes?
Dit zijn zygotes met afwijkend aantal chromosomen.
Hoe ontstaan aneuploïde zygotes?
Door non-disjunctie tijdens meiose ontstaan gameten met afwijkend aantal chromosomen die deel uitmaken van de bevruchting.
Hoeveel % van de menselijke zygotes is aneuploïd?
30%
Welke vormen van aneuploïde zijn er?
- Trisomie (2n + 1)
Extra chromosoom - Monosomie (2n - 1)
Chromosoom te weinig
Wat zijn de risico’s bij embryo’s met aneuploïdie?
- Falen implantatie
- Embryonale ontwikkeling valt stil
- Spontane zwangerschapafbraak
Geef enkele voorbeelden van autosomale trisomie
Autosomaal = lichaamschromosoom
Trisomie 13 (Patau) : 47, XX +13
Trisomie 18 (Edwards) 47, XY +18
Trimsomie 21 (Down) 47, XX +21
=> allen levensvatbaar
Trisomie 16: 47, XY +16
Trisomie 22: 47, XX +22
=> niet levensvatbaar
3 kennen
Geef enkele voorbeelden van aneuploïdie van de geslachtschromosomen
=> beter te verdragen dan autosomale trisomie
Monosomie X (Turner): 45, X
Trisomie X (Triple X): 47, XXX
Klinefelter: 47, XXY
Super Male: 47, XYY
=> allen levensvatbaar
Monosomie Y => niet levensvatbaar
3 kennen
Wat betekent uniparentale disomie?
= UPD
Situatie waarbij twee chromosomen van dezelfde ouder overblijven.
Hoe komt UPD tot stand?
Door correctie van een aneuploïde zygote tijdens versmelting pronuclei of eerste mitotische klievingsdelingen > °twee chromosomen van eenzelfde ouder
Wat is genetisch determinisme?
De overtuiging dat alle eigenschappen van de mens volledig erfelijk bepaald zijn.
Nature >< nurture!
Voorbeeld van genetisch determinisme
Bij gerechtelijke onderzoek via het gevonden DNA het gezicht van de dader voorspellen: ogen, mond, lippen, neusbrug,…
