H1: Erfelijk Materiaal Flashcards
Wat voor organisme is de mens?
Eukaryoot organisme
Wat wil eukaryoot zeggen?
Al het erfelijk materiaal zit in een duidelijk aflijnbare celkern.
vb. mens = 46 chromosomen in de celkern van alle menselijke cellen behalve de gameten
Wat is de nucleus?
Celkern
Hoe wordt het genetisch materiaal opgeslagen in de celkern?
Niet delende cel: als chromatine
Delende cel: als chromosomen
Wat zijn chromosomen?
Zijn draadjes kernmateriaal die enkel met een microscoop te zien zijn als de cel zich aan het delen is.
Wat is de functie van chromosomen?
Ze dragen het erfelijk materiaal & zorgen tijdens de celdeling voor het gelijk verdelen van dit erfelijk materiaal.
Ze kunnen het DNA heel compact opslaan, waardoor het makkelijker is voor de cel om ermee te werken.
Wat is chromatine?
Donkere gevlekte kernsubstantie in een niet-delende cel
Uit welke delen bestaat een chromosoom? (opbouw)
P korte arm met telomeer bovenaan
C centromeer
Q lange arm met telomeer onderaan
T twee kapjes aan de uiteinden
Wat is een centromeer?
Is het ankerpunt tijdens de celdeling, hier klikken de chromosomen vast aan de spoeldraden.
Wat zijn telomeren?
Beschermkapjes, die ervoor zorgen dat de uiteinden van de chromosomen niet uitrafelen en aan elkaar kleven.
Voor welk proces zijn telomeren belangrijk?
Belangrijke rol verouderingsproces.
Wat gebeurt er met de telomeren tijdens de celdeling? Gevolg?
Bij elke celdeling worden ze korter. Hierdoor worden de chromosomen gevoeliger voor schade.
Wat zijn zusterchromatiden?
duplicaat van elk chromosoom
Wanneer ontstaan de zusterchromatiden?
Tijdens de S-fase en worden zichtbaar tijdens de profase van de celdeling
Wat verkrijg je door de zusterchromatiden?
Een verdubbeld chromosoom ofwel 2 zusterchromatiden (92 = 46 x 2)
Hoe verkrijg je een karyogram?
Uit de kern van een witte bloedcel worden chromosomen geplukt en onder de microscoop gerangschikt van groot naar klein.
Wat is een karyogram? Synoniem?
= karyotype
Van groot naar klein gerangschikte chromosomen. (23paar) met nummering.
Welke informatie kunnen we halen uit een karyogram?
- Nummering van de chromosomen: welke chromosomen zijn aan- of afwezig
- Grote, structurele afwijkingen opsporen (defecten)
=> ruw onderzoek > kleine beschadigingen niet zichtbaar
Hoe ontstaat een banderingspatroon? Wat is het?
Door het toevoegen van bepaalde kleurstoffen verschijnen horizontale strepen op de chromosomen die uniek zijn voor elk chromosomenpaar.
Welk chromosomenpaar is het kleinst?
Chromosoom 21 (behalve Y)
Inzicht dat 22 groter is, kwam pas na nummering.
Wat zijn autosomen? Hoeveel zijn er bij de mens?
22 paar homologe chromosomen
Lichaamsbepalende chromosomen
Wat betekent homoloog?
= gelijkwaardige, even groot
Wat zijn geslachtschromosomen? Hoeveel zijn er bij de mens?
1 paar niet homoloog
XX vrouw
XY man
Waarom zijn mannen het genetisch zwakke geslacht?
Niet homoloog: X veel groter en meer erfelijke info dan Y (10-15 keer)
Wat is de functie van het Y-chromosoom?
Embryo te doen ontwikkelen als man
Andere erfelijke info is verdwenen
ISCN-nomenclatuur
International System for Human Cytogenomic Nomenclature
1️⃣ totaal aantal chromosomen ,
2️⃣ geslachtschromosomen
3️⃣ overtollige/ontbrekende autosomen + -
vb. 46, XX
of 47, XX + 21
of 45, XY - 21
Komma niet vergeten!
Wat is een genoom?
Alle erfelijke informatie in 1 celkern
De complete genetische samenstelling van een organisme, cel of virus
Wat wil ploïdie zeggen?
Het aantal complete sets chromosomen (n) per celkern
Wat wil diploïd zeggen?
Alle erfelijke info tweevoud aanwezig = 2n
vb. mensen zijn diploïde wezens met uitzondering van de gameten
Wat is het voordeel van diploïdie?
In theorie is er altijd een back-up chromosoom als 1 chromosoom schade heeft geleden.
Wat is haploïd?
Van elk chromosoom slechts 1 exemplaar = n
Vb. Gameten = rijpe eicel of spermacel
Wat is polyploïdie?
Het aantal complete sets chromosomen (n) per celkern is groter dan 2