H2: Eiwitsynthese Flashcards
Wat is mucoviscidose?
Een erfelijke aandoening die ontstaat als gevolg van een fout in het CFTR-gen
= taaislijmziekte
= cystic fibrosis
Gen van 190kb
Wat is het CFTR-gen?
= cystic fibrosis transmembrane regulator
Wat is de functie van het CFTR-eiwit?
Vouwt zich samen tot tunnel die zich verankert in celmembraan.
> Elektrolyten (vb. chloor, natrium) kunnen in & uit de cel
Wat gebeurt er bij een fout in het CFTR-gen?
CFTR-eiwit is defect door genetisch defect > ontplooit zich niet correct > kanaalfunctie geheel of gedeeltelijk verloren > elektrolytenbalans onevenwicht > opstapeling taaie slijmen in luchtwegen & maagdarmstelsel
DNA is …
… de blauwdruk voor de bouw van een organisme
Uit welke stappen bestaat de eiwitsynthese?
- Transcriptie
- Translatie
- Post-translationele modificatie
Waar vindt de eiwitsynthese plaats?
In het cytoplasma van elke cel. Ter hoogte van het ribosoom
Wat gebeurt er bij de transcriptie?
De code (DNA) wordt overgeschreven
Hoe gebeurt de transcriptie?
Dubbelstrengig DNA wikkelt zich gedeeltelijk uiteen > RNA-polymerase (enzym) gaat over de niet-coderende streng om een nieuw coderende streng te maken > ° mRNA (enkelstrengig)
Wat is mRNA?
= messenger RNA (ribonucleïnezuur)
Wat zijn de verschillen tussen DNA en mRNA?
- mRNA bevat een ribosesuiker
- mRNA is enkelstrengig
- bij mRNA Thymine is vervangen door Uracil
Wat zijn de gelijkenissen tussen DNA en mRNA?
Beide nucleïnezuren & dezelfde informatie als coderende streng
Waarom mRNA ontwikkelen & niet onmiddellijk DNA gebruiken voor de eiwtsynthese?
DNA is te groot en kan de celkern niet verlaten. mRNA gaat makkelijk door de opening in de kernmembraan naar het cytoplasma
Wat gebeurt er nog met de nieuwe mRNA-streng voor het de kern verlaat?
Splicing:
Onnodige, niet-coderende fragmenten (intronen) uitgeknipt & afgebroken + nodige, coderende (exonen) aan elkaar gehecht
< meer intronen dan exonen dus veel knipwerk
Wat gebeurt er bij splicing bij het CFTR-gen?
Slechts 27 exonen > na splicing °mRNA van 6500 bp (<=> DNA 190 kb) > 97% van het gen wordt weggeknipt!
Wat gebeurt er bij translatie?
= vertalen van de code
mRNA wordt thv ribosoom in cytoplasma gebruikt om aminozuren te selecteren
Waaruit bestaat een ribosoom?
rRNA (ribosomaal RNA) & eiwitten
Hoe gebeurt de translatie?
mRNA wordt afgelezen van 5’ naar 3’ triplet per triplet/codon (3basen) > aminozuren aan elkaar = proteïne
Wat is een codon?
= een triplet dat leidt tot de selectie van een aminozuur
Hoeveel verschillende codons zijn er?
3 basen per codon & 4 verschillende basen (A, U, G, C) => 64 verschillende codons mogelijk
Hoe worden de aminozuren aangevoerd?
De 22 mogelijke AZ worden door tRNA aangevoerd
Wat is tRNA?
= transfer-RNA
Bestaat uit 3 basen, specifiek voor hun gebonden AZ
> anticodon van codon op mRNA (tegengesteld)
Wat is het startcodon?
AUG
Met welk anticodon bindt het startcodon?
UAC
Wat zit er aan het einde van elk gen?
Een stopcodon (3 verschillende)
UAA - UAG - UGA
Antivirale vaccins bevatten normaal een stukje virus-eiwit dat herkend wordt door ons immuunsysteem.
Recente, antivirale vaccins bevatten geen eiwit, maar enkel mRNA. Hoe werkt zo’n vaccin?
Het mRNA wordt in de ribosomen van de ontvanger omgezet tot het virale eiwit. Het virale eiwit wordt dus in het
lichaam zelf geproduceerd (net zoals bij een geïnfecteerde patiënt). Het afweersysteem leert zo het eiwit kennen, om
vervolgens de specifieke afweer (antistoffen) op gang te brengen.