H11: Hart en bloedvaten Flashcards
Waarom is bloedcirculatie al vroeg functioneel bij de embryologische ontwikkeling?
Eerste 3 weken : diffusie uit het maternale bloed in lacunes > slechts over een afstand van 10 cellen > diffusie snel ontoereikend
Dus ontwikkeling bloedcirculatie vanaf week 3 > operationeel vanaf week 4
Wat is vasculogenese?
De vorming van bloedvaten
Waar start de vasculogenese?
Eerst BUITEN het embryo: in EEM van
dooierzakwand
+ hechtsteel
+ chorion
Later BINNEN het embryo: IEM > splanchnische mesoderm gelijkaardig proces
Hoe start de vasculogenese?
Mesodermale cellen door gerichte genexpressie differentiëren tot hemangioblasten > groeperen in bloedeilandjes > fusie bloedeilandjes > °netwerken van bloedvaten
Wat zijn hemangioblasten?
Voorlopers van bloedcellen
Waaruit bestaan de bloedeilandjes?
Endotheel: buitenste laag afgeplatte cellen
Megaloblasten: binnenste laag cellen vormen om tot grote rode, gekernde voorlopers van alle bloedcellen
Wat is angiogenese?
Het ontstaan van nieuwe bloedvaten uit zijtakken van bestaande bloedvaten
Wat is het verschil tussen vasculogenese en angiogenese?
Vasculogenese:
* ontwikkelen nieuwe bloedvaten uit gedifferentieerde mesodermale cellen
* enkel tijdens embryologische ontwikkeling
Angiogenese
* ontwikkelen nieuwe bloedvaten uit zijtakken van bestaande vaten
* tijdens het hele leven
IEM: waar en wanneer vindt de vasculogenese plaats?
In het splanchnische mesoderm.
Begin week 4
Wanneer komt de embryonale circulatie op gang?
Bij het verbinden van de intra- en extra-embryonale bloedvaten + starten van de pompfunctie van het hart (d22)
Welke belangrijke bloedvaten zien we eind 4de week?
- Aorta > vertakt ventraal in 5 kieuwboogarteries (1 per kieuwboog) > samen tot 1 dorsale aorta
- Cardinaalvenen brengen veneuze bloed terug via vena cardinalis communis
Wat gebeurt er met de kieuwboogarteries eind 4de week?
Deze versmelten grotendeels > °definitieve aortaboog uit IVe kieuwboogarterie
Hoe verloopt de aanleg van het hart?
- Primaire hartveld
- Fusie van de hartbuizen
- Kromming van de hartbuis
Wanneer vindt de vorming van het primaire hartveld plaats?
D18-20
Wanneer vindt de fusie van de hartbuizen plaast?
D22
Wanneer vindt de kromming van de hartbuis plaats?
D22-28
Wanneer vindt de septering van de atria & ventrikels plaats?
Vanaf d28
W4-5
Wat is het primaire hartveld?
= speciaal deel van het mesoderm waaruit het hart ontstaat
Wat gebeurt er ter hoogte van het primaire hartveld?
Actieve vasculogenese > °hoefijzervormige cluster van bloedeilandjes (d18) > beide zijden kiemschijf clusteren bloedeilandjes samen > °hartbuizen
Wat vinden we aan de binnenzijde van het hart?
Endocard = gespecialiseerd endotheel
Wat gebeurt met het hart omstreeks dag 22?
Door de overlangse kromming:
* draait het 180° om een dwarse as
* groeien beide hartbuizen naar elkaar toe
* omliggende zijplaatmesoderm > °primitieve hartspiercellen > °hartactiviteit 100 sl/min
Welke verdikkingen ontwikkelen zich in de primitieve hartbuis?
- Sinus venosus (instroomkanaal)
- Primitief atrium & ventrikel
- Bulbus cordis (uitstroomkanaal)
Wat gebeurt er met het hart omstreeks d23 en volgende?
Symmetrie van de hartbuis wordt doorbroken > buiging naar ventraal & rechts thv ventrikel > °plooien > d28: dorsaal atrium & ventraal ventrikel + verder ontwikkelde hartspiercellen
Welke plooien ontstaan er door de kromming van de hartbuis?
- Primaire hartplooi
- Atrioventriculaire plooi
Waar bevindt de primaire hartplooi zich?
Op de toekomstige overgang tussen de linker- en rechterventrikel
Waar bevindt de atrioventriculaire plooi zich?
Op de overgang tussen de atria en de primitieve ventrikel
Welke vitamine is belangrijk op d23? Waarom?
Vitamine A speelt een cruciale rol bij het bepalen van de identiteit van de verschillende delen van de hartbuis.
Wat is septering?
= proces waarbij tussenschotten (septa) worden gevormd
Hoe verloopt de septering van de atria?
- Vorming septum primum
- Vorming septum secundum
Hoe verloopt de vorming van het septum primum?
°septum primum vanuit dak primitief atrium tot aan endocardkussen > °opening aan de bodem van het septum = ostium primum > bloed stroomt tijdelijk van RA naar LA > sluiten ostium primum & °ostium secundum door apoptose bovenaan septum > stroomt bloed nog steeds van RA naar LA
Wat is het endocardkussen?
= verdikking van het endocard op de bodem van het primitief atrium
Hoe verloopt de vorming van het septum secundum?
°septum secundum rechterzijde septum primum > °foramen ovale
Wat is het foramen ovale?
= ovale venster
Een blijvende opening waardoor bloed stroomt van RA naar LA
Wat is de functie van de atriale septa?
= éénrichtingsklep
Bloed van RA naar LA, NIET terug!
Hoe verloopt de septering van de ventrikels?
Oppervlak: primaire hartplooi tussen LiV & ReV
Binnenin: verhoging myocard (spierweefsel) > groeit vanuit bodem naar endocardkussen > °tijdelijk interventriculair foramen > versmelting endocardkussen & myocardverhoging > °ventriculaire septum
Wat gebeurt er tijdens de septering van de ventrikels ook nog?
Differentiatie myocard: spierbalkjes worden gevormd: trabeculae
°hartkleppen (anti-terugstroom)
Waaruit bestaat het definitieve ventriculaire septum?
Klein, membraneus deel (afkomstig van het endocardkussen) & groot spierig deel (uit myocardverdikking)
Wat zijn trabeculae? Functie?
= typische spierbalkjes
Ze verhogen de kracht waarmee de hartspier kan samentrekken.
Wanneer is de septering van het hart volledig?
Aan het einde van de 5de week
!! behalve foramen ovale pas na de geboorte!!
Wat is een ASD?
= atrium-septumdefect
Wat is een VSD?
= ventrikel-septumdefect
Vaakst voorkomende aangeboren hartafwijking.
Hoe ontstaan ASD & VSD?
Door het niet volledig sluiten tegen het einde van de zwangerschap van het interventiculairforamen of sluiten van het foramen ovale na geboorte. Septa zijn niet volledig gevormd of vergroeid.
Wat zijn shunts?
= bloedvaten die werken als een bypass
Ze omzeilen delen van de circulatie die nog niet functioneren omdat ze in opbouw zijn (vb. longen) > O2 rijke bloed uit placenta verspreiden over foetale weefsels
Welke 3 shunts komen voor in de foetale circulatie?
- Foramen ovale
- Ductus arteriosus
- Ductus venosus
Wat is de functie van het foramen ovale?
Het geeft het O2 rijk bloed de kans om rechtstreeks van RA naar LA te stromen ipv via niet-functionele longcirculatie te passeren > foetale hersenen eerste afnemers van O2 rijk bloed
Wat gebeurt met het foramen ovale na de geboorte?
Druk stijgt in LA > bloedflow keert om doorheen foramen ovale > septa tegen elkaar gedrukt > °sluiting foramen ovale
Wat is het ductus arteriosus?
= DA
= Ductus van Botalli
° uit VIde kieuwboog, verbinding tussen truncus pulmonalis (TP) & aorta
Wat is de functie van DA?
Het O2-rijke bloed dat toch in TP terechtkwam, stroomt via DA naar aorta & systeemcirculatie.
Wat gebeurt met het DA na de geboorte?
Sluit > bindweefselstreng blijft over (ligament)
Wat is het ductus venosus?
= DV
= Ductus van Aranti
Directe verbinding tussen vena umbilicalis & vena cava inferior
Wat is de functie van DV?
Deel van het bloed van placenta rechtstreeks naar VCI (ipv onnodig door lever)
+ sfinctermechanisme: bloedtoevoer reguleert uit v. umbilicalis (geen overbelasting foetale circulatie bij contracties)
Wat gebeurt met het DV na de geboorte?
Sluit > bindweefselstreng blijft over
Welke weg legt het bloed af in de foetale circulatie? O2 rijk
Adhv figuur 88 p.113
Bloed via vena umbilicalis naar foetus (80% O2) => O2 neemt langzaamaan af door vermenging lager O2
> thv lever: grootste deel via ductus venosus naar VCI (lever omzeilen)
> via VCI naar RA
> grootste deel via foramen ovale naar LA (vermenging bloed uit longen)+ kleinste deel blijft RA (vermenging O2 rijk vanuit VCS)
> van LA via LiV naar aorta
> eerste aftakkingen aorta (coronaire arteries & arteriae carotes) voor hartspier & hersenen
Welke weg legt het bloed af in de foetale circulatie? O2 arm
Adhv figuur 88 p.113
O2 arm bloed vanuit VCS via RA naar ReV naar TP (a. pulmonalis)
> longen (weerstand zo groot)
> 90% via ductus arteriosus naar aorta descendens (vermenging bloed uit proximale aorta uit LiV)
> via arteriae umbilicales naar placenta
> weer O2 rijk
of O2 arm bloed vanuit VCS naar RA via foramen ovale naar LA > zie O2 rijk
