H5 - Besluitvorming en perceptie Flashcards
Perceptie
- proces van ordenen zintuiglijke indrukken en interpreteren
perceptie is belangrijk op de werkvloer
omdat menselijk gedrag in alle omstandigheden (ook werkvloer) gebaseerd is op onze perceptie en niet op de objectieve werkelijkheid
factoren die waarneming beïnvloeden
- de waarnemer zelf
- het waargenomen object
- de waarderingscontext
factor waarnemer
attitudes motieven interesses ervaring verwachtingen
factor waargenomen object
nieuwigheid beweging geluid omvang achtergrond nabijheid gelijkheid
factor waarderingscontext
tijdstip
werkomgeving
sociale omgeving
attributietheorie
- stelt dat wanneer we iemands gedrag observeren, we proberen te bepalen of aan dat gedrag interne of externe oorzaken ten grondslag liggen
- intern valt onder controle individu
- externe oorzaak valt buiten invloedssfeer
bepalen of gedrag een interne of externe oorzaak heeft hangt af van 3 factoren
- kenmerkendheid (andere situatie zelfde gedrag? dan intern)
- concensus (vertoond iedereen zelfde reactie? = extern)
- consistentie (vaker? dan intern bv laat zijn)
fundamentele attributiefout
overschatten van interne factoren boven externe factoren
mentale beslisregels
- innerlijke regels waardoor we makkelijker gedrag kunnen beoordelen en interpreteren
- bespaart tijd, maar is niet waterdicht
selectieve perceptie (mentale beslisregel)
- we kunnen niet alles opmerken dus een opvalled kenmerk vergroot de kans dat het wordt opgemerkt
- onze hersenen kiezen obv onze interesses, achtergrond, ervaringen en attitudes
- we zien alleen wat onze hersenen ons laten zien
Halo-effect
mentale beslisregel
- op basis van één kenmerk van iemand mening vormen
- bv uiterlijk of kleding
- positief, hoog ingeschat
- tegenovergestelde = horn-effect (negatief)
Contrasteffecten
mentale beslisregel
- ons oordeel over iemand wordt oa beïnvloed door andere mensen die we pas hebben ontmoet of gezien
- sollicitant beter beoordeeld als degene voor hem veel slechter waren
Stereotyperen
mentale beslisregel
- sekse, leeftijd, ras, etniciteit, gewicht
- helpt ons de wereld eenvoudiger te maken
- zijn diep ingesleten en beslissen over leven en dood, donkere mensen vaker doodstraf
- door de generalisatie zitten ze er vaak naast
invloed van perceptie op besluitvorming
- men vertrouwd op ervaring, impulsen en ingevingen
- meest voorkomende vertekeningen zijn:
- zelfoverschatting
- verankering eerste indruk (ook fixatie beginbod)
- bevestiging achteraf (leggen tegenstrijdige info weg)
- beschikbaarheid van informatie (auto meer doden maar - vliegtuigcrash vaker in het nieuws)
- escalerende inzet (vasthouden ook al is het fout)
- ontkenning van toeval (bijgeloof)
- risicomijding
- wijsheid achteraf (minder leren van verleden)
3 besluitvormingsprocessen
- rationele besluitvorming
- beperkte rationaliteit
- intuïtie
rationele besluitvorming
6 stappen
1 probleem definiëren
2 beslissingcriteria nagaan
3 geef een gewicht aan de beslissingscriteria
4 alternatieven bedenken die probleem kunnen oplossen
5 elk alternatief op ieder criterium een score geven
6 neem de optimale beslissing
beperkte rationaliteit
- onze hersenen kunnen optimale besluiten niet altijd uitvoeren, te veel parameters
- soms ook is er geen tijd of is het te duur om alles uit te zoeken
- korte lijst met criteria en alternatieven
- kiezen voor goed genoeg
intuïtie
- onbewust proces waaraan je ervaring ten grondslag ligt
- gebaseerd op associaties of koppelingen tussen informatie
- beste is ze aan te vullen met afgewogen oordeel
3 ethische beslissingscriteria
- nuttigheidscriterium (het moet nuttig zijn : utiltarisme)
- grondrechtencriterium
- rechtvaardigheidscriterium (eerlijk en onpartijdig)
besluitvorming en creativiteit
- creatief potentieel (platgetreden paadjes verlaten)
- driecomponentenmodel voor creativiteit
a expertise
b vaardigheden in creatief denken (vrolijkheid (ook boosheid indien je taak niet serieus neemt verhoogd creativiteit) ook cognitief vermogen
c intrinsieke taakmotivatie
stimuli in werkomgeving die creativiteit bevorderen
- cultuur die de ontwikkeling van ideeën stimuleert
- eerlijke en constructieve beoordeling van ideeën
- beloning en erkenning voor creatief werk
- vrijheid beslissen welk werk wordt gedaan en hoe
- manager die effectief communiceert, vertrouwen toont en werkgroepen steunt
- groepsleden die elkaar vertrouwen en steunen
- voldoende financiële, materiële en informationele ondersteuning
cultuur en attributies
- westers dan heeft manager het wel of niet goed gedaan
- in Azië kijkt men naar het hele bedrijf welke het wel of niet goed doet
cultuur en besluitvorming
- niet veel onderzoek naar gedaan
- culturen verschillen onder ander op aspecten als:
- tijdsoriëntatie
- het belang van rationaliteit
- het vertrouwen in probleemoplossend vermogen van mensen
- voorkeur voor collectieve besluitvorming
- oplossen van problemen of accepteren situatie
