H11 Flashcards
Wat is autismespectrumstoornis? (ASS)
Pervasieve ontwikkelingsstoornis die wordt gekenmerkt door ernstige gebreken in ontwikkeling van sociaal-communicatieve vaardigheden en het voorkomen van stereotype gedragingen en interesses
Wat zijn 2 oorzaken van ASS in de volwassenenzorg?
- Bovengemiddelde intelligentie (heeft verhullende werking)
- Goed gestructureerd sociaal steunsysteem
Wat zijn 2 kenmerken voor diagnose van ASS?
- Sociale communicatie en interactie
- Repetitieve gedragingen en interesses
Wat is afwijkende sociale wederkerigheid?
Onvermogen om spontaan vreugde, interesses of successen te delen met andere personen; besef van sociale conventies kan ontbreken zoals om de beurt praten
Benoem 3 afwijkingen in sociale communicatie en interactie bij ASS
- Afwijkende sociale wederkerigheid
- Afwijkende non-verbale communicatie
- Moeilijkheid met relaties
Noem 3 kenmerken van afwijkende non-verbale communicatie in ASS
- Weinig oogcontact maken
- Ontbreken van gezichtsuitdrukkingen
- Moeite met het gebruik en begrijpen van gebaren
Benoem 3 kenmerken van moeilijkheden in relaties bij ASS
- Moeilijk vrienden kunnen maken of onderhouden
- Beperkingen in het afstemmen van gedrag op verschillende sociale situaties
- Afwezigheid van symbolisch of fantasiespel
Wat zijn 4 kenmerken van repetitieve gedragingen en interesses in ASS?
- Stereotype bewegingen, gedragingen of spraak
- Moeite met veranderingen
- Stereotype interesses
- Sensorische overgevoeligheid
Noem 3 eigenschappen van sociale communicatiestoornis
- Overwogen als symptomen van repetitieve gedragingen en specifieke interesses afwezig zijn
- Aparte categorie DSM-5
- Kenmerken: aanhoudende problemen met toepassen van (non-)verbale communicatie in sociale context; omgang met anderen (geen contact, vriendschappen moeizaam)
Hoe is erfelijkheid betrokken bij ASS?
- 35-50% erfelijk; minder bij vrouwen (13-16%)
- 10-15% onderdeel genetische stoornis (dan ook anatomische afwijkingen en 1 gen mutatie aanwijsbaar)
Hoe zijn omgevingsfactoren vio ASS?
- 40-65%
- Zwangerschap, leeftijd ouders (mn vader)
- Beschermend: foliumzuur tijdens zwangerschap
Wat is de prevalentie van ASS?
- 0.6% (1.1% kids <14jr) - symtpomen vaak pas later tot uiting
- Man-vrouw 4:1
- Diagnoses toegenomen door 1) verruiming DSM-IV criteria 2) eisen samenleving aan sociale vaardigheden en flexibiliteit
- Diagnoses verwacht te dalen door veranderde DSM criteria (PDD-NOS eruit)
Wat is het historisch perspectief van ASS?
- Autismus (Eugen Bleuler, 1911): ‘het verlies van de werkelijkheid’ en ‘he tin zichzelf terugtrekkend gedrag’ symptomen van schizofrenie
- DSM-III: autisme als zelfstandige diagnose
- DSM-5: subtypen eruit (moeilijk te onderscheiden) + domeinen ‘sociale interacties’ en ‘beperkingen in communicatie’ samengevoegd
Wat zijn diagnostische methoden van ASS?
- Alleen obv gedrag (bevragen + observeren) dmv semi-gestructureerd interview
- Ook heteroanamnese
- Gedragingen al in kindertijd aanwezig? Soms pas later problematisch
- Testonderzoek –> inschatting sterke/zwakke kanten (handelingsgerichte diagnostiek). Vb IQ test intelligentie vs informatieverwerking
Welke behandeling is er voor ASS?
- CGT –> reduceren comorbide angststoornissen bij normaal tot hoog begaafde ASS
- Gedragtherapie en medicatie: verbeteren sociale communicatie, angst + boosheid minder, impulscontroleproblemen
- Hoge intelligentie: psycho-educatie (doel = accepteren diagnose)
- Mindfullness: reduceren comorbide klachten, lange termijn effecten
- Medicatie (risperidon): dwangmatig gedrag, stemmingsklachten. Wetenschappelijke onderbouwing laag
Wat zijn 2 kenmerken van ADHD?
Externaliserende psychische stoornis
- Onoplettendheid
- Impulsiviteit en hyperactiviteit
Welk subtype van ADHD komt het meeste voor?
Gecombineerde type (oplettend en hyperactief-impulsief), 50-75%
Benoem 9 kenmerken van onoplettendheid bij ADHD
- Onvoldoende aandacht voor details of achteloze fouten maken
- Moeite met aandacht bij activiteit houden
- Niet lijken te luisteren
- Krijgt (school)werk vaak niet af en volgt aanwijzingen niet op
- Moeite met organiseren van werk
- Vermijdt taken die langdurige aandacht vragen
- Raakt dingen vaak kwijt
- Makkelijk afgeleid
- Vergeetachtig
Benoem 9 kenmerken van hyperactiviteit en impulsiviteit
- Fysiek onrustig
- Moeilijk op plaats blijven zitten
- In ongepaste situaties rondrennen of overal opklimmen
- Moeilijk rustig spelen of ontspannen
- Drug bezig of doordraven
- Praat veel
- antwoordt al voordat vraag gesteld is
- Moeite met wachten
- Opdringerig of stoort anderen
Wat zijn 7 kenmerken van ADHD bij volwassenen?
- Hyperactiviteit en impulsiviteit minder aanwezig dan bij kinderen
- Verhoogde afleidbaarheid, moeite organiseren, onoplettendheid, beperkte efficientie op werk en bij academische prestaties
- Rusteloosheid, vermijden activiteiten met stilzitten
- Geen problemen als: interessante zaken
- Meoite sociale contacten en onderhouden relaties
- Comorbiditeit: angststoornissen (47%), stemmingsstoornissen (38%), verslaving (15%)
- Symptomen moeten in kindertijd aanwezig zijn
Wat zijn 4 oorzaken van ADHD?
- Erfelijkheid 76%; biologische factoren: roken moeder tijdens zwangerschap en geboortecomplicaties
- Psychosociaal: gezin tijdens kindertijd (conflicten, stress, opvoedingsgedrag, ouderlijke psychopathologie)
- Voor volwassenen: lager opleidingsniveau, gescheiden status, man-zijn
- Vergrote kans blijvende ADHD symptomen door (ADHD) restricties als kind of <16jr comorbide depressie/angststoornis.
Waardoor is diagnose van ADHD moeilijker bij volwassenen?
- Onderrapportage symptomen
- Retrospectief vaststellen symptomen <12 jr
Waardoor is ADHD is het algemeen moeilijk?
- Maskeren symptomen (beperkingen compenseren)
- Hoge comorbiditeit
Geen objectief, betrouwbaar medisch, genetisch of neuropsychologisch meetinstrument
Wat is het stappenplan voor diagnose van ADHD? Door clinicus
- Symptomen vaststellen + beeld beperkingen
- Oorsprong symptomen bepalen en alternatieven uitsluiten
- Aan-of afwezigheid comorbide problemen en invloed behandeling bepalen
Hoe wordt ADHD bij volwassenen behandeld?
- Bij 11%
- Non-medicamenteus amper onderzocht
- Gedragsbehandeling: leren structuur en praktische voorzorgsmaatregelen voor ondersteunen taken beginnen + afmaken
- Sociale omgeving inzetten voor ondersteuning
- Medicatie: 1) stimulanta (DA in synaptische spleet verhogen) 2) tricyclische antidepressiva (DA of NA) 3) antihypertensiva (clonidine) voor hyperactiviteit en impulsiviteit
Geef 3 redenen waarom diagnose ADHD door DSM-5 makkelijker is tov DSM-IV-TR
- Voorbeelden betreffen gehele levensloop (tov jeugd)
- Aanvangsleeftijd verruimd naar <12jr (tov <7jr)
- Volwassenen moeten 5 criteria hebben ipv 6 (voor kinderen)
