GASTRO-ENTEROLOGIE Flashcards
brandende thoracale pijn (pyrosis): anamnese
ICE
VALTIS
- ooit al eerder gehad?
- wat vr pijn?
- waar?
- wnr pijn? meteen na eten (reflux)? enkele uren na eten (maag-duodenumulcus: knagende epigastr pijn 2-3u na maaltijd, beter met eten)? ‘s nachts of bij neerliggen (reflux)?
- NRS schaal
- verbeterende factoren (vb rechtzitten) / al iets van GM geprobeerd? uitlokkende factoren? stress?
andere S/
- koorts? vermoeid? eetlust? snel verzadigd? opgezet gevoel? melena? …
- typische S/: voedingsproducten dat je minder verdraagt? regurgitaties? keelpijn? slechte smaak?
- atypische S/: thoracale pijn? heesheid? hoest? wheezing?
- DD angor: RSP met uitstraling, dyspnee, vnl bij inspanning / DD Tietze / DD hyperventil
- cave: moeilijk slikken, pijn bij slikken, vermagering?
WAMPLE: roken, alcohol, NSAID (maagulcus)
CV RF: roken, obesitas
GERD S/
typische S/:
- pyrosis (opstijgend branderig gevoel)
- zure regurgitaties
- epigastralgie
- keelpijn
- slechte/metaalachtige smaak
atypische S/:
- thoracale pijn
- heesheid
- hoest
- wheezing
GERD: alarmS/
dysfagie
odynofagie
vermagering
casus GERD: KO
inspectie: anemie (bij erosieve letsels), …?
abdomen (drukgevoeligh, opgezet, obesitas?)
hart en long
palpatie kraakbeen tss sternum en ribben
ik zou ook in de keel kijken?
GERD TO
D/ GERD
- endoscopie = voldoende indien typische klachten (ter evaluatie oesofagitis en evtle verwikkelingen; altijd biopsies bij maagulcus -> maligne? HP status?)
- aanvullend onderzoek nodig bij atypische klachten: proeftherapie PPI, pH-metrie al dan niet met impedatiemeting, zuurinfusietest (zelden, opsporing hypersensitieve slokdarm)
andere:
- evt ecg (DD)
- labo (vb bloedend ulcus, DD)
GERD R/
lifestyle
- hoogstand hoofdeinde bed
- geen vet / chocolade / munt + alcohol / bruisende dranken
- gewichtscontrole
- late maaltijden vermijden
medicamenteus
- bij lichte of weinig frequente klachten: antacida (gaviscon na maaltijd)
- niet-erosieve GERD: PPI: pantomed 20mg 1x1 2-4w ifv klachten
- erosieve oesofagitis: PPI: pantomed 40mg 1x1 4-8w -> onderhoud 20mg
HK enkel bij strikte indicatiestelling (nissen-fundoplicatie indien falende therapie)
pyrosis DD
GE
- GERD (pyrosis en zure regurgit, …) -> meest voorkomend
- achalasie of diffuse spasmen slokdarm (RSP vnl ‘s nachts, nt-zure regurgit na maaltijd en snachts, - functionele dysfagie)
- eosinofiele oesofagitis (organische dysfagie, impacties, odynofagie, thoracale pijn)
- SD tumor (odynofagie, dysfagie, anorexie, vermagering, thoracale pijn)
- gastritis
- maagulcus (AB geven als HP pos)
cardiaal
- angor
- MI (pijn houdt aan)
pneumo
- LE, pneumothorax, pneumonie, bronchitis
syndroom van Tietze (uitlokkers: stress, hoesten, trauma, zware inspanning, slechte houding, LWI, …)
hyperventilatie
DD galkoliek
acute cholecystitis
hydrops galblaas
cholecystolithiasis
choledocholithiasis
cholangitis
DD galkoliek + koorts
acute cholecystitis
cholangitis
DD galkoliek + icterus
choledocholitiase
cholangitis
Acute cholecystitis: etiologie
> 95% cholecystolithiase
Acute cholecystitis S/
Vaak begin als galkoliek
Continue hevige pijn R-hypochonder
- Verergerd bij bewegen
- Geen resolutie met spasmolytica
Nausea, braken
Koorts
Acute cholecystitis KO
peritoneale prikkeling R-hypochonder
Murphy +
Acute cholecystitis D/
Anamnese: VG galkolieken
KO
Labo: CRP, Leukocytose, ± ↑ AST en ALT
Echografie
- Verdikte of ontdubbelde galblaaswand
- Vocht
- Pericholecystitis
Acute cholecystitis: evolutie
90%: resorptie acute cholecystitis
10%: evolutie naar necrotiserende cholecystitis
- Pericholecystitis -> plastron
- Vrije perforatie -> galperitonitis
Acute cholecystitis R/
Vroegtijdige diagnose < 72 uur
-> Urgente laparoscopische CCE
Laattijdige diagnose > 72 uur
-> AB + pijnstilling & antipyreticum + lap CCE 6-12 w na acuut event
Hydrops / Empyeem / Abces / Perforatie / Billiodigestieve fistel –> zie internistische leidraad
Chronische cholecystitis: ontstaan
< irritatie door langdurige CCL en kolieken
(bijna obligate verwikkeling, komt bijna niet meer voor gezien na galkoliek praktisch altijd cholecystectomie)
Chronische cholecystitis: belangrijk element om na te vragen in anamnese?
VG recurrente galkolieken of last R-hypochonder
Chronische cholecystitis kliniek
Dyspepsie, GEEN koorts, GEEN prikkeling
KO: mogelijk Murphy +
[Afunctionele galblaas, risico bacteriële overgroei]
Chronische cholecystitis D/
Echografie:
- verkleinde galblaas (sclerotisch, verschrompeld)
- wandverdikking
- lithiase
Chronische cholecystitis R/
Laparascopische CCE moeilijker
-> groter risico laparatomie
Hydrops galblaas =
Plotse afsluiting ductus cysticus
-> snelle distentie galblaas
(verwikkeling cholecystolithiase)
Hydrops galblaas: kliniek
Galkoliek
-> blijvende pijn ondanks spasmolytica
KO: massa t.h.v. galblaaspunt, breidt uit naar navel
GEEN icterus
GEEN purulent vocht maar helder
Hydrops galblaas D/
KO
Echografie
(grote gespannen galblaas + CCL in ductus cysticus )
Hydrops galblaas: evolutie zonder behandeling
Empyeem, cholecystitis
Spontane resolutie
Hydrops galblaas R/
Dringende laparoscopische CCE
- CI chirurgie: percutane drainage
cholecystolithiase (CCL) -> S/
Asymptomatisch
Typische galkoliek: 15-30 minuten
- Zeer hevige pijn bovenbuik
(R hypochonder – epigastrium, irradiatie nr rug)
- bewegingsdrang
- typisch na vettige maaltijd
Nausea, braken
Weinig – geen koorts
cholecystolithiase (CCL) -> KO
Klachtenvrije periode: normaal
Tijdens of vlak na koliek: galblaas gevoelig
- Cystisch punt +
- Murphy + (wijst eerder op acute cholecystitis)
cholecystolithiase (CCL) -> D/
Labo
- Minimaal ↑ AST, ALT
- Meestal geen koorts of ↑ CRP (exclusie cholecystitis)
- Lipase nl (exclusie pancreatitis)
- Bilirubine en AF eerder bij CDL
Echografie: lithiasis
(+ uitsluiten cholecystitis, uitsluiten CDL)
cholecystolithiase R/
1e lijn: behandeling galkoliek
- Spasmolyticum (Buscopan®)
- NSAID (Ibuprofen)
2e lijn: electieve laparoscopische cholecystectomie (CCE)
3e lijn: igv te hoog risico CCE (zelden)
- Orale galzoutentherapie
(bij kleine radiolucente stenen zonder ernstige kolieken, 6-18 maanden therapie, vaak recidief )
choledocholithiase (CDL) etiologie
Cholecystolithiase (cholesterolstenen uit galblaas)
Bruine pigmentstenen < bacteriële overgroei galwegen
choledocholithiase (CDL): S/
Asymptomatisch (toevallige vondst)
Symptomen galkoliek
Pijnlijke icterus bij volledige obstructie (D/ MRCP)
- Obstructieve icterus na galkoliek: donkere urine, bleke stoelgang
(kan pijnloos! -> niet alle pijnloze icterus = Ca)
Cholangitis = infectie galwegen
choledocholithiase (CDL): D/
Labo: obstructieve icterus (+ gestegen lipasen???)
-> Leverfunctiestoornissen bij screening na galkoliek
- AST, ALT (meteen) (ih begin AST > ALT, bij passage steen ALT > AST)
- GGT en AF (na enkele dagen)
- Bilirubine < bij volledige obstructie galweg
echo abdomen
(labo en echo -> inschatten risico op CDL: zie UpToDate voor criteria)
choledocholithiase R/
Toevallige vondst of obstructieve icterus:
- ERCP met steenextractie + CCE in 2e tijd
- CCE met galwegexploratie en steenextractie
Galkoliek (symptomatisch):
- spasmolyticum, NSAID
- CCE + ERCP met steenextractie
etiologie cholelithiasis: 4 F’s
Female
Forty (leeftijd)
Fat: obesitas
Fertile: oestrogenen en progestagenen
cholangitis: kliniek + labo
Triade van Charcot:
- Koliekpijn (Re hypochonder pijn)
- Rilkoorts
- Obstructieve icterus: donkere urine, bleke stoelgang
KO: Leverslagpijn
D/ Labo:
- CRP, leukocytose
- AST, ALT
- AF
- Geconjugeerd bilirubine
Cholangitis (= verwikkeling cholelithiasis): R/
- ERCP met steenverwijdering OF drainage galweg
- AB (amoxiclav IV of levofloxacine IV +/- ornidazol
- CCE
biliaire pancreatitis (= verwikkeling cholelithiasis): R/
- ERCP met steenextractie
- CCE
- voldoende IV vocht en pijnstilling
Acute pancreatitis etiologie
BADHIT
//
Biliaire pancreatitis (= meest frequent)
Alcoholische pancreatitis
Anatomische variant (pancreas divisum, mucoviscidose…)
Drugs (diuretica, statines, ACE-I, NSAIDs, CS, PPI…)
Hyper TG
Hyper Ca (< hyperparathyroïdie)
Infectie (bof)
Idiopatisch
Tumor
Trauma (stomp trauma, HK, post-ERCP)
acute pancreatitis kliniek
Oedemateuze pancreatitis: mild
Hevige acute pijn bovenbuik
- Bandvormig en/of uitstralend naar rug
- Verbeterend bij zitten of vooroverbuigen
Matige koorts
KO: drukpijn ± spierverzet
Hemorragisch-necrotiserende pancreatitis: ernstig
Acute bovenbuikpijn -> diffuus
Nausea, braken < paralytische ileus
Peritonitis en ascites
Dyspnoe
Shock
Teken van Cullen: roodpaarse navel
Teken van Grey-Turner: roodpaarse flank
Acute pancreatitis -> hoe ernst inschatten?
BISAP score
Acute pancreatitis D/
kliniek
labo
- Amylase gestegen (aspecifiek)
- Lipase gestegen (specifieker)
- Biliaire oorzaak: AST en ALT ↑ (uitsluiten met echo)
CT met en zonder contrast
Acute pancreatitis R/
! ALTIJD onmiddellijk hospitalisatie
MILDE VORM
- tijdelijk NPO (wel asap enterale voeding)
- pijnstilling (pcm, tramadol)
- IV rehydratatie
- monitoring: AH, pols, BD, CRP leukocyten, ionogram
ERNSTIGE VORM
- cfr milde vorm
- opname intensieve
- igv hypoCa dr steatonecrose -> substitutie
- maagsonde (paral ileus)
- igv geïnfecteerde pancreasnecrose -> Delay, Drain, Debride
- AB (meropenem of pip/tazo)
+ oorzaak behandelen
gallijden?: anamnese
ICE
VALTIS
- V: ooit eerder gehad? VG galkolieken?
- A: stekend
- L: waar (re hypoch, epigastr)? uitstraling (rug, intrascapulair)?
- T: wnr begonnen? plots/geleidelijk begonnen? verloop: op- en afgaand of continu? indien opstoot: hoe lang duurt de pijn (15-30min)? ontstaan na vetrijke maaltijd (CCL)?
- I: NRS schaal
- S: wat verbetert of verergert te pijn? beterschap met spasmolytica? (maagulcus beter met eten)
- begeleidend: nausea? braken? koorts? bewegingsdrang?
- donkere urine / bleke stoelgang? (icterus, vb cholangitis)
andere S/ hoest (dd basale pneumonie), mictieklachten (dd nierkoliek), pyrosis, springpijn/vervoerspijn …
- zo koorts: recente consumptie nt-gepasteuriseerde melk, rauw vlees of rauwe vis, onbeschermde seksuele contacten, recente reis, zieken in omgeving, …
WAMPLE: alcohol, roken, GM (NSAID / CS: maagulcus) …
gallijden?: KO
PM: pols, BD, AH, sat, temp
inspectie: icterus?
abdominaal onderzoek: peritoneale prikkeling R hypochonder? Murphy pos? (dd: mcburney …)
longauscultatie
NSP
gallijden?: TO
labo (CRP, leukocyten, levertesten incl bili, lipasen, amylase)
echo
(TO ikv DD afh van anamnese en KO)
obesitas (vraagt pil om af te vallen): anamnese
probleem in kaart brengen
- A: gewicht & lengte
- L: nvt
- T: sinds wnr? evolutie G? + wrm net nu deze vraag (iets veranderd, trigger)?
- I: impact (mentaal - mechanisch - metabool)
- S:
°onderscheid grote porties vs zoetigheid vs emo-eter?
° fysieke activiteit?
° is je omgeving een pos of neg invloed? genetische component?
° triggers (rookstop, immobil, OAC / steroiden, menopauze, Cushing)?
- V: reeds dingen geprobeerd? dieet?
DD: zws mogelijk?
WAMPLE: abusus!
CV RF
wrm de vraag naar medicatie? + ICE
obesitas (vraagt pil om af te vallen): KO
lengte + gewicht
buikomtrek
BD
algemeen: abdominaal (levergrootte …), SK, …
obesitas (vraagt pil om af te vallen): TO
inschatten comorbiditeiten vie labo (nuchter)
obesitas (vraagt pil om af te vallen): beleid
Beschikbare opties voor gewichtsverlies: dieet, fys act, gedragsverandering, GM en HK.
Maar GM of HK zijn enkel aangewezen bij bepaalde indicaties.
- GM: BMI ≥ 30 kg/m2 / BMI ≥ 27-30 + min 1 gewichtsgerelateerde co-m (pre-diabetes, DM2, HT, dyslipidemie, OSAS)
- bariatrische HK (= uitz maatr): BMI ≥ 35 + co-m / BMI > 40
Farmacotherapie kan enkel gebruikt worden als onderdeel van een programma dat dieet, fysieke activiteit en gedragstherapie omvat. DIt is belangrijk omdat dieet en fysieke activiteit niet enkel zorgen voor gewichtsverlies, maar ook effect h op CV RF en vermindering van co-m.
- met enkel medicatie zal je er niet komen: G verlies eerder beperkt + vanaf je pillen stopt kom je vaak opnieuw bij
- medicatie lijkt op dit moment mss een makkelijkere oplossing, maar toch ook veel nevenwerkingen (Orlistat: evt verminderde absorptie vetoplosbare vitaminen, intestinale NE zoals steatorree // Liraglutide: nausea, pancreatitis)
1e doel: stabilisatie G
- gewichtsverlies ≥ 5% h metab effect
- gewichtsreductie van 10% vh oorspr gewicht op 6-12m = realistisch
- (BMI > 25: preventie G toename)
advies: focus op 3 grote pijlers vd beh van obesitas
- voeding: caloriebeperking (500kcal/d verminderen -> - 0,5kg/w), behoud EW/vit/mineralen, gevarieerd (KH - EW - vet: zo weinig mogelijk verzadigd), beperk alcohol
- fys act: spontane dagelijkse act + sport (min 3x/w op matige intens) -> verbetering functionaliteit, …
- gedragsverandering (systematisch gedachten rond voeding veranderen): bewust worden van intake en nieuw voedingsgedrag ontwikkelen
aanpak op niveau van pt!!! (volhouden)
hulp: omgeving, dietiste, personal trainer, HA
orlistat werking
inhibitor intestinale lipases -> reductie vetabsorptie
liraglutide
GLP1 -> vertraagt maaglediging + versterkt verzadigingsgevoel
liesbreuk: anamnese
ICE
zwelling
-> V: ooit eerder gehad?
-> A: /
-> L: waar zwelling? (liesbreuk: liesstreek, scrotum // dijbreuk: onder liesboog thv dij)
-> T: wnr begonnen?
-> I: /
-> S:
- verergerende fact: Meer bij rechtstaan en inspanning? hoesten/niezen/persen
- verbeterende fact: zwelling minder bij liggen
- begeleidend: pijn of vage last?
- verwikkelingen:
°zeer pijnlijk? (inklemming of mech ileus)
° hard? reduceerbaar? (hard en nt-reduc: ingeklemd)
° roodheid vd zwelling? (teken van strangulatie: verminderde bloedtoevoer darmsegm, al dan nt met blokkage lumen)
° krampen, braken, peritonitis? (mech ileus)
WAMPLE
andere klachten? (vb dd nierkoliek bij liespijn)
S/ liesbreuk
soms asymptomatisch
- zwelling thv lies, vnl bij rechtstaan en inspanning (niet altijd zichtbaar bij liggen)
- vage last thv lies
D/ liesbreuk
klinisch
(echo heeft GEEN nut)
KO liesbreuk
inspectie liggend en staand + valsalva
palpatie: breuk proberen reduceren, palpatie lieskanaal door scrotum
contralateraal ook altijd nagaan!!
evt abdominaal onderzoek
R/ liesbreuk
altijd mesh (asymptomatisch: soms conservatief)
- als nt-reponeerbaar/strangulatie/ileus –> urgente HK (< 6u)
dijbreuk R/
meer kans op verwikkelingen (nauwe breukpoort)
altijd HK! (ook indien asymptomatisch) -> voorkeur: sublay mesh (laparoscopisch)
appendicitis KO
PM: oa koortss
abdomen
- inspectie
- auscultatie
- percussie
- palpatie: drukpijn thv McBurney, Rovsing’s teken, loslaatpijn, spierverzet, Murphy test (dd galkoliek)
Psoas teken
Obturator teken
Springpijn (appendicitis: vervoerspijn en toename pijn bij hoesten)
hart
longen
NSP
Gynaecologisch: vaginaal onderz met palpatie ovaria
Alvarado-score
=> hulpmiddeltje:MAND LoKo NeLe:
//
migratie pijn van peri-umbilicaal nr re fossa iliaca
anorexie
nausea, braken
//
drukpijn re fossa -> 2p
loslaatpijn
koorts (≥ 37,3°C)
//
neutrofielen ≥ 75%
leucocytose (≥ 10000 WBC/mm3) -> 2p
D/ appendicitis
kliniek en labo
-> alvarado score
- < 7: aanvullend onderzoek (echo, CT)
- 7-8: consult GAE, herh KO
- 9-10: zekere diagnose -> laparoscopische appendectomie
appendicitis TO
labo
- WBC en formule
- CRP
- B-hcg!!!
urine-analyse: UWI uitsluiten
evt beeldvorming (indien klinisch onvoldoende zekerh over diagnose)
- Echo = 1e lijn onderzoek, heel nauwkeurig (diameter > 6 mm, niet-samendrukbaar, hypervasculaire appendix, verdikte hyporeflectieve wand, hyperreflectief inflammatoir omgevend vet)
- Bij vermoeden plastron of abces of indien onvoldoende visualisatie op echo -> CT (als aanvullend onderzoek, met IV contrast)
- Na 24 uur observatie nog twijfel -> laparoscopie
appendicitis R/
acute appendicitis: laparoscopische (of open) appendectomie (profylact AB 60 min voor incisie)
- hard peri-appendiculair infiltraat of plastron: afkoelen met AB (amoxiclav + levofloxacine IV ged 5d) -> appendectomie à froid (na 6w)
- abces: drainage percutaan + afkoelen met AB -> appendectomie à froid
DD/ RBPA
hemorroidaal lijden
anale fissuur
diverticulose
colonca
Crohn/colitis ulcerosa
bact infectie
ischemische colitis
angiodysplasie
proctitis
maagbloeding
…
anamnese RBPA
ICE
RBPA
- V: ooit al gehad (+ oorzaak)?
- A: slijmbijmenging (IBD)? SG en bloed vermengd? SG en daarna bloed? bloed op toiletpapier bij afvergen?
- L: helder of donkerrood? zwarte stoelgang? bij vrouwen zeker checken of het niet gaat om mentstrueel bloed!
(rood: linkercolon, rectum, anus < = > zwart/melena: rechtercolon en upper GI tract)
(helder => distaal, kan ook bij hevige hogere GI bloeding: ↓ Hb / ↓ BD, ↑ HR)
- T: hoe lang al? hoe frequent?
- I: hoeveel bloedverlies? moe/duizelig/bleek?
- S: begeleidende S/ ikv DD:
constipatie, anale jeuk, aambeien/uitpuilend weefsel? (hemorroïden)
anale pijn bij defaecatie, helder bloed op toiletpapier? (anale fissuur)
koorts? (infectie)
B-symptomen? lft? abdominale pijn? verandering SG patroon? tenesmen? (tumor)
diarree, gewichtsverlies, buikpijn (crohn, CU)
vermoeidheid, bleek? (diverticulose of diverticulitis)
vals gevoel van aandrang = tenesmen? (proctitis < bestraling pelvische regio in VG?)
ischemische colitis (krampachtige pijn, vnl L colon-> SG -> bloed)
Getromboseerde perianale randvene
Systeemanamnese (kort)
- intake, hoest/sputa/dyspnee, syncope/RSP/palpitaties, pyrosis/braken, dysurie/hematurie, …
WAMPLE
- allergie
- abusus
- GM: bloedverdunners? AB?
- pers VG: VG hemorroiden, IBS, VG poliepen, operaties
- fam VG: colonca, IBD, poliepen
- recente colo? voorgaande iFOBT? op reis geweest? trauma?
- seksueel gedrag
RBPA KO
inspectie:
- alg: tekens van anemie? BD? HR? temp? evt gewicht
- anus: anale hemorroiden? fissuren?
PPA doen!!
- massa? laat pt even persen
bij algemene klachten uitgebreiden lichamelijk onderzoek (hart, long, abdomen)
RBPA TO
labo
- Hb en ferritine (anemie), inflamm param (cofo, CRP)
- bij vermoeden IBD ook albumine (hypo- tgv inflamm)
- CEA bij verdenking colonca
- elektrolyten/ureum/creatinine: nierf, dehydratatie ikv diarree?
coloscopie (coloscopie ALTIJD indien RPBA, vermagering, pos iFOBT, obstructie S/)
Gastroscopie bij melena
Evt stoelgangonderzoek met microscopie / kweek
Calprotectine bepaling bij vermoeden IBD (crohn of colitis ulcerosa)
//
Ter info:
(Geen iFOBt noodzakelijk)
(anoscopie voldoende als pt jong is en hemorroiden h)
(Hb instab/bel anemie? JA: gastroscopie -> daarna sigmoidscopie/coloscopie <=> NEE: sigmoidscopie/coloscopie -> verdere onderzoeken bij persisterend bloeden)
Wat aanvragen bij verdenking crohn of colitis ulcerosa
labo: calprotectine
coprocultuur
coloscopie
wat aanvragen bij verdenking coeliakie
HLA DQ2/DQ8
Antistoffen in bloed: tTG antistoffen (altijd in combinatie met IgA -> indien deficiënt vals –)
Duodenumbiopsie na gastroscopie
behandeling RBPA
- Hemorroïden: rood bloed, toilet bespat of druppels op WC-papier, nadruppelen, bloed op vingerling, prolaps, pijn bij trombose, skin tags of marisken, vaak hard moeten persen.
=> R/: Drinken, vezelrijke voeding, toegeven aan defecatiereflex, zalven na ontlasting 2x/d (cose-anal, trianal) (en/of venotropica (daflon)) + Movicol // bij prolaps: barronligatuur zo reduceerdbaar, anders hemorroidpexie - hemorroidectomie indien ook marisken - Getromboseerde perianale randvene: pijnlijk met blauwe trombusmassa
=> R/zie hem. + bij veel pijnklachten incisie of verwijzen voor excisie. - Fissura ani: acuut (sfinterhypertonie)
=> stoolsoftener (vb lactulose siroop), warme zitbaden, movicol // chronisch (lokale fibrose) -> botuline of resectie - Rectum- of coloncarcinoom: mogelijks melena, mogelijks slijmvermenging.
=> R/: afhankelijk van staging. - Diverticulitis: constante pijn, koorts, défense.
=> R/ tijdelijk vezelarm en supportief. Nadien vezelrijk. - Infectieuze colitis: vb pseudomembraneuze clostridium.
=> R/ stop AB + vancomycine PO - Ischemische colitis: cardiaal belast, constant, rood bloed.D/ L-coloscopie
=> R/: supportief (BD optimalisatie: adequate hydratatie) want meestal spontaan gunstige evolutie [< - > slechte evolutie: tijdig mogelijk gangreen detecteren -> segmentaire colectomie] - IBD: Colitis Ulcerosa (beperkt tot colon): bloed + slijm + tenesmen. Crohn (terminaal ileum + evt colon) R/ acuut: 5-ASA bij CU, CS, TNF-blokkers (infliximab) // onderhoud: 5-ASA bij CU, azathioprine, MTX + FZ, anti-TNF of biologicals (entyvio, stelara)
- Endometriose (cyclisch): cri de douglas! ???
- Poliepen
IBD R/
opstoot R/
- 5-ASA (enkel bij CU)
- CS (topisch / systemisch)
- slecht verloop -> anti-TNF (vb. infliximab)
onderhoud R/
- 5-ASA (enkel bij CU)
- CS NIET in onderhoud
- azathioprine
- methotrexaat (+ FZ)
- slecht verloop -> anti-TNF of biologicals (Entyvio, Stelara), JAK-inhibitoren (de toekomst?)
algemeen:
- Top-down systeem
(aanvalstherapie 3 mnd -> afbouwen)
- Al dan niet met heelkunde (vooral Crohn)
opname darm van vit B12 / FZ
Vitamine B12 wordt in het distale deel van het ileum opgenomen
foliumzuur in het proximale deel van het jejunum.
Li fossa pijn: anamnese
ICE
VALTIS
- SG veranderingen? constipatie? vermagering? koorts? verminderde intake? braken? …
- verzachtende fact: pijnstilling, lavement, movicol, voedselinname
- verergerende fact: vervoerspijn
andere klachten? ~ DD
- bij vrouw: denk ook aan gynaec etiologie!!
WAMPLE: darmkanker in fam?
li fossa pijn: DD
diverticulitis
constipatie, obstructie
inflamm darmziekte
prikkelbare darm
gastro-enteritis
ischemische colitis
carcinoma
pyelonefritis
ectopische zws
ovariële torsie
PID
diverticulitis (li fossa pijn): TO
labo: CRP, leucocyten
- DD: hCG (TVE indien gestegen)
echo abdomen: abces uitsluiten
meestal CT abdomen indien ernstig
bijkomende onderzoeken indien verwikkeld
- HC bij T > 38,5°C
- RX diafragma koepel vr uitsluiten vrije lucht
Acute diverticulitis: kliniek
Lokale peritoneale prikkeling
- Acuut linkerfossa syndroom (L-fossa prikkeling)
Soms symptomen ~ cystitis (pollakisurie, dysurie)
…sigmoïd ligt vlakbij blaas
± plastron -> palpabele massa
± paralytische ileus
Acute diverticulitis -> R/
=> preventie: vezelrijke voeding, beweging, voldoende hydratatie
=> onverwikkeld:
- Restenarme voeding
- AB
pt thuis (opm: discussie over nut AB, afh van ernst): amoxicilline-clavulaanzuur PO
pt ZH: metronidazole IV of ciprofloxacine IV
Na 48 uur: herevaluatie
1) Klinische respons + CRP gehalveerd?
- Ja -> AB verder tot 14 dagen na normalisatie CRP
- Neen (abces/perforatie gemist?) -> CT abdomen met contrast
2) Bij ambulante behandeling geen co labo -> i.f.v. kliniek: 7-10 dagen AB
//
=> verwikkeld:
ABCES:
- Abces > 4 cm: Percutane (echo of CT geleide) drainage -> AB
- Abces < 4 cm: enkel AB
PERFORATIE OF FISTELVORMING: Urgente heelkunde
epigastrische pijn sinds 2u, bandvormig nr rug: anamnese, DD, TO
ANAMNESE
- pijnanamnese: zeker uitsltraling arm / interscap / hals navragen (cardiale factor)
- systeemanamnese
- wample
- CV RF
//
DD acute pancreatitis
- galwegpathologie
- ulcusperforatie
- strangulatorische ileus (RX)
- ruptuur AO aneurysma (abdom: D/ echo -> CT met IV contrast) (thorac: RX thorax -> verbreding AO schaduw +/- kalklijn -> CT scan)
//
TO:
- labo: cofo, crp, sedimentatie, levertesten, lipasen, amylasen
- echo abdomen (gal? + ook vr biliaire oorz pancreatitis uit te sluiten: AST en ALT stijging)
- CT met en zonder contrast (acute pancreatitis?)
obstructie, volvulus: doc 68p p16
/
