DERMATOLOGIE Flashcards
atopisch eczeem (= constitutioneel eczeem)
- wat
- onset
- pathogenese
JEUKENDE erythematosquameuze (roodheid, schilfering) huidafwijking
met een CHRONISCH recidiverend beloop
Ontstaat meestal op jonge leeftijd
- atopie = erfelijke aanleg om allergisch te reageren (IgE-gemedieerd)
- Correlatie astma en rhinoconjunctivitis
(Wie atopisch is, kan in de loop vh leven last krijgen van allerlei klachten die daar bijhoren, zoals atopisch eczeem/hooikoorts/astma.)
Pathogenese:
- instrinsieke/genet afwijkingen
o verminderde epidermale barrièrefunctie (transepidermaal waterverlies zorgt voor droge huid -> verhoogde penetratie irritantia/allergenen)
o onaangepaste/overdreven immuunrespons op antigenen die de huid binnendringen
- omgevingsfactoren: irritantie (water, zweet, solventen, …) en allergenen (huisstofmijt/schimmel/pollen/…, voeding)
allergische mars
voedingsintolerantie -> atopisch eczeem -> astma -> rhinoconjunctivitis
opm voeding:
<2j: koemelk, kippeneiwit, peulvruchten: kunnen daar uitgroeien
>2j: vruchten, noten, groente, vlees, vis, …: meestal voor het leven
atopisch eczeem: typische lokalisatie?
Symmetrisch!
- Zuigelingen:
(voor)hoofd en wangen
evt uitbreiding ledematen - Kinderen/jongeren:
elleboog- en knieplooien, polsen
hals, oogleden (dubbele onderste ooglidplooi) - Volwassenen:
Gelokaliseerd: chronisch handeczeem, head-and-neck
-> lichenificatie, schilfervorming, jeuk
Gegeneraliseerd: heel de huid verdikt en gelichenificeerd
atopisch eczeem D/
klinisch + gestegen serum totaal IgE (bloedonderzoek)
Aanvullend opsporen IgE gemedieerde allergieën bij anamnestische aanwijzingen: specifieke IgE-AS (serum), huidpriktest
atopisch eczeem R/
PREVENTIE: irritantia en allergenen vermijden
OPSTOOT
o Anti-inflammatoir
- Lokaal CS (afbouwen en niet te lang gebruiken!)
- zeer ernstig eczeem: UV-therapie, systemisch immuunsuppressie, biologicals
o Anti-surinfecties
- Bacterieel: lokaal antiseptica (chloorhexidine), lokaal AB (fusidinezuur), systemisch AB (flucloxacilline)
- Viraal: (val)aciclovir
o Anti-jeuk
- 1e lijn: goede hydratatie + anti-inflamm R/
- 2e lijn: H1 anti-histaminica
complicaties atopisch eczeem
Droge huid is ook meer doorlaatbaar voor…
- allergenen, waardoor een contactallergie kan ontstaan
- bacteriën, waardoor een geimpetiginiseerd eczeem kan ontstaan (surinfectie S Aureus)
- Herpes Simplex surinfectie -> eczema herpeticum
contactdermatitis (contacteczeem) kan worden onderverdeeld in …
- allergische contactdermatitis (geactiveerde T-cellen, patch test pos)
- irritatie dermatitis
==> contactdermatitis (< door contact met stoffen uit de omgeving): polymorf beeld: roodheid, jeuk, zwelling, papels, blaasjes, schilfers)
Seborrheïsch eczeem / seborrheïsche dermatitis =
eczeem op talgklierrijke gebieden (soms ook in grote lichaamsplooien)
klassiek type:
- inflammatie
- meer bij mannen
- vnl schilfering op rode bodem
- lokalisatie: scalp (freq haargrens), gelaat (naso-labiaal, glabella, snor, baard, oor), thoracaal (grote plooien)
andere types: haarroos, flexuraal, infantieel
Seborrheïsch eczeem etiologie
- Multifactoriele aandoening
- Malassezia: gist (= commensaal in de talgklier) -> bij sommigen gaat die overgroeien -> ontstekingsreactie
Erger: door emotionele stress, lage vochtigheid, winter
Beter: zon
Seborrheïsch eczeem R/
1e lijn: anti-malassezia +/- ontschilferende middelen
2e lijn: lokaal CS (als er veel inflammatie is)
-> Afbouwen + onderhoud verder met 1e lijn
Uitgebreide/therapieresistente vormen: systemisch anti-malassezia -> Itraconazole
psoriasis anamnese
Vertel eens + ICE
V: ooit eerder gehad? vorige beh?
A: pijn? jeuk? schilferend?
L: lokalisatie? nagelveranderingen? gewrichten?
T: sinds wnr? evolutie?
I: invloed op relatie/werk/hobby/andere?
S: begeleidende/andere klachten? uitlokkende factoren?
WAMPLE:
allergie, abusus, medicatie, andere ziekten (correlatie artritis/lymfomen/crohn/depressie/CV aand), fam VG pso, pas ziek geweest (vb opstoot na streptokokkeninfectie)
Uveitis: HLA-B27
psoriasis =
chronische, nt-infectieuze huidaandoening met familiaal voorkomen (in 30%; genetische aanleg maar er is altijd een uitlokkende factor nodig)
fluctuerend verloop: exacerbaties en remissies
psoriasis mogelijk uitlokkende/verergerende factoren
- Irritatie, wrijving, trauma
- UV !!! (cfr Koebner)
- Infecties (streptokokken)
- GM: Lithium, Antimalaria, Betablokkers
- Psychische stress
- (roken, alcohol)
psoriasis vormen (vulgaris)
en plaques
- scherpomgrensde dieprode plaques met witte schilferlaag
- niet jeukend (uitz: scalp)
- symmetrisch
- voorkeursplaats: ellebogen, knieën, scalp (geen haarverlies), sacrum, handpalm en voetzool
- inversa: enkel in grote plooien
guttata
- kleine druppelgrote letsels over ganse lichaam, minder schilfering
- vaak na acute infectie (vb. streptokokken)
psoriasis vd nagels
- putjes, geelbruine verkleuring, gedeeltelijke loslating
psoriasis vd slijmvliezen
- zz, vb. annulus migrans tong
psoriasis vormen (non-vulgaris)
psoriasis pustulosa (steriele pustels)
o gelokaliseerd
- palmo-plantair (associatie met roken)
- acrodermatitis continua van Hallopeau: distale vingers ( gepaard met gewrichtsaantasting)
o gegeneraliseerd: levensbedreigend! (acuut, koorts, talrijke steriele pustels op erythemateuze ondergrond, triggers: stop CS, laag Ca, zws)
psoriasis erythrodermie (zz, hospitalisatie)
- koorts en malaise
- heel lichaam vuurrood en warm -> afschilferen
- verlies warmte, vocht, eiwitten
psoriasis arthropathica
- vnl DIP en PIP (sausage)
- “ “ mutilans: erosieve veranderingen bot
psoriasis beleid
geef uitleg over pso
(chron, nt-infect huidaandoening met familiaal voorkomen, altijd uitlokkende factor nodig, typische kliniek = niet-jeukende scherp begrensde dieprode plaques met dikke witte schilferlaag)
//
mild-matig: lokale beh
- lokale CS: monotherapie of combi met vit D derivaat (tacalcitol)
[opm: dovobet = combipreparaat]
andere lokale behandelingen:
- als overmatige schilfering eerst salicylzuur
- vochtinbrengende crèmes
- teren (anti-inflamm, bij mensen die steeds meer CS nodig h)
matig-ernstig: fysische beh
- fototherapie: UVB
- fotochemotherapie: PUVA (psoraleen - UVA; niet tijdens zws)
[monotherapie of in combi met lokale beh]
ernstig: systemische beh
- Retinoiden (acitretine) =1e keuze
- Methotrexaat (+: psoriasis arthritis)
- Cyclosporine
Biologicals
voorbeelden lokale CS: klasse 1 tem 4
- zwak (gelaat)
hydrocortisone - matig (plooien, genitalia)
clobetason - sterk (handpalm, voetzool, scalp, lichaam)
betamethasonvaleraat - zeer sterk (handpalm, voetzool, scalp, lichaam)
betamethasondiproprionaat BLIJKBAAR KLASSE 3???
verucca (wrat)
- oorzaak
- vss types
- R/
oorz: door HPV
vss types
- vulgaris (bloemskoolachtig, vnl jonge leeftijd, vnl handen)
- plantaris (thv voetzool, dr gemeenschappelijke ruimtes, doornwrat vs mozaïekwrat)
- plana (vlak, meestal thv gelaat of handrug)
- filiformis (langwerpig, meestal thv gelaat)
- anogenitaal: condylomata accuminata (bloemkool)
- seborrhoica (ouderdomswrat, bruin, verheven, vnl thv romp; oorzaak niet gekend <-> andere veruccae op deze flashcard dr HPV)
R/ afwachten (genezen <2j), salicylzuur, cryo, excisie, curettage, …
molluscum contagiosum
- wat
- oorz
- beh
= parelwratjes, waterwratjes
huidkleurige bolvormige papels (vaak delle)
vnl thv romp/hals/oksels
< pokkenvirus
vooral bij kinderen
besmettelijk
R/ verdwijnt vanzelf (9m), curettage onder ELMA indien cosmetisch storend
melanoma
- wat
- RF
- soorten
- KO
- beleid
huidkanker uit melanocyt (zeer kwaadaardig)
RF: UV, licht huidtype, fam VG, …
vss soorten: superficiaal spreidend, nodulair, lentigo maligna, acrolentigineus
KO: dermatoscopie, ABCDE, palpatie regionale LK
beleid:
biopsie + APO -> brede excisie (marge ~ Breslow-diepte)
follow up + preventie (zonverbranding vermijden)
ABCDE beoordeling naevi
Naevi kunnen worden beoordeeld volgens de ABCDE regel. Hierbij staat elke letter voor een kenmerk van een naevus dat wijst op mogelijke overgang naar een melanoom.
=>
Asymmetrie
Border (onregelm rand)
Color (vss kleuren)
Diameter (>6mm)
Evolutie
opm: vraag ook na of jeukend/bloedend/zweertjes/ …
BCC
- wat
- RF
- soorten
- D/
- beleid
maligne tumor van keratinocyt
- meest voorkomende vorm huidkanker
- zelden metastase (zelden levensbedreigend), maar destructief!
- vnl thv gelaat/hoofd en romp
RF: zonlicht, huidtype, immunodef, erfeliljk, straling, …
soorten: nodulair (glanzende papel), ulcererend, nodulair-ulcererend, oppervlakkig, scleroserend/sprieterig, gepigmenteerd, infiltratief, multifocaal
D/ anamnese, KO, biopsie (APO)
R/ exisie (Mohs igv ongunstige prognose of recidief), RT bij grotere en diep infiltrerende tumoren, soms curettage, …
SCC
- wat
- RF
- D/
- beleid
maligne tumor van keratinocyt
- groeit sneller dan BCC, kan soms uitzaaien nr LK en andere organen
- kan evt ontstaan in precursor letsel (ziekte van Bowen, actinische keratose)
- vnl thv schedelhuid, gelaat, oren, lippen, onderarm, handrug, been (zonexpositie)
typisch nodule met soms centrale ulceratie (evt pijn),
kan ook mucosaal of genitaal
RF: zonexpositie, huidtype, immunodef, langdurige wonden, …
D/ anamnese, KO, biopsie (APO)
aanvullende diagnostiek: echo (+ punctie) bij verdenking LK, CT, MRI
Beleid: excisie / evt Mohs, RT, soms curettage met coag, cryo
dermatomycosis
- oorz
- klin
- vss presentaties
- D/
- R/
tinea < dermatofyt (vss soorten schimmels)
benaming ~ plaats
- corporis (dermatofyt vd niet behaarde huid, excl handen en voeten): erythematosquameuze plaque, randactiviteit, centrale genezing
- cruris (liesplooi, soms uitbreiding nr gluteusstreek): erythematosquameuze plaques, randactiviteit, minder schilfering
- capitis: Microsporie - Trichophytie - Kerion celsie - (Favus)
- faciei: animale (inflamm) vs humane (chron) vorm
- barbae: folliculitis aspect - sycosis barbae - kerion celsie
- pedis: interdigitaal (schilfering tss 4&5 teen, evt surinf) - dishydrotisch (forse inflamm, vesikels/pustels) - erythematosquameus (fijne schilfering voetzool, evt two-feet-one-hand syndr [§]) - voetrug (zz)
- manuum (schilfering, weinig inflamm, unilat, [§])
Microsporie kliniek
Geen volledige kaalheid, stoppelveld
Roodheid
Folliculaire pustels
opm: groene fluorescentie bij Woodlamp
Trichophytie kliniek
Volledige kaalheid
Weinig inflammatie
Kerion Celsi kliniek
Felle inflammatie
Karbonkelachtige afwijkingen
onychomycose
DLSO = distale en laterale subunguale onychomycose
o Infectie via laterale en distale vrije nagelrand
o Verdikking van de nagelplaat
o Brokkelig wit materiaal onder nagel
SWO = superficiële witte onychomycose
o Infectie rechtstreeks via opp van nagelplaat
o witverkleuring van de nagel
PSO = proximale subunguale onychomycose
o Infectie via proximale nagelwal
o Proximale witverkleuring van nagel
o Steeds aan onderliggende immuundeficiënties denken
TDO = totale dystrofische onychomycose
o Eindstadium van vorige types
o R/ verwijderen van dikke dystrofische nagel
opp mycosen D/
RMO (direct resultaat, KOH om celwanden keratinocyten op te lossen)
kweek op schimmel (hierbij weet je wel over welke schimmel het gt)
opp mycosen R/
Preventie: huid schoon en droog houden, immunodef opheffen (stop CS), …
Lokaal:
- T pedis interdigitalis, T cruris, T corporis: Imidazolen (miconazole) of Allylamines
- Onychomycose: Amorolfine
Systemisch: allyamines (terbinafine) of triazolen (fluconazole)
- Oncychomycose
- Tinea capitis en barbae
- Tinea corporis uitgebreid
decubituswonden categorie
I : niet-wegdrukbare roodheid vd intacte huid
II : blaar of excoriatie
III : verlies van volledige huidlaag; maar bot, pezen en spieren liggen niet bloot
IV : verlies van volledige weefsellaag; bot, pees of spier zichtbaar
decubituswonden behandeling
ALTIJD PREVENTIEVE MAATREGELEN !! (afwisseling houding, voedingstoestand, …)
reiniging (met NaCl 0,9%)
T: rood/geel/zwart => debris & necrose verwijderen
I: dolor, tumor, rubor, calor; geur, etter => zorg vr bact evenwicht, evt AB
M: vochtigheid wonde? -> vochtig maar niet te nat milieu nodig: kies juist verband
E: wondranden -> creëer goede wondranden, omgevende huid beschermen
categ 1:
- drukontlasting, geen verband nodig
categ 2:
- gesloten blaar beschermen (hydrofiel gaas)
- open blaar: nt-verklevend verband (paraffinegaas of schuimverband)
categ 3 of 4:
- Bij relatief droge wonden: flaminal hydro + niet-verklevend verband, hydrogel of hydrocolloïd.
- Bij nattende wonden: flaminal forte (alginaten) + absorberend verband zoals hydrofiber en schuimverbanden.
- Bij infectie isobetadine gel
(wondinfectie met koorts/cellulitis: flucloxacilline)
Afspraken oa rond aard en freq wondbeh maken (afh van vss fact; wonde beoordelen bij elke verbandwissel; vpk contacteert arts bij verslechtering; meting wonde, evt fotografisch documenteren)
Advies wondzorg aan specialist bij: aanhouden infectie, stagnatie, diepe decubutus
hoofdluizen (pediculus capitis)
urticariële kwaddels
nekeczeem
krabletsels
evt cervicale LK
D/ neten, luizen
R/
- Permethrine 1% op scalp en haren (10min laten intrekken) -> uitspoelen
- Malathion 0,5% op droog haar (12u ter plaatse laten) - CI: zws, lactatie, <2j
- Verwijderen van dode neten met luizenkam
scabies (parasiet: mijt)
- Nachtelijke jeuk ++
- vaak familiaal
/ - Papuleus exantheem
- Eczematisatie
- Krabletsels
/ - Gangetjes zichtbaar (zijkanten van vingers, polsen, enkels, strekzijde ellebogen, tepels, genitaliën)
D/ Kliniek + Identificatie scabiesmijt op huidschraapsel (thv gangetje)
R/
- Permethrine 5% lokaal = 1e lijn
(van top tot teen insmeren, crème 8-12u ter plaatse laten, alle contactpersonen, bed/kledij wassen)
- Ivermectine systemisch = 2e lijn
persisterende jeuk: Irritatie -> lokaal CS
dermatitis herpetiformis
papels in groepjes, symmetrisch
intense jeuk, krabletsels
knieën, ellebogen, schouder, lage rug
//
geassocieerd met coeliakie
//
R/ dapsone, glutenvrij dieet
irritatie contactdermatitis
= niet-specifieke inflammatoire aandoening van de huid, teweeggebracht via activatie van de aangeboren immuniteit door pro-inflammatoire eigenschappen van chemicaliën
- huidletsels beperkt tot contactsite
- brandend
- geen geactiveerde T-cellen, patch test neg
R/ Symptomatisch, Huidcontact vermijden
Allergische contactdermatitis
= een vertraagde (uren-dagen) allergische huidrespons, gemedieerd door hapteen- specifieke T-cellen (verworven immuniteit)
- Bij een gesensibiliseerde persoon
- huidletsels niet beperkt tot contactsite
- jeuk
- geactiveerde T cellen (antigeen-specifieke cellen), patch test pos
R/ Symptomatisch, Identificatie allergeen, contact vermijden
erysipelas
scherp begrensde roodheid, pijnlijk, warmte
ingangspoort -> infectie (vnl strepto )
DD cellulitis: minder scherp begrensd (vnl stafylo)
R/ syst AB hoge dosis: flucloxacilline 500mg 4x/d 10-14d (clindamycine: breder bij DM)
acne vulgaris pathogenese
- Ontstekingsproces
(occlusie follikels-> ruptuur talgklierfollikels: talg en bact in dermis -> ontstekingsreactie) - Hyperkeratose en obstructie talgklieruitvoergang
- Toegenomen sebumproductie
- Bacteriële kolonisatie
acne vulgaris kliniek (polymorf)
Elk acne letsel start uit een comedoon (verstopt porie < talg + dode huidschilfers)
- Open comedo = blackheads
(afsluiting niet volledig is -> opgehoopte sebum oxideren -> zwarte kleur)
- Gesloten comedo = white heads
Inflammatoire letsels:
- Papels, Pustels, Nodi, Cysten
Littekens
- Atrofische ‘ice-pick’ (kleine putjes)
- Hypertrofische ‘keloïdale’
acne vulgaris vss uitingen
comedonen acne
papulopustuleuze acne (mild-matig-ernstig)
acne keloidalis
acne vulgaris R/
comedonen:
- adapalene (= topische retinoide)
mild/matig papulopustuleus:
- adapalene (comedonen opruimen) + benzoylperoxide (bactericide) +/- minocycline (als ernstige acne)
ernstig papulopustuleus, littekens:
- mannen isotretinoïne (werkt op alle 4 mech)
- vrouwen: (a) hormonaal + adapalene + benzoylperoxide; (b) isotretinoïne + ANTICONCEPTIE
acne neonatorum
door hormonale invloed van moeder
/
inflammatoire letsels
geeft geen verlittekening
/
gaat vanzelf weg na 2 maand
geen behandeling nodig, geruststellen
Acne inversa => hidradenitis suppurativa: wat?
chronische ontsteking van haar-talgfollikels in de oksel, liezen, pubis, anogenitale regio, submammair
comedonen, commensale flora
<-> DD furunculose
acne inverse R/
- Vermijden uitlokkende factoren (vb. rookstop, schurende kledij, hyperhidrosis, …)
- Lokaal: ontsmettend/indrogend (vb chloorhexidine)
- systemisch (vb tetracyclines)
- chirurgisch (vb. incisie en drainage abcessen)
rosacea: wat?
chronische inflammatoire dermatose gelaat
- Vanaf middelbare leeftijd
- flushing = meestal vroegste S/
gekarakteriseerd door:
- erytheem
- teleangiëctasieën
- papels en papulopustels
(GEEN comedonen)
vss subtypes (eigenlijk continuum)
rosacea: subtypes
- Erythemato-teleangiëctatische
- Papulopustuleuze
- Hypertrofische (rhinophyma, gnatophyma)
- Steroid rosacea (uitgelokt/verergerd lokale steroïden )
- Oculaire (droge geirriteerde ogen, blefaritis, conjunctivitis, episscleritis, keratitis)
rosacea R/
behandeling obv fenotype
- erytheem: Bromonidine gel -> lokale vasoconstrictie
- teleangiëctasieën: Laser
- Papels en pustels: Lokale behandeling: ivermectine, metronidazole / Systemische behandeling: Tetracyclines
- rhinophyma: chirurgie
- oculaire -> oogarts verwijzing bij bep indicaties
herpes zoster reactivatie (zona, gordelroos)
erytheem - vesikels, soms pustels - korsten
volgens dermatoom (meestal thoracaal; C2-C4, trigeminus, lumbosacraal), unilat
neuralgische pijn
R/
- Symptomatisch (vb analgetica)
- Risico op complicaties: aciclovir PO of IV
erythema chronicum migrans (ECM)
Lyme na tekenbeet (Borrelia Burgdorferi)
(20% besmet met Lyme; kleine kans transmissie als aanhechting < 24u)
ECM = stadium 1 (3w, soms griepaal)
ziekt van Lyme stadia
-
Vroegtijdig gelokaliseerd stadium (4d-21d): erythema chronicum migrans
a. Milde algemene klachten
b. Regionale klierzwelling -
Vroegtijdige disseminatiefase (weken-maanden): benigne huidlymfocytomen (lymfocytoma cutis = hard aanvoelend paarsachtige/rode nodulus) + multiple ECM letsels
a. Soms extracutane manifestaties -
Laattijdige chronische infectiefase (maanden-jaren) -> acrodermatitis chronica atroficans (ACA) = rode/paarse letsels van extremiteiten + atrofische, glanzende huid
a. Vroegtijdig inflammatoir
b. Laattijdig atrofisch
c. Soms extracutane manifestaties
diagnose Lyme
kliniek
Borrelia serologie (steeds interpreteren met de duur van de klinische symptomen)
- IgM: 2-4w na infectie
- IgG: 6-8w na infectie
Lyme R/
doxycyline 200 mg/d
- ECM, lymfocytoma cutis: 2w
- ACA: 21d
(alternat bij kind, zws, BV: amoxycilline 2g/d)
urticaria (netelroos)
aanwezigheid van één of meerdere urticae (kwaddels): vluchtige, afgeplatte, omschreven verhevenheden vd huid (berustend op oedeem)
- acute urticaria (< 6 weken bestaand) en chronische urticaria (> 6 weken)
- jeuk
uitlokkers
- GM (AB, ACE-I, …)
- voeding
- contact
- infectie
- fysische factoren: warmte (cholinergische), koude, UV, dermatografisme
R/ eliminatie oorzaak, antihistaminica, adrenaline bij dreigende anafylactische shock of larynxoedeem
