Astma Flashcards
Czynniki osobnicze
- K - u dorosłych
- M - u dzieci
- rasa czarna
- otyłość
K>M
W jakiej porze dnia najcz. nasilenie objawów
w nocy/wczesnym rankiem
Kryteria rozpoznania
- Objawy
- potwierdzona obturacja
- potwierdzona zmienność czynności płuc w ≥1 badaniu czynnościowym
Badania obturacji
Zmniejszone FEV1 i stosunek FEV1/FVC( N: dorośli >0,75-0,8; dzieci: >0,9)
Próba rozkurczowa
Ocena odwracalności obturacji
10-15min po SABA
Dodatnia:
dorośli: przyrost FEV1 o >12% i >200ml
dzieci: przyrost FEV1 o >12% wn.
Wziewna próba prowokacyjna
Ocena reaktywności oskrzeli
Po inhalacji standardowej dawki metacholiny lub histaminy
Dodatnia:
spadek FEV1 o ≥ 20%
Wysiłkowa próba prowokacyjna
Dodatnia
Dorośli: spadek FEV1 o >10% i >200ml
Dzieci: spadek FEV1 o >12% wn. lub PEF>15%
Pomiar szczytowego przepływu wydechowego
- pikflometr
- ocena zmiennośći obturacji
- dodatnie:
zmienność dobowa PEF
dzieci >13%
dorośli>10%
Do czego PEF
- diagnostyka
- monitorowanie leczenia
- PEF>60% - jedno z kryteriów do domowego leczenia zaostrzenia
Nadmierne wahania czynności płuc podczas kolejnych wizyt
Dorośli: zmienność FEV1 o >12% i >200ml
Dzieci: zmienność FEV1 o >12% lub zmienność PEF>15%
Cyklezonid
- GKSw w postaci proleku
- działą tylko w drzewie oskrzelowym
- nie powoduje grzybicy jamy ustnej, chrypki
LAMA
- bromek tiotropium
- u chorych, u których są zaostrzenia mimo leczenia stopnia 4 lub 5
Rekomendowane leczenie doraźne
GKSw+formoterol(LABA z szybkim początkiem działania)
SABA
- kiedyś jako leczenie doraźne w astmie lekkiej
- wg najnowszych wytycznych jako alternatywne leczenie doraźne
Leki biologiczne
- omalizumab - antyIgE
- mepolizumab - antyIL5
- dupilumab - antyIL4Ra
Szczepienia zalecane w astmie
- grypa, COVID
- nie ma dowodów żeby szczepić dorosłych przeciw pneumokom i krztuścowi
Leczenie I stopnia
u kogo?
- nieleczeni wcześniej
- objawy <2x/msc
- bez objawów nocny
- praw czynn. płuc
- bez czynników ryzyka
Leczenie I st.
jakie?
doraźnie:
GKSw md + formoterol
Leczenie II st.
doraźnie:
GKSw md + formoterol
Leczenie III st.
U kogo?
objawy przez większość dni lub objawy nocne
Leczenie III st.
Jakie?
codziennie + doraźnie:
GKSw md + formoterol
Leczenie IV stopnia
codziennie:
GKSw śd + formoterol
doraźnie:
GKSw md + formoterol
Leczenie V stopnia
kontrolujące:
GKSw ś/dd + formoterol + LAMA
(+lek biologiczny/badanie fenotypu)
doraźnie:
GKSw md + formoterol
po jakim czasie pełny efekt leczenia kontrolującego
3-4 msc.
Klasyfikacja stopnia kontroli - pytania
W ciągu ost. 4 tyg. TAK/NIE
- objawy >2x/tyg.
- wybudzenia w nocy
- leczenie doraźne SABA >2x/tyg.
- ograniczenie aktywności życiowej
TAK - 1pkt
Stopnie kontroli astmy
- dobrze kontrolowana - 0pkt
- częściowo - 1-2pkt
- niekontrolowana - 3-4pkt
Kiedy rozważyć zmniejzenie intensywności leczenia
- utrzymanie kontroli astmy przez ≥3 msc.
Stopnie ciężkości
Ustala się po usaleniu mnimalnego poziomu intensywności leczenia zapewniającego dobrą kontrolę
- lekka - leczenie I i II st.
- umiarkowana - III st.
- ciężka - IV i V st.
Kiedy spirometria z próbą rozkurczową
- przed leczeniem
- po 3-6 msc.
- potem min. 1x na 2 lata
Stan astmatyczny
- napad lub zaostrzenie nieodpowiadające na leki
- lub trwający dłużej niż 24h
Zaostrzenia
Przyczyny
- zakażenia uk. oddech
- alergeny
- zanieczyszczenie powietrza
- wysiłek
- emocje
- leki (βB, NLPZ)
- dym tytoniowy
- zmiany pogody
- czynniki drażniące
Zaostrzenie
Leczenie
- wczesne zastosowanie SABA
i powatrzanie inhalacji co 20 min - tlen
- ew. GKS sys.
Zaostrzenie
salbutamol - dawki
w lekkim i umiark: pMDI 2-4 dawki co 20 min lub z nebulizatora 2,5-5mg co 15-20min
w ciężkim: pMDI do 20 dawek w ciągu 10-20min lub nebulizacja ciągła 10mg/min
Zaostrzenie
kiedy GKS p.o.
brak poprawy w ciągu 48h lub zaostrzenie ciężkie
Zaostrzenie
GKS dawka
30-50mg prednizonu p.o. lub
100-200mg hydrokortyzonu i.v.
Zaostrzenie ciężkie
Parametry
- pobudzony, mówi pojedyczne słowa, wysiłek oddechowy, pozycja wymuszona
- HR >120
- RR >30
- SpO2<90%
- PEF<50% (nie zaleca się mierzenia)
Zaostrzenie
siarczan magnezu
1-2g w ciągu 20min
Zaostrzenie
docelowe SpO2
93-95%
Ciąża
Kiedy największe ryzyko zaostrzenia
między 24. a 36. tc.
Ciąża
Zalecane leczenie
- kotrolujące - GKSw
- doraźne: SABA
podczas karmienia wszystkie leki p/astmatyczne dozwolone
Powysiłkowy skurcz oskrzeli
- 10-15min po zakończeniu wysiłku
- trwa 30-45min
- u os. niechorujących na astmę
- spadek FEV1 o ≥10% w próbie wysiłkowej
Powysiłkowy skurcz oskrzeli
Zapobieganie
- SABA 15min przed wysiłkiem
- rozgrzewki
Astma aspirynowa
- 5-10% dorosłych z astmą
- najlepiej wykonać próbę prowokacyjną
- rozpoczyna się katarem, zapaleniem zatok
- często polipy
- często ciężki przebieg mimo unikania NLPZ - GKS p.o.
- wielomiesięczne, stałe przyjmowanie ASA po desensytyzacji zmniejsza objawy
Leczenie dodatkowe
termoplastyka oskrzeli
Fenotypy
- o późnym początku
- z utrwaloną obturacją
- współwystępująca z otyłością
