7. Yara İyileşmesi Flashcards

1
Q

Primer İyileşme:

A

Yara dudaklarının mekanik olarak birbirine yakınlaştırılması (dikiş vs ile)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Sekonder İyileşme:

A

Yaranın abse/enfeksiyon olmasına karşılık temizlenip tam kat açık bırakıldıktan sonra yaranın kendi kendine granülasyon ve skar doku ile iyileşmesidir

  • yeni oluşan doku orjinal doku olmak zorunda değildir; örneğin skar doku da olabilir.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

İkinci Primer İyileşme

A

yarada abse var ve biz bu enfeksiyonu temizledik, granülasyon dokusu oluştu ardından biz yaranın dudaklarını mekanik olarak yakınalştırdık.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Akut Yara İyileşimi özellikleri

A
  • son derece kontrollü
  • akut hasar sonucu başlayan
  • zamana bağımlı ama öngörülebilirdirler
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Yara iyileşmesinde gecikme bunlara sebep olabilir:

A
  • fasya dehisansı
  • insizyonel herni (bu eğer fasya dehisansı dikiş açılmadan iyileşirse oluşur)
  • gastrointestinal anastomoz kaçağı
  • fistül oluşumu
  • vasküler psödoanevrizma oluşumu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Yara iyileşme fazları

A
  • hemostaz
  • inflamasyon
    -granülasyon
  • kontraksiyon
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hemostaz özellikleri

A
  • Trombositler
    • içlerindeki granülleri thrombositlar
    • alpha granüller
      • fibrinojen
      • wvf
      • fibrinonectin
      • trombospondin
      • pdgf
      • tgf-a and tgf-b
      • platelet factor 4
    • dense body granüller
      • serotonin
      • adenosine
      • calcium
      • pirofosfat
    • lizozom
      • neutral hydrolase
      • acid hydrolase
      • elastase
      • collagenase
      • antitrypsin
      • A2 antitrypsin
  • doku bütünlüğünün azalması
  • vazokonstraksiyon
  • damarların ayrılması ve subendotelial kolajenin trombositler ile teması
    • agregasyon
    • degranülasyon
    • koagülasyon
      • intrinsic and extrinsic pathways
      • last product is fibrin
      • thrombus fibrin ve thrombosit kompleksleriyle oluşur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

inflamasyon özellikleri:

A
  • artmış vasküler permeabilite
  • kompleman faktörleri
  • prostaglandin sentezi
  • en yüksek : fibronectin ve kolajen 2
  • IL-1
  • TGF- a TGF-B
  • Platelet factor 4
  • İnflamasyondaki hücreler ve sıralamaları
    1. Nötrofiller
      • İlk 24-48 saat
      • adhezyon
      • diapedez
      • migrasyon
      • fagositoz
      • debridman
      • tnf-a salgılar→ anjiogenez ve kolajen sentezi
      • YARA İYİLEŞMESİ İÇİN MUST DEĞİLLER!!!
    2. Makrofajlar
      • 48 saat
      • yaranın iyileşmesi
      • diğer hücreler için kemotaktik faktörler
        • kemotaksis
        • hücre çoğalması
        • matriks sentezi
        • anjiyogenez
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Granülasyon dokusunda bulunan yapı taşları nelerdir ve özellikleri nedir?

A
  • fibrin
  • fibrinonektin
  • kolajen (glikosaminoglaykan ve hyaluronik asitler)
    • kolajen tip 1 ve 3 en fazla var
    • yara güçlendikçe tip 1 konsantrasyonu artar; sentezi için yeterli besin ve oksijenizasyon gereklidir. Enfeksiyon olmamalı ve yara kanlanmış olmalıdır
    • depozisyon, matürasyon, remodellingden geçerler
  • proteoglikanlar
    • granülasyon dokusunun temel yapı yaşlarını oluştururlar
    • dermatan ve kondroitin sulfat en fazla bulunur
    • kolajenin alt ünitelerinin birleşmesini sağlar
  • PROLIFERATİV FAZ
    • 4-12. günler arası
    • fibroblastşar ve endothelial hücreler en önemli hücreler
    • fibroblastlar için kemotaktik faktör PDGF
    • fibroblast ve kolajen artışı
  • MATURASYON VE REMODELLING
    • daha önce sentezlenen kolajenleri tekrar şekillendirilmesi
    • metalloproteinazlar kolajeni yıkar
    • aynı zamanda yeni kolajen üretimi de vardır
    • yaranın gücü yeni oluşan kolajen kalitesine ve sayısına bağlıdır
  • Reepitelizasyon
    • yaranın serbest kenarındaki epiteller granülasyon dokusu üzerine göç etmeye başlar
    • parsiyel yaralarda kıl kökü migrasyonu başlar
      -
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Akut Yara İyileşimi özellikleri

A
  • son derece kontrollü
  • akut hasar sonucu başlayan
  • zamana bağımlı ama öngörülebilirdirler
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Kontraksiyon özellikleri nelerdir?

A
  • 8-10. gün
  • fibroblastların çevre dokuya uyguladığı çekme gerilim
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Kehr Bulgusu

A
  • spleenic rupture
  • due to referred pain the patient feels the pğain on the left shoulder
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

PDGF’nin yara tedavisindeki yeri nedir?

A

diyabette yara iyileşmesine katkısı olduğu bulunmuştur ve yaraya enjeksiyon ile verilir→ mitojendir yani fibroblast düz kas ve glial hücrelerin çoğalmasını tetikler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Chovstek bulgusu nedir ve ne zaman görülür

A

Chovstek Bulgusu

  • bir triodektomi komplikasyonu
  • hipokalsemi sonucu
  • hastanın ağız kenarına dokununca aynı tarafta bulunan göz burun ve dudağın çekilmesine verilen isimdir.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Gastrointestinal sistemde yara iyileşmesi:

A

Gastrointestinal sistemde yara iyileşmesi:
- yara dudaklarının cerrahi olarak yakınlaştırılması

  • iyileşmeme→ anastomoz kaçağı, fistül
  • aşırı iyileşme→ striktür
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Murphs sign nedir ve ne zaman görülür?

A
  • karaciğer
  • akut kolesistik
  • doktor safrayı palpe ederken hasta nefes almayı bırakır
  • right upper quadrant pain olan hastalarda bakılır
  • böbrek veya safra yollarıyla alakalıysa ağrı negatif sonuçlanır
17
Q

Boas’ sign nedir ve ne zaman görülür?

A
  • karaciğer
  • akut kolesistik
  • hyperasthesia ( increased sensitivity) inferior to the right scapula
18
Q

GIS ve deri iyileşmesinin farkları nelerdir?

A

MUKOSA VE SEROSADA SKAR DOKUSU OLUŞMAZ ONUN HARİCİNDE İYİLEŞME AYNI SIRADA İLERLER!!

19
Q

GIS’te anastomoz kaçakları en sık nerelerde görülür?

A

ekstraperitoneal alanlarda (duodenum, rektum ve özefagus)

20
Q

Obtruator sign

A
  • ters ayak dümdüz flexed pozisyonda uzatılır-> internal rotasyon
  • diz bükülür
  • ağrı olması PERITONIT/APANDİSİT işaretidir
21
Q

Psoas sign

A

Bacağı düzleştirmek ağrı yapar
Peritonit ama retrocolic apandisit formunda

22
Q

Yara iyileşmesi için gerekli faktörler

A
  • sistemik: doğrudan yarayı etkilemeyen hastalık ve koşullar, diyabet, periferik arter hastalıkları vb
  • eksternal: hastanın çevresi
  • bölgesel
  • YAŞ→ yara dehisansı ve insizyonel herniler arasında bir ilişki
  • İNKONTİNENS
  • BESLENME
  • KAN DOLAŞIM PROBLEMLERİ→ BASI YARALARI, BACAK ÜLSERLERİ
  • Metabolik hastalıklar→ diyabet
  • koagülasyon hastalıkları→ hemofili, orak hücreli anemi
  • enfeksiyon
  • hipoksi-anemi- hipoperfüzyon→ düşük oksijen basıncı→ yara iyişlemesinin her basamağı etkilenir. kolajen sentezinin hidroksilasyon basamağında önemli bir yeri vardır
  • steroidler
    • yaranın gücü ve kolajen sentezi azalır
    • inflamatuar ve lizozomal faz enzimleri inhibe olur
    • ameliyattan 4 gün sonra başlanmalıdır
    • yara enfeksiyon riski artar
    • A vitamini steroidlerin etkisini tersine çevirebilir
  • diabetes mellitus
    • kontrolsüz diyabet→ inflamasyon, anjiyogenez ve kollajen sentezi riskini arttırır
    • mikrovasküler hasar oksijen miktarını azaltır
    • granülosit fonksiyonlarında ve fibroblast çoğalmasında bozukluk
    • büyüme faktörü az
  • uremi
    • yaradaki kolajen sentezi azalır
  • beslenme
    • protein-kalori malnütrisyonu inflamasyonu uzatur
23
Q

Howship Romberg bulgusu

A

A positive result occurs when pain extends down the medial aspect of the thigh with abduction, extension, or internal rotation of the knee.
Obtruator nerve irritation -> obtruator hernia

24
Q

hangi vitamin eksikliği yara iyileşmesini geciktirir ve nedenleri?

A
  • c vitamini
    • kolajen hisroksilasyonu için gereklidir
    • prokollajen sekresyonu ve polimerazasyonu azalır
    • anjiyogenez azalır
    • kapiller frajilite artar
  • çinko
  • demir eksikliği
    • lizin ve prolin hidroksiyonu için önemlidir
    • kolajen yapımı bozulur
    • bakterisidal aktivite azalır
    • anemiye bağlı yaradaki oksijen miktarı azalır
  • a vitamini eksikliği
    • inflamatuar hücrelerin kemotaksisinde önemli bir rolü vardır
  • bonus→ radyoterapi
    • inflamasyon döneminde hücre sayısı azalır
    • granülasyon dokusunda hem kapiller hem de fibroblastik aktivite azalır
    • bu negatif etki radyoterapi sonrası 4-6 ayda en belirgindir
25
Q

Yara sınıflandırması ikiye ayrılır;

A

yaranın durumuna göre
- temiz
- kontamine
- enfekte
- iyileşmenin evresine göre
- nekrotik
- balçığımsı
- granülasyon
- epitelizasyon
- maturasyon

26
Q

Cullen and Grey Turner’s Sign

A
  • retroperitoneal bleed
  • acute pancreatitis
  • ruptured abdominal aorta aneurysm
    Periumbilical echymoses-> cullen
    Bilateral flank echymoses-> Grey Turner
27
Q

Yara tedavisi nasıl ilerler

A
  • debridman
    • cerrahi (sharp)
    • enzimatik (iruxol, fibrolan)
    • otolitik
    • VAC
    • ıslaktan kuruya
    • magot therapy
  • pansuman
  • ek tedaviler
28
Q

İdeal pansuman ilkeleri nedir?

A
  • dış etkenlerden korumalıdır
  • uygun gaz alışverişine izin vermelidir
  • nemli ama ıslak olmayan bir ortam yaratmalıdır
  • uygun pH sağlanmalıdır (hafif asidik)
  • enfeksiyon korumalıdır
  • uygun ısıyı sağlamalıdır
  • eksudayı absrbe etmelidir
  • kolay uygulanmalıdır
29
Q

Hipertrofik skar vs keloid

A

Hipertrofik SKAR. - Keloid
cerrahiden hemen sonra - aylar sonra
hareketler oluşur - hareketten bağımsız
fleksör yüzeylerde - özel bölgelerde
uygun cerrahiyle düzelir -cerrahiyle kötüleşir

30
Q

Bası ülserleri patogenezi

A

→ basınç

→ yırtılma (cildin hareketi sürütnmeyle kısıtlandığında kemik ve cilt altı dokunun oluşturduğu hareket)

→ sürtünme

→ nem

31
Q

Bası ülserleri risk faktörleri

A
  • akut hastalık
  • yaş
  • bilinç düzeyi
  • immobilizasyon
  • duyu algılamasında bozulma
  • kronik veya terminal hastalık
  • vasküler hastalık
  • malnütrisyon- dehidratasyon
  • basınç hasarı hikayesi
32
Q

Bası ülserleri yerleşimleri

A
  • 95% vücudun alt kısımlarında
  • sakrum
  • trochanter majus
  • malleoulus lateral
  • calceneus
  • tuberositas ischii
  • occiput
  • scapula
33
Q

Bası Ülserleri evreleri

A
  • Evre 1
    • beyazlaşmayan eritrem
    • diskolorasyon
    • endurasyon
    • deride sertleşme
  • Evre 2
    • derinin parsiyel kaybı
    • abrazyon veya büller oluşabilir
  • Evre 3
    • subkutan dokunun nekrozu
    • tam kat deri kaybı
    • fasya sağlam
  • Evre 4
    • kas, kemik ve destek dokularının hasarı veya nekrozu
    • deri sağlam olabilir
34
Q

Bası Yaraları nasıl önlenir?

A
  • ki saatte bir pozisyon değişikliği
  • 30 derece yan yatırmak (ayaklarının arasına yastık konulabilir)
  • semi-flower pozisyonu
  • TÜM BASI YARALARI ÖNLENEMEZ İNSİDANS HİÇBİR ZAMAN 0 OLMAMIŞTIR ÇOKLU ORGAN YETMEZLİĞİNİN BİR PARÇASI OLABİLİR