11. Basic management of Trauma Flashcards
0-40 yaş arası en sık ölüm sebebi nedir
travma
travmada altın saat nedir
- hastaların hastaneye ulaştıkları süre
- hastaların %50si olay yerinde
- %30u ilk birkaç saat (altın saat)
- %20si geç dönemde hayatlarını kaybediyor
ATLS (advanced trauma life support) - TRK (travma resüsitasyon kursları) İlkeleri nelerdir
- hazırlık
- hastane öncesi ve hastanede
- triaj
- ilk değerlendirme (ABCDE)
- Resüsitasyon
- ilk değerlendirmenin devamı + resüsitasyon
- ikinci değerlendirme (tepeden tınağa inceleme ve hikaye)
- esas tedavi
Birincil Bakı- Resüsitasyon ilkeleri
ABCDE
- airway → servikal stabilazyon
- breathing→ ventilasyon
- circulation→ kanama kontrolü
- disability→ nörolojik durum
- exposure→ elbiselerin çıkartılması
Havayolu değerlendirilmesi nasıl yapılır;
- konuşan hasta GKS > 8
- stridor
- boğuk ses
- ağrı
- siyanoz
- takipne
- oral airway airway
- çene travması var→ nasal airway
- hastanın hava yolu intakt değil→ endotrakeal tüp
entübasyn endikasyonları nelerdir
- GKS<8
- kardiyak arrest
- hemorajik şok
- hipoventilasyon
- hipoksemi
- ajitasyon
- sevikal spinal kord hasarı
- major yanık ve inhalasyon hasarı
- baş-boyun travması
İndüksiyon için neler kullanılır
- ilk tercih ketamin→ hipotansif etkisi daha az
- ikinci tercih→ propofol
- üçüncü tercih→ etodamite, süksinilkolin
zor havayolunu açmak için neler kullanılır
mallampati skoru hesaplanır
- videolaringoskop
- laringeal maske
- combitude
- king
- cerrahi havayolu→ krikotrioidotomi
Servikal stabilizasyon nasıl sağlanır
kolar takılarak
Solunum- Ventilasyon değerlendirilme
- göğüs duvarı hareketleri
- solunum sesleri
- siyanoz
- pulse oksimetre
- kan gazı
Tansiyon Pnömotoraks nedir
- kosta fraktürü var
- doku hasarı yok
- kosta→ parankimi deler
- her inspirasyonda içeri hava girer ama ekspirasyon ile dışarı atılamaz çünkü parankim açık
- akciğer git gide küçülür
- steteskopla dinle→ hava duyulmaz hasta hava açlığı içindedir
- tanıyı kanıtlamak için→ sol 2. interkostal aralığa ve midkalviküler hattın birleştiği yere intraket sapla→ hava çıkarsa delikten tanı doğrudur (sağda subklaviyen ven var)
Travma hastalarında solunumu etkileyip ölüme en çok sebep olabilen şey nedir?
pnömotoraks
Açık pnömotoraks nedir
- en ğöğüs duvarında doku kaybı + parankimde delik var
- yine alınan nefesle hava içeri giriyor ama duvar açık olduğu için dışarı çıka da biliyor
- havanın içeri girmesini engellemek ve çıkışını sağlamak için bir poşetin 3 tarafını da flasterlerle yapıştırıp kapalı pnömotoraks yaratacağız
Kapalı pnömotoraks nedir
- akciğer içinden hava kaçıyor
- içeride çok az hava birikiyor
- göğüs darlığı nefes almada zorluk
yelken göğüs nedir
- art arda en az 3 kosta kırığı → göğüs kafesi hareketlerinde paradoksal
- nefes alıp vermek. çok ağrı getirir→ hasta isteyerek nefes almaz→ respiratory asidoz
Dolaşım Kontorlü (travma) nelere dikkat edilmelidir
- bulgular
- taşikardi
- takipne
- hipotansiyon
- mental durum değişikliği
- ajitasyon
- oligüri
- soğuk, nemli cilt
→ %30dan fazla kanama varsa tranfüzyon yapılmalıdır
Ölüm Triadı kan kaybında:
- kan kaybettikçe→ hipotermi
- hipotermi→ asidoz→ koagülopati→ hipotermi
Damar Yolu
- intravenöz kateter
- santral kateter
- intraosseöz kateter
- en geniş ve kısa damaryolunu aç→ antecubital
Resüsitasyonda travma hastalarına hangi sıvıdan ne kadar verelim?
- kristalloid ya da kolloid
- kontrollü/dengeli/hipotansif resüsitasyon→ bilinmeyen iç kanamada hastaneye gelene kadar verilmez!
- 1 litre kristalloid
kristalloid vermenin negatif yanları
- dilüsynel koagülopati
- intrakraniyel hipertansiyon
- intraabdominal hipertansiyon
- hiperkloremik metabolik asidoz (renal/ immün disfonksiyonu)
- metabolik alkoloz
kolloid negatif yanları
- alerji, anaflaksi yapabilir
- toksik etkisi olabilir (HES)
- pahalı
- yeterli bilgi yok
Travma resüsitasyonunda yanıt değerlendirilme nasıl yapılır?
- idrar çıkışı→ 0.5 cc/ kg/ st
- hızlı yanıt→ ek girişim gereksiz
- geçici yanıt→ transfüzyon ihityacı
- yanıtsız→ massif tranfüzyon
Kan Tranfüzyonu ne zaman ve nasıl yapılmalıdır
- geçici ya da yanıt olmadığında
- tip 0 eritosit süspansiyonu ve AB plazma (TDP) kullanılır
- hipotermi olabilir verilmeden ısıtılmalıdır
- majör ameliyat öncesi hastadan çok fazla kan alıp sonra ihtiyacı olduğunda verebiliriz→ ototransfüzyon
Massif kan tranfüzyonu nedir
- 24 saatte 10 litreden fazla veya 1 saate 4 üniteden fazla kan verilmesidir
- Assesment of Blood Consumption Score
- penetran travma
- FAST+
- KB<90
- Nabız >120
- TDP: ES: Trombosit → 1:1:1 veya 1 : 1 : 2
travmada kanamanın durdurulması nasıl yapılır ve kalbin devamlılığı nasıl sağlanır
- resüstatif toraktomi→ göğüs kafesini açıp açık kalp masajı yapılması
- <60 yaş
- penetran torso travması
- hastane öncesi cpr yapılmamış
- arrest süresi < 5dk
- REBOA (resustative Endovascular Balloon Occlusion of Aorta)
- femoralden girip aortaya balon şişiritoruz
- diyafram altı ve pelvis yaralanmalarında RT alternatifi
- FAST + künt travma
- geçici çözüm
- alt ekstremitede iskemi yapabilir
Nörolojik değerlendirilme min 3 max 15
elbiselerin çıkartılması
→ gözden kaçmış travma oranı %30
ikincil bakı nedir ve nelere dikkat edilir
ikincil bakı, travma hastası hemodinamik olarak stabil edildikten sonra yapılması gereken kapsamlı fizik tedavidir. Bakılacak olan şeyler;
- - Tam fizik muayene
- AMPLE → allergies, medications, past medical histroy, last meal, event
- foley
- gastrik tüp
