14. Hipovolemik Şok Flashcards
1
Q
Şok Nedir?
A
- yetersiz veya uygun olmayan doku perfüzyonu
- OKSİJEN BAŞTA OLMAK ÜZERE metabolik ihtiyaçların karşılanamaması söz konusudur
- ilk geri dönüşümlüdür fakat sonradan geri dönüşümsüz hasar bırakır
2
Q
Şok Patofizyolojisi
A
- oka karşı ilk yanıt doku hipoperfüzyonu sebebiyle ortaya çıkar
- metabolik gereksim ve sunum arasındaki fark→ nöroendokrin ve inflamatuar bir yanıta yol açar (sempatik uyarı → septik ve nörojenik şokta yeterli olmaz)
- bu nöroendokrin ve inflamatuar yanıt ne içindir? serebral ve koroner kan akımının sağlanması içindir
- ortaya çıkan uyarılar nelerdir?
- kalp ve damarlardaki baro ve kemoreseptör yanıtları
- serebral iskemi yanıtı
- endojen vazokonstriktör salınımı
- sıvının intravasküler alana yer değiştirmesi
- böbrekten tuz ve su atımının azalması
- ilk başta verilen endokrin yanıtıyla→ kompanse faz
- kanama devam ettikçe ve hücre hasarı arttıkça→ dekompanse faz
- doku hasarı organ hasarı oluşunca→ kardiyak hipoperfüzyon→ irreversibl faz
- serebral ve koroner kan akımını devam ettirmek için→ otonomik uyarılar ile periferik vasküler tonus arttırılır kalp kontraktibilitesi arttılırılır
- kanama sonrası kalbe venöz dönüş→ kardiyak output azalır→ beta-1 adrenerjik reseptörler uyarılır→ kalp hızı ve kontraktabilite arttırılmaya çalışılır→ miyokard yorgun düşer
3
Q
HİPOVOLEMİK/Hemorajik şok ne ile karakterizedir?
A
- vazokonstriksiyon ve periferik arteriyel rezistansta artış
- sempatik uyarı sonucu epinefrin ve norepinefrin salınımında artış
- renin-anjiyotensin kaskadı aktivasyonu
- vazopressin salımında artış
- postoperatif veya cerrahi bir hastada şok tablosundan şüpjeleniliyorsa eğer→ aksi iddia edilenene kadar→ hipovolemik şok kan kaybı kaynaklı
| kardiyak indeks | sistemik vasküler rezistans | venöz kapasitans | santral venöz basınç/pulmuner kapiller kanama | venöz oksijen satürasyon |
4
Q
şok bulguları
A
- ajitasyon
- hipotansiyon
- taşikardi
- soluk ve terli görünüm
- periferik nabız zayıflığı veya alınamaması
- BUNLAR KAN HACMİNİN EN AZ %25-30 arasında kaybedildiğinin işaretçisidir
- Tanı ve tedavide önemli bulgular
- serum laktat ve baz açığı (hafif derece -3,-5) (orta derece -6,-9) (eğır derece -10)→ ŞOKUN CİDDİYETİNİ ÖLÇER!! (LAKTİK ASİDOZ)
- hematokrit değeri kanama olup olmadığı konusunda bir fikir vermez fakat hipotansiton taşikardi ve kan tranfüzyonu sonrasının değerlendirmesinde önemli bir parametredir
5
Q
Şok Sınıflandırması
A
-
Dağılımsal
- septik
- anafilaktik
- nörojenik ( servikal ya da torakal bölgede oluşan bir travma sonucu vazodilasyon olması)
-
Kardiyojenik
- en sık sebebi akut miyokardiyal infarktüs
-
Obstrüktif
- sebepleri: afterload artaması ya da preload azalması tarzında örneğin perikard tamponadı, tansiyon pnömotoraksı veya akciğer embolisi
-
Hipovolemik
- hemorojenik
- non-hemorojenik
6
Q
Hipovolemik Şok signları
A
- seatbell sign→ hastanın bir travma hastası olduğunu ve karıniçi patolojisi olabileceğini gösteren bir bulgudur (%40 hastanın iç yaralanması vardır)
7
Q
Hipovolemik şokla gelen bir hastaya ne yapılmalıdır?
A
- Kısa zamanda hızlı sıvı verebilmek için → periferik KISA VE GENİŞ katater takılır
- santral kateter ne zaman takılır?
- hasta hemodinamik olarak instabil→ santral venöz ve pulmuner arteriyal basınç lazım ya da başka damaryolu bulunmadı→ subclavian katater takabilirsin
- santral kateter ne zaman takılır?
8
Q
Hipovolemik Şok Nedenleri
A
Bulguların ortaya çıkması için kan hacminin %25-30’u kaybedilmiştir demektir.
- Ani ve aşırı kanama
- aşırı sıvı kayıpları
- YANIK BİR HİPOVOLEMİK ŞOK SEBEBİDİR
- yanık hastasına ne kadar sıvı vereceğimie nasıl karar veririz?
- portland formülü ; hastanın kilosu x 4 (sabit) x vücudun yanık yüzdesi
- hasta bundan sonra 1-1.5 L sıvı çıkarırsa pozitif bir yanıt vermiş demektir
- yanık hastasına ne kadar sıvı vereceğimie nasıl karar veririz?
- INTESTİNAL OBSTRÜKSÜYON HİPOVOLEMİK ŞOK SEBEBİDİR
- Neden?
- obstrüksiyon→ kusarak periton içine ve 3. boşluğa sıvı kaybı gerçekleşir ve aynı zamanda obstrüksiyon→ peristalsizm azalır→ absorbsiyon oluyla sıvı kaybı (ince bağğırsak duvarındaki her 2 mm’lik kalınlaşma→ 2 litrelik su kaybı)
- Neden?
- Dehidratasyon
- ileri aşamada hipovolemik şoka dönüşebilir
- hücre içi hacim kayb ve hücre dışı hacim kaybı
- terleme ya da diabetes insipidus
- Kanama
- intravasküler hacim kaybı hipovolemik şok
9
Q
Sınıflandırma Hemorojik şok
A
- kompanse olan→ %20 den az kan kaybı
- kompanse olmayan→ %20-40 arası kan kaybı
- ölümcül olan → %40dan fazla kan kaybı
Hemorojik Şok Tanısı için gerekli olan şeyler;
- taşikardi
- hipotansiyon
- asidoz
- arteriyel kan gazı (baz eksisi önemli)
10
Q
Travma Hastasında hemorojik şok var ise kanama bu 5 alana olur;
A
- toraks
- karın içi
- pelvis
- uzun kemik kırıkları
- dışarıya
- İNTRAKRANİYEL KANAMA BİR HEMORAJİK ŞOK SEBEBİ DEĞİLDİR
11
Q
hemodinamik olarak instabil olmayan bir hemorajik şok şüpheli hastada hem tanı hem tedavi değeri taşıyan şey nedir?
A
tüp torakostomi
12
Q
hemodinamik olarak stabil olan bir hastada torakal kanamayı belirten tanı çeşiti nedir?
A
akciğer grafisi
13
Q
perioneal kanama tanısı?
A
pelvis grafisi
14
Q
şok tablosundaki bir TRAVMA HASTASINDA TANI KONDURAN YÖNTEM NEDİR?
A
- yatak başı ultrasonografi ve periton lavajı
- yaşamsal bulguları istikrarlı ise→ tomografi
15
Q
Hemorajik Şok hastası tedavisi
A
- kristalloid verilir→ kanama kontrolü sağlanana kadar 80-90 arası tutulması idealdir
- düşük morbidite ve maliyet
- kanıtlanmış etkinlik
- kolay ulaşılabilirlik
- %30 kan kaybında tek tedavi → 3 katı verilir kan kaybının
- Kanama kontrolü asal terapidir!!!→ yani aktif kanaması olan bir hastada çaba sıvı replasmanı değil kanamanın durdurulması olmalıdır
Mavi Kitap
- güvenli bir havayolu
- kanamanın eykin kontrolü
- sıvı replasmanı
Hemorajik şok tedavisi aşamaları (TUSDATA)
- kanamayı durdur→ hipotansif hastada kan ürünleri ile resüsitasyon→ hava yolu emniyeti
- az kristalloid (Ringer Laktat) → fazla kanamayı arttırır, az replansmaz yapmaz
- kolloid sıvılar da zaman zaman kullanılabilir ama üstünlüğü yoktur ve DAMAR BÜTÜNLÜĞÜNÜN BOZULDUĞU DURUMLARDA KONTRAİNDİKEDİR
- ES/TDP/T → 1:1:1 → massif transfüzyon ise 1:1:4
- Hb → 7-9 mmHg arası tutulmalıdır
- sistolik kan basıncı→ 80-90 arası tutulmalıdır→ kafa/künt travma varsa beyin hipoperfüzyonunu önlemek için 110 mmHg
