پیک های شیمیایی Flashcards
در بدن دو سیستم تنظیم کننده به نام دستگاه عصبی و غدد درون ریز وجود دارد. هر دو این سیستم ها از پیک های شیمیایی برای کنترل بدن استفاده می کنند.
پیک شیمیایی غدد درون ریز را (1) و پیک شیمیایی دستگاه عصبی را (2) می نامیم. هورمون ها برای کنترل اعمال (3) و انتقال دهنده عصبی برای کنترل اعمال (4) مناسب هستند.
هیپوتالاموس در هماهنگی این دو دستگاه تنظیم کننده نقش مهمی دارد. هیپوتالاموس تولید هورمون ها را در (5) کنترل می کند. هیپوفیز جلویی با تولید هورمون هایی به اسم (6) عملکرد بقیه غدد درون ریز را کنترل می کند. به همین دلیل به غده هیپوفیز، غده مادر یا رهبر گفته می شود.
پیک شیمیایی در دستگاه عصبی را می توان به دو دسته انتقال دهنده عصبی و تعدیل کننده عصبی نیز تقسیم کرد. انتقال دهنده در سطح یک (7) عمل می کند و منطقه عمل محدودتری دارد. تعدیل کننده میدان عمل وسیع تری دارد و میزان ترشح آن بیشتر است. ساخته و آزاد شدن این مواد شبیه هورمون هاست.
در دستگاه عصبی مرکزی مواد دیگری به نام نوروپپتیدها و مولکول های گازی نیز وجود دارند که به عنوان ناقل عمل می کنند.
1-هورمون 2-انتقال دهنده عصبی یا نوروترانسمیتر 3-بلندمدت و آهسته 4-کوتاه مدت و سریع 5-هیپوفیز جلویی )پیشین( 6-تروپین 7-سیناپس
انتقال دهنده های عصبی
در انتقال دهنده هایی که ذکر خواهد شد، (1) فقط بازدارنده و (2) فقط تحریکی هستند. باقی انتقال دهنده ها بسته به گیرنده هایشان می توانند بازدارنده یا تحریکی باشند.
1-گابا و گلیسین
2-گلوتامات و آسپارتات
استیل کولین:
نورون هایی که استیل کولین آزاد می کنند کولینرژیک نامیده می شوند.
استیل کولین ناقل همه سیناپس های عصب با (1) است.
استیل کولین ناقل تمام آکسون هایی است که (2).
سلول های پیش گرهی و پس گرهی پاراسمپاتیک، سلول های پیش گرهی سمپاتیک و سلول های پس گرهی سمپاتیک که به غدد عرق می روند کولینرژیک هستند.
استیل کولین در تارهای عضلات اسکلتی اثر (3) و در تارهای عضلانی قلب اثر (4) دارد. این تفاوت به خاطر نوع گیرنده های پس سیناپسی است. در عضلات اسکلتی استیل کولین بر مجاری (5) و در عضله قلب بر مجاری (6) اثر می کند. گیرنده های استیل کولین (یعنی گیرنده های پس سیناپسی که استیل کولین بر آنها اثر می کند) از دو نوع (7) هستند.
در سیناپس های مغز و نخاع هر دو گیرنده یافت می شوند اما در تارهای عضلانی اسکلتی فقط گیرنده (8) وجود دارد.
استیل کولین پس از آزاد شدن در سیناپس توسط (10) تجزیه و غیرفعال می شود و بخشی از مواد اولیه آن توسط پایانه پیش سیناپس بازجذب می شود.
استیل کولین در (9) نقش دارد.
1-عضلات اسکلتی (صفحه محرکه ماهیچه ای) 2-از دستگاه اعصاب مرکزی خارج می شوند 3-تحریکی 4-بازداری 5-سدیم 6-پتاسیم 7-موسکارینی و نیکوتینی 8-نیکوتینی 9-حافظه، یادگیری و مراحل خواب 10-آنزیم استیل کولین استراز
کاته کولامین ها:
کاته کولامین ها شامل دوپامین، نورآدرنالین (نوراپی نفرین) و آدرنالین (اپی نفرین) هستند.
همگی از (1) ساخته شده اند:
تیروزین < دوپامین < نوراپی نفرین < اپی نفرین
این انتقال دهنده ها در فضای سیناپسی توسط (2) تجزیه و غیرفعال می شوند و یا توسط پایانه پیش سیناپسی بازجذب می شوند.
1-اسید آمینه تیروزین
2-آنزیم مونوآمین اکسیداز
دوپامین:
مهم ترین انتقال دهنده نورون های مراکز عصبی است و بسیاری از بیماری ها به اختلال در ترشح آن مربوط است.
نورون هایی که دوپامین ترشح می کنند دوپامینرژیک نامیده می شوند.
مهم ترین منطقه مغز که نورون های دوپامینرژیک دارد، (1) است که دوپامین را ترشح کرده که از آنجا به اجسام مخطط می رود.
دوپامین در نظام (2) و تقویت مغز و احساس (3) نقش دارد.
1-هسته سیاه
2-پاداش
3-نشاط و سرخوشی
- نوراپی نفرین و اپی نفرین (نورآدرنالین و آدرنالین):
نورون هایی که نورآدرنالین ترشح می کنند (1) نامیده می شوند. نورآدرنالین در این نورون ها از تجزیه (2) به دست می آید.
نورون هایی که آدرنالین ترشح می کنند (3) نامیده می شوند. آدرنالین از (4) ساخته می شود.
نورآدرنالین در سلول های (5) (به جز (6)) ترشح می شود. آدرنالین بیشتر در بخش مرکزی (7) ترشح می شود که خود بخشی از (8) است.
بیشتر نورون های نورآدرنرژیک در (9) در (10) قرار دارند. نورون های این هسته در (11) نقش دارند.
گیرنده های نورآدرنالین دو نوع آلفا و بتا هستند. گیرنده های آلفا از نوع (12) و گیرنده های بتا از نوع (13) هستند.
(14)و (15) استثنا هستند. گیرنده های بتا در (14)از نوع تحریکی هستند. گیرنده های آلفا و بتا هر دو در (15) از نوع بازداری هستند.
نورآدرنالین در بیداری و افزایش سطح برانگیختگی و فعالیت نورون های مغز نقش دارد.
1-نورآدرنرژیک 2-دوپامین 3-آدرنرژیک 4-نورآدرنالین 5-پس گرهی دستگاه سمپاتیک 6-غدد عرق 7-غده فوق کلیه 8-دستگاه سمپاتیک 9-هسته لوکوس سرولئوس 10-پل مغزی 11-مکانیزم خواب 12-تحریکی 13-بازداری 14-قلب 15-روده
سروتونین:
نام شیمیایی سروتونین 5- هیدروکسی تریپتامین است و از مهم ترین انتقال دهنده ها و تعدیل کننده های عصبی است.
سروتونین از اسید آمینه تریپتوفان ساخته می شود. تریپتوفان < سروتونین < ملاتونین
(1) را با نام کلی ایندولامین می خوانند.
سروتونین در غده صنوبری و هسته سجافی (رافه) در ساقه مغز، مخچه، هیپوتالاموس و سایر نواحی دستگاه عصبی ساخته می شود.
سروتونین بیشتر نقش (2) دارد.
سروتونین در سرکوب درد، ایجاد خواب، بازداری رویا، سرکوب توهم، رفتارهای تغذیه، نظام تنبیه و نوسانات خلقی نقش دارد.
سروتونین در مسیرهای (3) به مراکز عصبی به عنوان بازدارنده عمل می کند.
افزایش فعالیت نورون های سروتونرژیک (4) در ایجاد حالت خواب نقش دارد.
داروهایی که نورون های سروتونرژیک را فعال می کنند دوره های خواب دیدن (رویا) را کاهش می دهند.
محرک های خوشایند باعث افزایش (5) و فعال شدن مراکز پاداش، و محرک های ناخوشایند باعث افزایش (6) و فعال شدن مراکز تنبیه می شوند.
1-سروتونین و ملاتونین 2-بازدارنده 3-انتقال درد 4-هسته های رافه 5-دوپامین 6-سروتونین و نوراپی نفرین
گلوتامات، آسپارتات، گابا و گلیسین
گلوتامات، آسپارتات، گابا و گلیسین همگی از گروه (1) هستند.
(2) در حیوانات ساده تر هم یافت می شوند به همین دلیل گفته می شود که جزو نخستین ناقل هایی هستند که تکامل یافته اند.
1-اسیدهای آمینه
2-گابا و گلوتامات
- گلوتامات و آسپارتات
هر دو آنها فقط تحریکی هستند.
گلوتامات و آسپارتات در تجزیه پروتئین های روده به دست می آیند اما نمی توانند از سد خونی مغزی عبور کنند. مغز خودش این مواد را می سازد. گلوتامات از (1) ساخته می شود.
گلوتامات باعث افزایش (2) و سطح (3) می شود و در فرایند (4) نقش دارد.
در (5) که مهم ترین ساختار درگیر در حافظه است، میزان زیادی گلوتامات وجود دارد.
گلوتامات علاوه بر تحریک نورون ها می تواند (6) را نیز دپولاریزه کند.
گلوتامات به عنوان ناقل در نورون های (7) که ترشحات هیپوفیز را تنظیم می کنند، حضور دارد
1-اسیدگلوتامیک 2-برانگیختگی 3-هوشیاری 4-حافظه و یادگیری 5-هیپوکامپ 6-سلول های گلیال 7-هیپوتالاموس
- گابا و گلیسین :
گابا مانند گلوتامات از اسید گلوتامیک ساخته می شود.
گابا مهم ترین ناقل بازدارنده در اعصاب مرکزی است و با افزایش نفوذپذیری غشا برای (1) یا (2) باعث بازداری نورون می شود. در (3) ناقل گابا نقش دارد.
گلیسین مهم ترین ناقل در (4) در نخاع شوکی است و باعث مهار نورون های (5) می شود. اختلال در ساخت آن باعث انقباض مداوم و سفتی عضلات می شود.
1-ورود کلر 2-خروج پتاسیم 3-بازداری پیش سیناپسی 4-بازداری پس سیناپسی 5-حرکتی
نقش انتقال دهنده ها در بیماری ها:
اختلال در انتقال دهنده های عصبی مهم ترین علت بیماری های عصبی است.
در بیماری (1) نورون های کولینرژیک مغز دچار کم کاری و مرگ تدریجی می شوند و استیل کولین کاهش می یابد.
آسیب نورون های دوپامینرژیک در جسم سیاه باعث بیماری (2) می شود. کاهش دوپامین در اجسام مخطط باعث پرکاری نورونهای کولینرژیک می شود که باعث مشکلات حرکتی در پارکینسون می شود.
افزایش دوپامین در نتیجه فعالیت بیش از حد (3) یا حساسیت زیاد آنها باعث بخشی از نشانه های اسکیزوفرنی می شود.
کاهش سروتونین و کاته کولامین ها (دوپامین، نورآدرنالین و آدرنالین) در افسردگی و افزایش آنها در مانیا نشان داده شده است. سروتونین در (4) نقش مهمتری دارد.
(5) در اختلال بیش فعالی افزایش می یابند.
گابا مهم ترین انتقال دهنده در (6) است. سروتونین، نوراپی نفرین و اپی نفرین نیز در اضطراب نقش دارند.
تحلیل نورون های (7) در گره های پایه باعث بیماری کره یا داء الرقص می شود. مهمترین آنها کره هانتینگتون است که در اثر کاهش گابا در هسته های دم دار و پوتامن ایجاد می شود.
کاهش (8) در بادامه باعث تشدید پرخاشگری می شود.
1-آلزایمر 2-پارکینسون 3-نورون های دوپامینرژیک 4-افسردگی 5-کاته کولامین ها 6-اضطراب 7-گابا 8-سروتونین
مواد موثر در سیناپس ها و چگونگی اثر داروها:
موادی که اثر انتقال دهنده را تسهیل می کنند، آگونیست و موادی که باعث بازداری انتقال دهنده ها می شوند، آنتاگونیست نامیده می شوند.
برخی مواد به گیرنده های (1) متصل شده و مانع اثر انتقال دهنده روی آنها می شوند. به این مواد بازدارنده های گیرنده گفته می شود.
طبق دسته بندی سازمان بهداشت جهانی داروهای روانی به 5 گروه طبقه بندی می شوند:
مسکن ها یا بازدارنده ها
مواد تحریک کننده مرکزی (محرک ها
داروهای مخدر یا افیونی
نورولپتیک ها یا داروهای ضدروانپریشی
داروهای توهم زا
1-پس سیناپسی
مسکن ها یا بازدارنده ها
داروهای خواب آور، آرام بخش ها و الکل در این گروه قرار دارند. این مواد دستگاه عصبی را بازداری می کنند و اثر آنها از حالت آرامش تا بیهوشی است.
از جمله داروهای بازدارنده (2) و (3) هستند. این داروها (1) هستند و در درمان اختلالات اضطرابی به کار می روند.
این داروها در میزان کم سیناپس های (4) را بازداری می کنند اما در میزان زیاد باعث بازداری انواع ناقل ها می شوند.
مقدار کمی از این مواد به ویژه الکل باعث تحریک حرکتی می شود. این تحریک حرکتی با ویژگی بازدارندگی آنها تضادی ندارد. در واقع الکل (5) را که مسئول بازداری است، بازداری می کند و موجب (6) می شود. در صورت مصرف زیاد این مواد باعث فزون تحریک پذیری، تشنج و مرگ می شود.
1-آگونیست گابا 2-باربیتورات ها 3-بنزودیازپین ها 4-نورآدرنرژیک 5-قطعه پیشانی 6-تحریک حرکتی
مواد تحریک کننده مرکزی (محرک ها(
این مواد (1) را تحریک می کنند. آمفتامین ها، نیکوتین، کوکائین، و داروهای ضدافسردگی در این دسته قرار می گیرند.
نیکوتین، آمفتامین و کوکائین باعث (2)، افزایش سطح هوشیاری و (3) می شوند.
اثر نیکوتین به خاطر (4) است.
(5) آگونیست کاته کولامین ها (نورآدرنالین و دوپامین) هستند. مصرف مکرر آنها با افزایش دوپامین باعث نشانه های روان پریشی می شود.
آمفتامین ها در درمان (6) و (7) استفاده می شود. )در بیش فعالی فعالیت قطعه پیشانی کم است و داروی محرک باعث افزایش فعالیت آن می شود(
داروهای ضدافسردگی آگونیست (8) و (9) هستند :
داروهای بازدارنده آنزیم مونوآمین اکسیداز (MOI) مانع تجزیه سروتونین و کاته کولامین ها در سیناپس می شوند.
داروهای بازدارنده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) بازجذب سروتونین در سیناپس را کاهش می دهند.
لیتیوم در افسردگی دوقطبی کاربرد دارد. لیتیوم جانشین (10) می شود و مانع (11) و دوره های (12) می شود.
1-دستگاه عصبی 2-برانگیختگی 3-دقت و توجه 4-تحریک گیرنده های کولینرژیک (گیرنده های نیکوتینی) 5-آمفتامین و کوکائین 6-حمله خواب 7-بیش فعالی 8-کاته کولامین ها 9-سروتونین 10-سدیم 11-تحریک شدید 12-شیدایی
داروهای مخدر یا افیونی:
مخدرها موثرترین داروهای ضددرد هستند. ترکیبات افیونی شامل (1) هستند.
مواد افیونی گیرنده های ویژه ای دارند که فقط به آنها متصل می شوند. بنابراین فرق آنها با بازدارنده های مرکزی این است که (2) اثر نمی کنند و (3) هستند.
ضددردهای دیگری نیز وجود دارند که ترکیبات غیرافیونی هستند (مثل آسپیرین) این مواد از طریق کاهش تولید (4) که از عوامل اصلی ایجاد درد در بافت ها هستند عمل می کنند.
1-مرفین، کدئین، هروئین و متادون
2- روی همه سلول ها
3-اختصاصی
4-پروستاگلاندین ها
