قطعه گیجگاهی Flashcards
کارکردهای اختصاصی قطعه گیجگاهی
1) دریافت حس های شنوایی، بویایی، احشایی و احتمالا دهلیزی
ناحیه (1) حس های شنوایی، بویایی، احشایی و احتمالا دهلیزی در قطعه گیجگاهی قرار دارد که به دریافت پیام های این حواس اختصاص یافته است. باقی مناطق (2) هستند که به (3) این حواس می پردازند.
اطلاعات صوتی از هر دو گوش به قشر نخستین شنوایی می رسند ولی اطلاعات دریافتی از گوش مقابل بیشتر است.
قشر نخستین بویایی، در (4) قرار دارد و اطلاعات بویایی را از بینی همان طرف دریافت می کند.
قشر نخستین حس های احشایی (و قشر ثانوی آن)، در (5) قرار دارد.
1- حسی نخستین 2- قشر ارتباطی 3- پردازش و ضبط 4- قلاب هیپوکامپ 5- قطعه اینسولا
2) پردازش و ضبط حس شنیداری، بویایی، احشایی، دیداری، و احتمالا دهلیزی
(1) حواس شنوایی، بویایی و احشایی در قطعه گیجگاهی به پردازش و ضبط این حواس می پردازد.
علاوه بر حس های فوق، بخشی از قشر ثانوی و ثالث بینایی در قشر گیجگاهی است که محل پردازش و ذخیره (2) است. (ناحیه حسی نخستین حس بینایی در لوب پس سری است).
پردازش (3) و اطلاعات (4) با نیمکره غالب و بقیه در نیمکره مغلوب انجام می شود.
نیمکره غالب در قطعه گیجگاهی نیمکره چپ است.
1- قشر ثانوی
2- حس بینایی
3- اصوات
4- بینایی کلامی
3) مرکز حسی تکلم
مرکز حسی تکلم (1) در قطعه گیجگاهی قرار دارد. (1) مسئول ادراک کدهای کلامی، خواندن و نوشتن است. کارکرد آن در فصل تکلم توضیح داده می شود. (خاطرتان هست که مرکز حرکتی چه نامیده می شود و در کدام قطعه قرار دارد؟)
1- ورنیکه
4) سیستم عاطفی و حافظه
قسمت هایی از (1) که مسئول عواطف، رفتار جنسی و حافظه است در قطعه گیجگاهی قرار دارد. دستگاه لیمبیک در فصل جداگانه ای توضیح داده می شود.
(2) ارتباط نزدیکی با سیستم عاطفی مغز دارد به همین دلیل در قدیم به جای دستگاه کناری از اصطلاح (3) استفاده می شده است.
1- دستگاه لیمبیک (کناری)
2- حس بویایی
3- مغز بویایی
دکتر خداپناهی کنش های اساسی قطعه گیجگاهی را اینطور ذکر کرده اند:
- سه کنش اساسی شامل (1)، (2)، (3)
- ایجاد واکنش های هیجانی ناشی از پیام های حسی و محتوای حافظه در (4)(بخشی از دستگاه کناری):
در تداعی بین پیام های حسی و هیجان یادگیری نقش مهمی دارد. بدون این ارتباط برخورد ما با همه محرک ها یکسان خواهد بود. این وظیفه به عهده (4) است.
آسب (4) باعث واکنش نامناسب به محرک های تهدید آمیز می شود. همچنین (5) هم که در حافظه نقش دارد کمک می کند موقعیت خود را تشخیص دهیم. آسیب قطعه گیجگاهی باعث فقدان (6) و به خاطر آوردن رویدادهای محیط و فقدان (7) می شود.
1- پردازش پیام های شنیداری 2- شناخت دیداری اشیا 3- ذخیره درازمدت پیام های حسی 4- بادامه 5- هیپوکامپ 6- ادراک 7- عواطف
ضایعات قطعه گیجگاهی:
1) اختلالات حسی
در ضایعه قطعه گیجگاهی دریافت ، پردازش و حافظه حس شنوایی، بویایی، احشایی، و احتمالا دهلیزی و همچنین پردازش و حافظه حس بینایی آسیب می بیند.
در زیر دو اختلال حسی که در کتاب دکتر خداپناهی ذکر شده است را توضیح می دهیم:
- اختلال ادراک شنیداری
احتمال دارد که آسیب دوطرفه قشر شنیداری در قطعه گیجگاهی منجر به (1) شود اما این احتمال تایید نشده است. این آسیب در مواردی باعث اختلال در ادراک شنیداری می شود.
آسیب قشری طول مدت زمان بین (2) را که برای تمایز از هم ضرورت دارد افزایش می دهد. (بیمار شکایت می کند که دیگران خیلی سریع صحبت می کنند)
چون پیام ها از هر دو گوش می رسد آسیب یک راه به کری منجر نمی شود (مگر اینکه (3) آسیب دیده باشد).
1- کری مغزی
2- دو رویداد صوتی
3- ساقه مغز
ضایعات قطعه گیجگاهی:
آسیب قشر شنیداری نخستین باعث (1) گوش مقابل می شود.
آسیب قشر ثانوی در گیجگاهی چپ باعث کاهش شنوایی (2) می شود. اگر قشر نخستین هم آسیب دیده باشد در ترتیب شمارش هم مشکل ایجاد می شود.
آسیب قشر ثانوی گیجگاهی راست با مشکل در (3) و تشخیص (4) همراه است. آزمون استعداد موسیقی سیشور برای ارزیابی ادراک موسیقی استفاده می شود.
آسیب قشر شنیداری ثالث با (5) همراه است، یعنی بیمار در درک معنی و تشخیص محرک از طریق صدای آن ناتوان است. در (5) بیمار دچار ناتوانی تشخیص و تفسیر (6) است.
1- تغییر آستانه شنوایی 2- واج ها و اعداد 3- ادراک موسیقی 4- جهت صوت 5- آگنوزی شنیداری 6- صداهای غیرگفتاری و موسیقی
ضایعات قطعه گیجگاهی:
- اختلال ادراک دیداری
در آسیب قشر ارتباطی گیجگاهی مشکل اساسی در (1) وجود ندارد ولی در ادراک دیداری مشکلاتی هست.
بیمار دچار آگنوزی دیداری است یعنی در درک معنی و تشخیص (2) از طریق (3) ناتوان است.
ارزش معنای علایم دیداری را متوجه نمی شود (مثلا وقتی به ساعتتان نگاه می کنید که یعنی وقت ملاقات تمام شده است، بیمار درک نمی کند).
در (4) و مونی یا آزمون تمیز الگوی مرکب دچار مشکل است. در (4) نمی تواند نقاشی را بشناسد یا ترسیم کند.
مشکل دیگر در ادراک و بازشناسی (5) و به خاطر آوردن آنها از حافظه است.
1- میدان دید 2- محرک 3- دیدن آن 4- آزمون ری 5- چهره
ضایعات قطعه گیجگاهی:
- اختلال در توجه انتخابی به محرک های دیداری و شنیداری
تحلیل نهایی محرک های شنیداری و دیداری در قطعه گیجگاهی است. آسیب آن باعث (1) و دقت به محرک های دیداری و شنیداری می شود (یعنی بیمار نمی تواند به شکل ارادی روی یک محرک متمرکز شود)
قطعه گیجگاهی راست در دقت و توجه انتخابی پیام های دیداری نقش مهم تری دارد. (آسیب قطعه راست باعث نقصان (2) اما آسیب قطعه چپ باعث نقصان (3) می شود).
1- کاهش توجه انتخابی
2- دوسویه
3- یک سویه
ضایعات قطعه گیجگاهی:
- اختلال در طبقه بندی
قطعه گیجگاهی در سازمان دهی و طبقه بندی (1) نقش دارد. )مثلا قرار دادن انواع حیوانات در یک طبقه(. طبقه بندی اطلاعات راهنمای موثری برای یادآوری است. بیماران دچار ضایعه گیجگاهی در این طبقه بندی مشکل دارند. این بیماران دچار (2) هم می شوند.
- اختلال در کاربرد پیام های ضمنی
بافت و پیام ضمنی کلید بازشناسی محرک هاست. (مثلا یک محرک یکسان در کنار والدین و دوستان به شکل متفاوت تفسیر می شود).
بیمار دچار آسیب قطعه گیجگاهی در درک معانی ضمنی مشکل دارد و به همین دلیل با (3) روبه رو هستند.
1- اطلاعات حسی
2- نارساگویی
3- دشواری تشخیص محرک
ضایعات قطعه گیجگاهی:
2) اختلال حافظه
بخشی از بادامه و هیپوکامپ در بخش میانی قطعه گیجگاهی قرار دارد. این نواحی در (1) نقش دارند و آسیب آنها باعث (2) می شود (یعنی حوادث پس از آسیب به خاطر سپرده نمی شود)
در (3) که در نتیجه الکلیسم ایجاد می شود ساخت هایی مثل بادامه، جسم پستانی و هسته های جلویی هیپوتالاموس که در جریان یادگیری نقش دارند آسیب می بینند. این آسیب باعث فراموشی پیش گستر می شود.
بیماران دچار این ضایعات در (4) مشکل دارند. (تصاویر ناقص مثلا تصویر ناقص یک چتر داده می شود و از فرد خواسته می شود که تصاویر را شناسایی کند(
1- حافظه درازمدت
2- فراموشی پیش گستر
3- نشانگان کورساکف
4- آزمون گولین
ضایعات قطعه گیجگاهی:
3) اختلالات خلقی، اختلال در شخصیت، اختلالات جنسی قطعه گیجگاهی در ایجاد صرع نقش دارد. در صرع گیجگاهی تغییراتی در (1) ایجاد می شود که به (2) معروف است.
ویژگی های آن عبارتند از:
تاکید بیش از حد بر مسایل پیش پا افتاده، پایداری بر مسایل شخصی در گفت و گو، خودمحوری، پارانوییا، اشتغال بیش از حد به مسایل مذهبی، پرخاشگری.
آسیب گیجگاهی با اختلالات خلقی و اختلالات جنسی نیز همراه است.
1- شخصیت
2- شخصیت گیجگاهی
ضایعات قطعه گیجگاهی:
تحریک بادامه و بخش های جلویی و میانی گیجگاهی باعث احساس (1) می شود که نشان دهنده نقش قطعه گیجگاهی در (2) است.
تحریک بالای قطعه گیجگاهی و اینسولا به ایجاد احساس ترس، غم و توهم دیداری و شنیداری می انجامد. این یافته با حملات ترس که در صرع گیجگاهی رخ می دهد هماهنگ است.
1- ترس
2- عاطفه