ساقه مغز Flashcards
ساقه مغز مرکز (1) است. خاطرتان هست که این اعمال مربوط به دستگاه عصبی (2) است. ساقه مغز در فرایندهای حیاتی مثل خوردن و نوشیدن، درجه حرارت بدن، چرخه خواب و بیداری و رفتار جنسی نقش دارد.
قسمت های ساقه مغز به ترتیب از بالاترین قسمت عبارتند از: مغز میانی (یا مزانسفال/ پایه های مغزی / مغز سوم) ، پل مغزی (یا برجستگی حلقوی / مغز چهارم) و بصل النخاع (یا مغز نخاعی / پیاز مغز تیره)
اعصاب (3) مغزی از ساقه مغز خارج می شوند. عصب اول و دوم یعنی بویایی و بینایی از خود مغز خارج می شوند و از نظر بافت شناسی جزو دستگاه عصبی مرکزی محسوب می شوند.
هسته های اعصاب مغزی 3 و 4 در (4)، هسته های اعصاب مغزی 5و6و7و8 در (5) و هسته های (6) در بصل النخاع قرار دارند.
1- کنترل اعمال حیاتی غیرارادی (مثل تنفس و ضربان قلب) 2- خودمختار 3- سوم تا دوازدهم 4- پایه های مغزی 5- پل مغزی 6- اعصاب مغزی 9و10و11و12
مغز میانی:
مهم ترین بخش های مغز میانی عبارتند از :
- ناحیه کلاهکی یا تگمنتوم:
این ناحیه میزان زیادی نورون های (1) دارد . این ناحیه ابتدای نوار مغزی جلویی مسیر میانی یا مسیر M.F.B است. مسیر M.F.B اصلی ترین مسیر پاداش در مغز که از (2) شروع و تا (3) کشیده می شود و در مسیر خود از هیپوتالاموس و بادامه می گذرد..
1- (نورون هایی که ناقل عصبی آنها دوپامین است) دوپامینرژیک
2- تگمنتوم
3- لوب پیشانی
مهم ترین بخش های مغز میانی عبارتند از :
برجستگی های چهارگانه:
در عقب مغز میانی چهار برجستگی وجود دارد که دکمه های چهارقلو نامیده می شوند. برجستگی های فوقانی مربوط به (1) هستند و در حرکات چشم و تثبیت نگاه نقش دارند. برجستگی های تحتانی مربوط به (2) هستند و در تشخیص جهت صدا نقش دارند
1- راه بینایی
2- راه شنوایی
مهم ترین بخش های مغز میانی عبارتند از :
- (1) (غده کاجی یا صنوبری):
این غده هورمون ملاتونین را ترشح می کند که در مکانیزم خواب نقش دارد. ملاتونین در فصل زمستان که شب ها طولانی تر است افزایش می یابد و به آن هورمون تاریکی هم گفته می شود. ملاتونین در افسردگی های فصلی نیز نقش دارد
1- غده پینه آل
مهم ترین بخش های مغز میانی عبارتند از :
- هسته قرمز
بخشی از (1) است و قسمت عمده ای از بازده مخچه به آن وارد می شود. آسیب آن باعث (2) می شود
1- راه حرکتی خارج هرمی
2- لرزش و عدم تعادل
مهم ترین بخش های مغز میانی عبارتند از :
- هسته سیاه (جسم سیاه)
هسته سیاه هم بخشی از راه خارج هرمی است که با هسته های پوتامن و هسته های دم دار رابطه دارد اینها با هم یک تشکیل می دهند .
برخی هسته های موجود در مغز میانی در حرکات (2) که در همه افراد الگوی مشابهی دارد نقش دارند (مثل خمیازه، مکیدن، حرکات چشم و سر در تعقیب اشیای متحرک، خنده).
مغز میانی منشا برخی بازتاب های دیداری مثل چشمک زدن و بازتاب های شنیداری مثل واکنش به صداهای غیرمنتظره است. همچنین اطلاعات دیداری از مغز میانی به مرکز دیداری فرستاده می شوند
1- دستگاه دوپامینرژیک
(یعنی نورون های آنها ناقل عصبی دوپامین ترشح می کنند)
2- کلیشه ای، غیرارادی و ناآموخته
پل مغزی
پل مغزی از جلو به شکل یک برجستگی است که (1) و رشته هایی که از (2) می آیند در آن قرار دارد. در عقب هم (3) را تشکیل می دهد.
1- رشته های راه هرمی
2- مخچه
3- بطن چهارم مغز
بصل النخاع
عقب بصل النخاع نیز همراه با پل مغزی (1) را تشکیل می دهد.
هسته هایی به نام (2) در این ناحیه قرار دارد. این هسته ها در مسیر (3) قرار دارند.
به جز مرکز اصلی (4) که در بصل النخاع هستند، در بقیه موارد بصل النخاع و پل مغزی عملکرد معکوس دارند به شکلی که بصل النخاع اثر (5) و پل مغزی اثر (6) دارد.
1- کف بطن چهارم مغزی 2- زیتونی 3- عصب شنوایی 4- تنفس، بلع و استفراغ 5- کاهشی (مثلا بصل النخاع باعث کاهش ضربان قلب، کاهش تونوس عضلانی و کاهش هوشیاری می شود درحالی که پل مغزی باعث افزایش آنها می شود)
ماده مشبک (دستگاه شبکه ای / تشکیلات تورینه ای):
ماده مشبک از (1) تا (2) امتداد دارند و شامل هسته های مهمی است که در هر سه قسمت ساقه مغز وجود دارند.
در تونوس عضلات، حفظ تعادل، حرکات کلیشه ای، ایجاد امواج مغزی (الکتروآنسفالوگرام)، دقت، بیداری مغز و سطح هوشیاری نقش دارند.
ناحیه ای از ماده مشبک که در پایین بصل النخاع است از طریق بازداری نورون های حرکتی نخاع باعث (3) می شود.
نواحی بالاتر باعث (4) می شود.
1- بصل النخاع
2- تالاموس
3- کاهش تونوس عضلانی
4- افزایش تونوس عضلات
قسمتی از ماده مشبک که مسئول دقت، هشیاری و بیدار نگه داشتن مغز است، دستگاه (1) نام دارد. این دستگاه توسط محرک های حسی تحریک می شود و این تحریک را به تالاموس می فرستد. این تحریکات از تالاموس به تمام قشر مخ رفته و آن را بیدار نگه می دارند. این دستگاه در حالت نبود محرک حسی یا تکرار مکرر یک تحریک واحد حساسیتش را از دست می دهد و شخص (2) می شود. خود قشر مغز و مخصوصا دستگاه کناری می توانند تحریک پذیری دستگاه فعال کننده صاعد را افزایش دهند
1- فعال کننده صاعد (ARAS)
2- خواب آلود
هسته های سجافی (رافه) و لوکوس سرولئوس در (1) قرار دارند و در (2) نقش دارند.
لیندزلی بر اساس بخش صعودی دستگاه شبکه ای نظریه انگیزشی خود را مطرح کرده است. از نظر او دستگاه شبکه ای نوعی دستگاه (3) است که فعالیت مغز را هنگام کاهش فعالیتش افزایش می دهد و هنگام افزایش فعالیتش از شدت آن می کاهد.
آیزنک بر اساس فعالیت دستگاه شبکه ای، افراد را به دو دسته درون گرا و برون گرا تقسیم کرده است. افراد درون گرا دارای دستگاه شبکه ای (4) هستند که محرک های ضعیف هم آن را به سطح بهینه فعالیت می رساند. به همین دلیل این افراد محیط های آرام را ترجیح می دهند. افراد برون گرا دارای دستگاه شبکه ای (5) هستند که با محرک های قوی به سطح بهینه فعالیت می رسد. بنابراین این افراد به محیط های شلوغ تمایل دارند.
1- ماده شبکه ای 2- مکانیزم خواب 3- تعدیل کننده تعادل حیاتی 4- فعال 5- ضعیف
ضایعات ساقه مغز:
- آسیب اعصاب مغزی
اعصاب (1) از ساقه مغز خارج می شوند. صدمه به آنها بسته به وظیفه عصب، اختلالاتی را ایجاد خواهند کرد.
- آسیب جسم سیاه :
آسیب جسم سیاه باعث (2) در (3) شده و بیماری پارکینسون را ایجاد می کند. کمبود دوپامین در هسته های قاعده ای باعث فعالیت بیش از حد نورون های (4) می شود (نورون هایی که ناقل عصبی آنها استیل کولین است) که علت لرزش غیرارادی و سختی عضلات در (5) است.
- آسیب دستگاه مشبک:
صدمه دستگاه فعال کننده صاعد باعث (6) می شود.
1- سوم تا دوازدهم 2- کاهش دوپامین 3- هسته های قاعده ای 4- کولینرژیک 5- پارکینسون 6- اغما و اختلال هشیاری
ضایعات ساقه مغز:
اختلال (1) باعث چهار بیماری می شود که به آنها چهارگانه نارکولپسی گفته می شود : نارکولپسی، کاتاپلکسی، بختک یا فلج خواب، توهم هیپنوگوژیک.
(2): شخص در طول روز بارها دچار حمله خواب می شود و به خواب رویا می روند. نوار مغزی آنها طبیعی است.
(3): تونوس عضلات ناگهان از بین می رود و شخص زمین می افتد. در طی آن شخص کاملا هشیار است. این حالت اغلب در حالت هیجان شدید رخ می دهد. در حالت خفیف تر فقط بعضی عضلات شل می شوند.
(4): در برزخ بین خواب و بیداری رخ می دهد. شخص حس می کند فلج شده است و وحشت زده می شود اما نمی تواند فریاد بزند.
(5): در برزخ بین خواب و بیداری رخ می دهد. توهم اغلب از نوع شنوایی و بینایی است.
موارد تشخیص افتراقی چهارگانه نارکولپسی عبارتند از: کم کاری تیروئید، افسردگی، نوراستنی، صرع، آنسفالیت، اسکلروز مولتیپل، میاستنی گراویس
1- دستگاه شبکه ای 2- نارکولپسی 3- کاتاپلکسی 4- فلج خواب یا بختک 5- توهم هیپنوگوژیک