قطعه پیشانی Flashcards
قطعه پیشانی محل استقرار کنش های ذهنی و هوشمندانه و فعالیت های ویژه انسان است. قطعه پیشانی در جریان تحول دیرتر شکل می گیرد و در انسان وسعت بیشتری دارد.
قطعه پیشانی بخشی از مغز است که (1) قرار دارد. این قطعه به سه منطقه (2) تقسیم می شود.
1- جلوی شیار مرکزی
2- حرکتی، پیش حرکتی و پیش پیشانی
منطقه حرکتی:
منطقه حرکتی (قشر حرکتی نخستین) در (1) قرار دارد. این شکنج جزو قشر حسی حرکتی محسوب می شود و مسئول راه اندازی (2) است. باقی مناطق پیشانی جزو (3) محسوب می شوند.
1- شکنج پیش مرکزی
2- حرکات ارادی
3- قشر ارتباطی
منطقه پیش حرکتی:
این منطقه رفتار حرکتی مناسب را از بین (1) انتخاب می کند. قشر پیش حرکتی واکنش حرکتی را بر اساس علایم و محرک های (2) پدید می آورد.
(بخش دیگری که در قشر حرکتی وجود دارد، منطقه حرکتی (3) نامیده می شود. این منطقه در راه اندازی حرکات پیچیده نقش دارد اما برعکس منطقه پیش حرکتی، راه اندازی حرکات در آن بر اساس محرک های بیرونی نیست).
1- ذخیره ای از مهارت های حرکتی
2- بیرونی
3- مکمل
قشر پیش پیشانی:
قشر پیش پیشانی در سازماندهی و راه اندازی (1) فرایند حرکتی دخالت دارد، زمانی که لازم است در زمان و موقعیت مناسب حرکتی انجام شود. این انتخاب بر اساس پیام های درونی انجام می شود. در نوعی حافظه که (2) نامیده می شود
رویدادهایی که پیش از این انجام شده است ثبت می شود (پیام های فضایی و مربوط به اشیا). قشر پیش پیشانی با استفاده از پیام های حاصل از این حافظه حرکت مناسب را سازمان دهی می کند.
افراد مبتلا به نقص در حافظه تمپورال قادر نیستند که رفتار خود را بر اساس اطلاعات درونی مهار و سازماندهی کنند و فقط بر اساس علایم بیرونی به اعمال حرکتی دست می زنند.
قشر پیش پیشانی سرانجام یک مدار پردازش اطلاعات است که از مناطق دیگر مثل آهیانه و گیجگاهی اطلاعات به آن می رسد. خود این منطقه هم اطلاعاتی را به مناطق دیگر مثل بادامه و هیپوتالاموس ارسال می کند. ارتباط با این مناطق بر واکنش های هیجانی و اعمال دستگاه اعصاب خودمختار اثر می گذارد.
برای حرکات مربوط به (3) پیشانی چپ و برای (4) پیشانی راست غلبه دارد.
نیمکره غالب در قطعه پیشانی، نیمکره راست است.
1- شناختی
2- حافظه تمپورال یا کوتاه مدت
3- گفتار
4- حرکات چهره
کارکردهای اختصاصی قطعه پیشانی:
- 1-حافظه حرکتی
حرکاتی که انسان قادر به انجام آن است در حافظه حرکتی ضبط می شود. با یادگیری بیشتر این مجموعه های ضبط شده کامل تر می شوند و مهارت در آن حرکت ایجاد می شود. میزان مهارتی که یک فرد خاص در حرکات گوناگون می تواند به دست بیاورد، به ساختمان ژنتیکی قطعه پیشانی هم بستگی دارد.
محل ذخیره حافظه حرکتی در قشر ارتباطی قطعه پیشانی (1) است. این ذخیره سازی دو قانون دارد:
حافظه حرکتی اندام های گوناگون در جلو ناحیه حرکتی اولیه همان اندام قرار می گیرند. هر چه حافظه حرکتی پیچیده تر باشد، در قسمت جلوتری از قشر ارتباطی قشر پیشانی قرار می گیرد.
برای بعضی حرکات ویژه، منطقه ویژه ای به حافظه آن اختصاص داده شده است مثل ناحیه حرکتی تکلم که بروکا نامیده می شود.
1- قشر پیش حرکتی
کارکردهای اختصاصی قطعه پیشانی:
دو نوع حافظه حرکتی وجود دارد:
حافظه حرکتی اکتسابی که فرد به مرور آنرا کسب می کند. برای مثال (1) جزو حافظه حرکتی اکتسابی است.
حافظه حرکتی ارثی که از بدو تولد در قطعه پیشانی قرار دارد. این نوع در انسان بسیار کم است. حافظه حرکتی ارثی در انسان (2) نامیده می شود. (هر چه حیوان از تکامل پایینتری برخوردار باشد حافظه حرکتی ارثی بیشتری دارد)
- راه اندازی حرکات
دو راه حرکتی وجود دارد که عبارتند از: (3) و و (4)
راه هرمی در (5) و (6) همراه با مهارت نقش دارد. راه برون هرمی در (7)، پیچیده و بدون توجه و هشیاری نقش دارد.
راه هرمی از نورون های هرمی در قشر حرکتی (8) شروع می شود و فرمان آن از طریق نورون حرکتی آلفا به (9) می رسد. هر راهی به جز راه هرمی را خارج هرمی می گوییم که قشر پیش حرکتی در قطعه پیشانی و بخش هایی همچون هسته های قاعده ای، هسته قرمز و مخچه در راه اندازی آن نقش دارند
1- بیان کلمات 2- بازتاب 3- راه هرمی (قشری – نخاعی) 4- راه برون هرمی ( قشری- قرمزی- نخاعی) 5- انجام حرکات جدید 6- حرکات ارادی 7-انجام حرکات یادگرفته شده 8- شکنج پیش مرکزی 9- عضلات مخطط
کارکردهای اختصاصی قطعه پیشانی:
2- مرکز حرکتی تکلم
بیان کلمات، آهنگ کلام و دستور زبان جزو حافظه حرکتی (1) است. (2) بروکا نامیده می شود که در قطعه پیشانی قرار دارد.
- 3- مرکز حرکات هماهنگ ارادی چشم ها
در قطعه پیشانی منطقه ای به نام “مرکز حرکات هماهنگ ارادی چشم ها” قرار دارد که در جلوی ناحیه حرکتی نخستین چشم ها قرار دارد. این منطقه مسئول هماهنگی عضلات چشم برای (3) است.
- 4- انگیزش
جلوترین قسمت قشر ارتباطی پیشانی مربوط به انگیزش است.
- 5- بازداری
قشر ارتباطی پیشانی به شکل اختصاصی مسئول (4) با توجه به قوانین اخلاقی، اجتماعی و غیره است.
- 6- قضاوت اجتماعی
کل قشر ارتباطی مغز در قضاوت دخیل است اما قشر ارتباطی پیشانی بیشترین تاثیر را در آن دارد.
1- اکتسابی
2- مرکز حرکتی تکلم
3- تعقیب ارادی یک شی متحرک
4- بازداری رفتار
ضایعات قطعه پیشانی:
1) اختلالات حرکتی
- آسیب قشر حرکتی: (1) و (2)
ضایعه (3) باعث از بین رفتن حرکت ارادی در طرف مخالف بدن می شود.
این آسیب با نقص مزمن در (4) همراه است و فرد با دشواری حرکت دست و پا با سرعت و نیروی لازم مواجه می شود.
این ضایعه باعث فلج اسپاستیک (فلج سخت) می شود که در آن تونوس عضلات افزایش می یابد و فرد (5).
فلج اسپاستیک در (6) باعث خم شدن مفاصل و جمع شدن دست روی سینه می شود، اما در (7) باعث باز شدن مفاصل (8) می شود. پاها مثل چوب خشک و مستقیم می شوند، قادر به تحمل وزن هستند و بیمار روی آن تکیه می کند. اکستانسیون باعث می شود کناره جلویی خارجی پا روی زمین کشیده می شود و پس از مدتی کف کفش در این قسمت ساییده می شود که برای تشخیص استفاده می شود.
1- اختلال در حرکات ارادی 2- فلج اسپاستیک 3- شکنج پیش مرکزی (راه هرمی) 4- حرکات ظریف انگشتان 5- نمی تواند اندامش را حرکت دهد 6- اندام فوقانی 7- اندام تحتانی 8- اکستانسیون
ضایعات قطعه پیشانی:
تفاوت اسپاستیسیته و رژیدیته: در هر دو تونوس عضلات افزایش می یابد اما در (1) این افزایش تونوس یکنواخت نیست. به شکلی که عضله ابتدا در برابر خم کردن مقاومت می کند اما به تدریج از مقاومت آن کم می شود. اما تونوس در (2) در تمام طول حرکت یکنواخت است. به همین دلیل گفته می شود که در اسپاستیسیته افزایش تونوس (3) و در رژیدیته (4) است.
فلج سخت بیشتر در کودکان دیده می شود و در افراد مسن به دنبال سکته مغزی ظاهر می شود.
1- اسپاستیسیته
2- رژیدیته
3- الاستیک
4- پلاستیک
ضایعات قطعه پیشانی:
فلج سخت بیشتر در (1) دیده می شود و در افراد (2) به دنبال سکته مغزی ظاهر می شود.
- (3)
این دو علامت همواره با فلج اسپاستیک همراه هستند
1- کودکان
2- مسن
3- افزایش بازتاب های وتری و علامت بابنسکی
ضایعات قطعه پیشانی:
افزایش شدت بازتاب وتری (هیپررفلکس):
اگر به (1) ضربه بزنیم، (2) به جلو حرکت می کند که به آن بازتاب وتری گفته می شود.
در (3) شدت این بازتاب افزایش می یابد و پا جلوتر می آید. در اشخاص مبتلا به (4) هم بازتاب وتری ممکن است افزایش یابد. تفاوت اینجاست که در فلج، زمان برگشت بازتاب (5) است
1- زیر زانو 2- ساق پا 3- فلج اسپاستیک 4- اضطراب 5- کوتاه
ضایعات قطعه پیشانی:
علامت بابنسکی :
اگر کف پا را از کناره خارجی به طرف جلو با شی ای تحریک کنیم در شخص سالم پا به طرف داخل خم می شود. اما در (1) انگشتان از هم باز می شوند و انگشت شست به طرف جلو می رود که به آن علامت بابنسکی می گویند.
در کودکان کوچکتر از سه سال، وجود علامت بابنسکی طبیعی است.
برخی افراد کف پای حساسی دارند که پا را عقب می کشند و واکنشی شبیه علامت بابنسکی ایجاد می شود. تفاوت اینجاست که در پا پس کشیدن، حرکت سریع است اما در علامت بابنسکی کند است. در این افراد حساس، به جای علامت بابنسکی از (2) استفاده می شود. در اینجا از قوزک پا به سمت پایین را تحریک می کنیم و به سمت انگشت کوچک می رویم.
1- فلج اسپاستیک
2- علامت شادوک
ضایعات قطعه پیشانی:
به طور کلی آسیب به راه هرمی سه خصوصیت دارد: (1) با پیشرفت حیوانات راه هرمی بزرگتر شده و بر راه خارج هرمی برتری می یابد. در حیوانات صدمه یکی از این دو راه مشکل عمده ای ایجاد نمی کند چون یکی دیگری را جبران می کند. در انسان صدمه راه هرمی نه تنها جبران نمی شود بلکه به صدمه راه برون هرمی هم منجر خواهد شد. به همین دلیل بهبود انسان پس از سکته مغزی کند و ناکامل است.
1- اسپاستیسیته، افزایش بازتاب وتری و علامت بابنسکی
ضایعات قطعه پیشانی:
- آهستگی حرکت
آهستگی حرکت نیز نشانه ای از ضایعه پیشانی است. حتی قبل از آنکه کوچکترین ضعف عضلانی پیدا شود، کندی حرکات را می توان تشخیص داد. اگر در یک طرف حرکات کند باشد، ضایعه در (1) است.
- آسیب قشر ارتباطی: آپراکسی حرکتی و آسیب حافظه حرکتی ارثی ضایعه قشر ارتباطی پیشانی باعث از بین رفتن حافظه حرکتی می شود و مهارت های حرکتی از بین می روند.
وقتی قشر حرکتی سالم باشد اما قشر ارتباطی آسیب ببیند بیمار بدون اینکه فلج باشد توانایی و مهارت انجام حرکات آموخته شده را ندارد.
به این حالت (2) گفته می شود. (مثلا دستش سالم است اما نمی تواند کبریت روشن کند چون این مهارت را از دست داده است).
1- قطعه پیشانی مقابل
2- آپراکسی حرکتی
ضایعات قطعه پیشانی:
آسیب قشر ارتباطی پیشانی باعث ضایعه حافظه حرکتی ارثی یا همان (1) هم می شود. علایم این آسیب عبارت است از: عدم وجود بازتاب در نوزادان، عدم ناپدید شدن بازتاب ها پس از چند ماه، ظهور مجدد بازتاب ها در سنین بالاتر
ترتیب ناپدید شدن بازتاب ها به شکل طبیعی اینگونه است : بازتاب های ریشه یابی (گونه) و غنچه کردن لب حدود 3 ماهگی، بازتاب مکیدن و گرفتن (چنگ زدن) حدود 4 ماهگی، بازتاب مورو (چتر نجات/ پاراشوت) در 6 ماهگی. بازتاب احتراز )پلک زدن( از بین نمی رود ولی در 5 6 سالگی ارادی می شود.
اگر بازتاب های نوزاد زودتر از زمان مقرر ناپدید شود اشکالی ندارد اما باقی ماندن بازتاب ها نشانه ضایعه قشر ارتباطی پیشانی است.
ظهور مجدد بازتاب های نوزادی در سنین پیری نشانه آسیب قشر ارتباطی پیشانی است. دو نوع از آنها بازتاب بینی- پلکی و بازتاب کف دست- چانه ای است.
در بازتاب بینی پلکی اگر ضربه ای بین دو چشم بزنیم و از فرد بخواهیم که پلک نزد در حالت سالم خواهد توانست اما در حالت آسیب بی اختیار پلک می زند. در بازتاب کف دستی چانه ای، اگر کف دست را فشار دهیم و همزمان به چانه نگاه کنیم در فرد سالم واکنشی نمی بینیم اما در حالت آسیب چانه منقبض خواهد شد.
بازتاب کف دستی چانه ای بسیار دقیق است و سمت ضایعه را نشان می دهد. وجود این بازتاب در یک طرف نشانه آسیب قشر ارتباطی پیشانی در (2) است.
1- بازتاب ها
2- همان طرف
