ساختار دستگاه عصبی Flashcards
ساخت دستگاه عصبی مرکزی
بخش های دستگاه عصبی مرکزی عبارتند از: (1)
مغز از دو نیمکره تشکیل می شود که با رشته هایی به نام (2) به هم متصل می شوند. (2) به دلیل وجود غلاف میلین در رشته های آن سفید رنگ است.
مخچه در عقب و پایین دو نیمکره قرار گرفته است. خود مخچه از دو لوب و یک قسمت میانی به نام (3) تشکیل شده است.
ساقه مغز شامل سه قسمت است: (4). پایه های مغزی از بالا به دو نیمکره مغز وارد می شوند. بصل النخاع هم از پایین به نخاع وصل است.
نخاع پایین ترین قسمت دستگاه عصبی مرکزی است که برخلاف سایر قسمت های آن داخل جمجمه قرار ندارد. نخاع از سوراخ پس سری
(سوراخی در عقب استخوان جمجمه) تا دومین مهره کمر ادامه دارد.
1- مغز )مخ( ، مخچه، ساقه مغز و نخاع
2- جسم پینه ای
3- کرمینه
4- پایه های مغزی (مغز میانی)، پل مغزی (برجستگی حلقوی) و بصل النخاع (پیاز مغز تیره)
منشا دستگاه عصبی مرکزی
منشا اصلی دستگاه عصبی مرکزی (1) است. این پوسته، صفحه عصبی را می سازد که خم شده و ناودان عصبی و نهایتا (2) را ایجاد می کند. تکامل مغز از (2) حدود هفته چهارم حاملگی شروع می شود. جلوی لوله عصبی متورم می شود و مغز را می سازد و باقی آن نخاع را شکل می دهد.
در بخش مغز سه برآمدگی پروزانسفال )مغز پیشین(، مزانسفال )مغز میانی( و رمبانسفال )مغز پسین( ایجاد می شود. پروزانسفال و رومبانسفال هر کدام دو قسمت می شوند. بنابراین در ابتدای ماه دوم مغز جنین دارای 5 برآمدگی است.:
همراه این تغییرات سلول های عصبی تحریک پذیر (نورون ها) و سلول های بافت همبند عصبی (گلیال ها) ایجاد می شوند. در دوران جنینی نورون های بسیار زیادی تکثیر می یابند. از حدود دوسالگی تکثیر نورون ها (به جز برخی نواحی مثل مخروط بویایی) متوقف می شود و آسیب به آنها تقریبا جبران ناپذیر است.
با اینکه بیشترین (3) در دوران جنینی است اما مغز نوزاد انسان فقط یک چهارم وزن مغز بزرگسال است. افزایش وزن مغز که کمی پس از بلوغ ادامه می یابد به خاطر رشد انفرادی نورون ها، افزایش (4) و افزایش (5) است.
1- صفحه عصبی پوسته خارجی جنین )اکتودرم( 2- لوله عصبی 3- تکثیر نورون ها 4- طول و قطر تارها 5- غلاف میلین
ماده سفید و خاکستری دستگاه عصبی مرکزی
بخش هایی از دستگاه عصبی مرکزی به رنگ سفید، خاکستری یا سفید و خاکستری دیده می شوند که به ترتیب به آنها ماده سفید، ماده خاکستری و ماده شبکه ای گفته می شود.
مناطقی که تارهای عصبی (1) حضور دارند، ماده سفید است. مناطقی که رگ های خونی، جسم سلولی و تارهای عصبی بدون میلین حضور دارند، ماده خاکستری است. مناطقی که نسبت حضور ماده سفید و خاکستری برابر است، (2) است.
در (3) ماده سفید در اطراف و ماده خاکستری در وسط قرار دارد. برعکس، در (4) ماده سفید در وسط و ماده خاکستری در اطراف قرار گرفته است. در وسط ماده سفید در مغز توده هایی از ماده خاکستری قرار دارد که (5) را می سازند.
1- میلین دار 2- ماده شبکه ای 3- نخاع و ساقه مغز 4- مغز و مخچه 5- هسته های زیرقشری (مثل هسته های قاعده ای)
پوشش مغز و نخاع
مغز و نخاع سه لایه دارند که مننژ نامیده می شوند. وظیفه مننژ (1) است به شکلی که هم شدت ضربه های وارده به آن را کاهش می دهد و هم یک سد شیمیایی در برابر مواد آسیب رسان است.
لایه های مننژ از درون به بیرون عبارتند از نرم شامه، عنکبوتیه و سخت شامه نرم شامه پرده بسیار نازک با رگ های خونی فراوان است که به مغز و نخاع چسبیده است.
فضای بین (2) را فضای زیرعنکبوتیه می نامند که از (3) پر شده است.
عروق خونی موجود در فضای زیرعنکبوتیه تا جایی که به مویرگ تبدیل می شوند توسط نرم شامه پوشیده می شوند. فضای بین عروق و نرم شامه را فضای (4) می گویند. مویرگ ها با (5) رابطه دارند و (6) را می سازند.
برخی جاها فضای عنکبوتیه خیلی وسیع می شود که به آن (7) می گویند. .
سخت شامه لایه ضخیمی است که حاوی (8) است.
سینوس ها خون را از مغز خارج می کنند. در این سینوس ها انشعاباتی از (9) وجود دارد که مایع مغزی نخاعی را بازجذب و به گردش خون می ریزند.
سخت شامه به شکل تیغه هایی وارد بعضی نواحی مغز می شود. بزرگترین این تیغه ها بین دو نیمکره مغز قرار دارد و (10) نامیده می شود.
فضای بین عنکبوتیه و سخت شامه، (11) نامیده می شود. پاره شدن رگ های خونی در این فضا باعث خون ریزی ساب دورال می شود. فضای بین سخت شامه و جمجمه، (12) نامیده می شود. پاره شدن شریان های آن در اثر ضربه باعث خون ریزی اکسترادورال می شود. فضای بین سخت شامه و ستون مهره ها را (13) می نامند.
التهاب و چرکی شدن پرده های مننژ که به دلیل عفونت ایجاد می شود را (14) می گویند
1- حفاظت از دستگاه عصبی مرکزی 2- نرم شامه و عنکبوتیه 3- مایع مغزی نخاعی 4- ویرشو روبین 5- سلول های آستروگلیا 6- سد خونی مغزی 7- مخزن (مثل مخزن کمری که عمل گرفتن مایع نخاع اغلب از آنجا انجام می شود) 8- رگ های خونی و سینوس های وریدی 9- پرده عنکبوتیه (پرزهای عنکبویته) 10- داس مغزی (تیغه های دیگر مثل چادرینه مخچه و داس مخچه ای کوچک نیز از سخت شامه ساخته شده اند). 11- فضای ساب دورال 12- فضای اکسترادورال 13- اپی دورال 14- مننژیت
مایع مغزی نخاعی
مایع مغزی نخاعی توسط (1) تولید می شود. سلول های کوروئید از پوشش بطن ها که (2) نام دارند، ناشی می شوند. (3) که بزرگترین بطن های مغز هستند مایع مغزی نخاعی را تولید می کنند.
بازجذب مایع مغزی نخاعی توسط (4) انجام می شود که به سینوس های وریدی در فضای ساب دورال می رود و به گردش خون ریخته می شود.
.
1- شبکه کوروئید
2- سلول های اپاندیم
3- بطن های جانبی
4- پرزهای عنکبوتیه
مایع مغزی نخاعی دو عملکرد دارد:
(1): (2) از طریق این مایع به خون ریخته می شوند
(3): مغز و نخاع در آن شناور هستند و از این طریق حفاظت می شوند – در صورت افزایش فشار خون، گردش مایع مغزی نخاعی تنظیم می شود تا (4). در این حالت سخت شامه جا باز می کند، یا جذب مایع در پرزهای عنکبوتیه بیشتر می شود.
انسداد مسیر مایع مغزی نخاعی باعث بیماری (5) می شود
1- عملکرد متابولیکی 2- مواد زاید مغز و نخاع 3-عملکرد مکانیکی 4- فشار درون مغز بالا نرود 5- هیدروسفالی
هیدروسفالی دو نوع است:
اگر هیدروسفالی به دلیل بسته شدن بطن ها باشد (1) نامیده می شود. (مثل نابهنجاری مادرزادی دستگاه بطنی و تومورهای مغزی)
اگر هیدروسفالی به دلیل عدم جذب مایع توسط پرزهای عنکبوتیه باشد، (2) نامیده می شود. (به عللی مثل افزایش پروتئین مایع مغزی نخاعی، خونریزی و تومور در فضای عنکبوتیه، مننژیت).
هیدروسفالی در کودکان باعث (3) می شود. اما در بزرگسالان که جمجمه بزرگ نمی شود تشخیص هم دیرتر صورت می گیرد و فشار مستقیما به مغز وارد می شود
1- هیدروسفالی غیر مرتبط
2- هیدروسفالی مرتبط
3- بزرگ شدن جمجمه
سد خونی مغزی
منظور از سد خونی مغزی (1) است که به هم متصل شده اند و بین آنها هیچ منفذی وجود ندارد. این دیواره از ورود بسیاری از مواد خون به بافت عصبی جلوگیری می کنند.
مویرگ ها توسط انشعابات (2) پوشیده شده اند. (2) با ترشح موادی باعث استحکام بیشتر سلول ها و مقاومت بالای آنها می شوند.
سد خونی مغزی به (3) نفوذپذیر است. (4) و برخی مواد دیگر به کندی عبور می کنند و (5) از آن عبور نمی کنند
1- دیواره ای از مویرگ های مغز 2- آستروگلیاها 3- آب، اکسیژن، دی اکسید کربن و مواد محلول در چربی )مثل مواد بیهوش کننده( 4- گلوکز، اوره، یون های ریز 5- مولکول های درشت
(1) که در غذا وجود دارند برای مغز می توانند سمی باشند. (2) که در غشای سلول های مویرگ ها وجود دارد از ورود این مواد جلوگیری می کند. بسیاری از تومورها این ماده را می سازند و همین مواد باعث مقاومت تومور در برابر شیمی درمانی می شود.
در چند نقطه سد خونی مغزی وجود ندارد. این قسمت ها را (3) نامیده اند که شامل (4) هستند. عدم وجود سد باعث می شود هیپوفیز پشتی بتواند هورمون های خود را مستقیما به گردش خون بفرستد. در ناحیه ای به نام (5) نیز سد ضعیف و نسبتا نفوذپذیر است.
در (6)، سد خونی مغزی می شکند، و به علت تجمع بیش از حد آب در فضای بین سلولی ورم مغزی ایجاد می شود. ورم باعث باز شدن اتصال سلول های سد خونی مغزی می شود و مواد مختلف به مغز سرازیر می شوند
1- مواد چربی دوستی 2- پروتئینی 3- اندام دوربطنی 4- هیپوفیز پشتی و شبکه کوروئید 5- ریزمخچه 6- خفگی مغزی
دستگاه عصبی محیطی
دستگاه عصبی محیطی شامل آکسون ها و دندریت هایی است که (1) آنها در دستگاه عصبی مرکزی قرار دارد. دندریت ها مربوط به (2) هستند که اطلاعات را به دستگاه عصبی مرکزی می برند. آکسون ها مربوط به (3) هستند که فرمان های مرکزی را به اندام های هدف می برند
1- جسم سلولی
2- نورون های حسی (آوران)
3- اعصاب حرکتی (وابران)
تارهای عصبی بر اساس وظایف به شکل زیر تقسیم می شوند:
در دستگاه عصبی محیطی سلول های (1) وظیفه میلین سازی برای تارهای عصبی را به عهده دارند. این وظیفه در دستگاه عصبی مرکزی که بافت همبند ندارند، به عهده (2) است. در تارهای عصبی میلین دار هر سلول شوان بین دو گره رانویه قرار دارد. در تارهای عصبی بدون میلین سلول شوان چند اکسون را احاطه کرده است و وظیفه بافت همبند دارد
تمایز مهم دیگر دستگاه عصبی مرکزی و محیطی این است که بخشی از دستگاه عصبی پیرامونی پس از آسیب قابل ترمیم است در حالی که دستگاه عصبی مرکزی قابل ترمیم نیست.
دسته ای از تارهای عصبی، یک عصب را می سازند. طبقه بندی اعصاب به منطقه ای بستگی دارد که آن را زیر نفوذ دارد (مثلا عصب پوست، عصب ماهیچه و …). اعصاب پوست، ماهیچه و مفاصل را (3)، و اعصاب احشا را اعصاب احشایی، (4) می نامند.
دستگاه عصبی محیطی از اعصابی شروع می شود که از ساقه مغز و نخاع خارج می شوند. اعصاب می توانند حسی، حرکتی یا مختلط باشند.
تمام اعصاب نخاعی مختلط هستند و اعصاب مغزی از هر سه نوع می باشند
1- شوان
2 الیگودندروسیت ها
3- اعصاب بدنی
4- نباتی یا غیرارادی
دستگاه عصبی خودمختار
دستگاه عصبی خودمختار برای تبادل اطلاعات درون ارگانیزمی و ثابت ماندن شرایط داخلی بدن اهمیت دارد.
این دستگاه بر (1) نظارت دارد، همچون فعالیت ماهیچه های غیر ارادی بدن (ماهیچه های سفید و ماهیچه قلب)، غدد درون ریز و فعالیت های حیاتی بدن )تنفس، گردش خون، ترشح هورمون ها، درجه حرارت، گوارش و سوخت و ساز).
دستگاه خودمختار از سه بخش (2) تشکیل شده است
1- اعمال غیرارادی
2- سمپاتیک، پاراسمپاتیک و اعصاب روده ای
جريان گردشي CSF در بطن هاي (١) آغاز، از آنجا به (٢) رفته و از طريق مجراي مغزي به (٣) راه مي يابد.
در بطن چهارم از طريق روزنه هايي در فضاي (٤) انتشار يافته و بدين ترتيب، سيستم اعصاب مركزي را در بر مي گيرد.
١- جانبي
٢- سوم
٣- چهارم
٤- زيرعنكبوتيه
رابط بين بطن جانبي و بطن سوم، (١)، رابط بطن سوم و بطن چهارم، (٢) و رابط بطن چهارم و زيرعنكبوتيه (٣) است.
١- مجراي مونرو
٢- قنات سيليوس
٣- سوراخهاي لوشكا و ماژندي