درس شانزدهم

Question 1

تنها همان رتبه‌های بالا را وعده بگیر و مابقی را نقداً خط بکش و بگذار سماق بمکند

Answer 1

معنی: فقط همان همکاران رده بالا را دعوت کن و بقیه را فعلا نادیده بگیر و بگذار در انتظار بمانند

Question 2

این بدبخت‌ها سال آزگار یک‌بار برایشان چنین پایی می‌افتد و شکم‌ها را مدتی است صابون زده‌اند که کباب غاز بخورند

Answer 2

معنی: این بیچاره‌ها در یک سال طولانی، فقط یکبار برایشان چنین فرصتی پیش می‌آید و مدتی است انتظار کشیده‌اند (به خود وعده داده‌ان) که کباب غاز بخورند

Question 3

الحمدالله که سالی یک مرتبه بیشتر از زیارت جمالش مسرور و مشوعوف نمی‌شدم

Answer 3

معنی: خدا را شکر می‌کنم که سالی بیشتر از یک‌بار از دیدن روی زیبای او خوشحال و شادمان نمی‌شدم.(طنز)

Question 4

گفت:” به من دخلی ندارد! ماشاءالله هفت قرآن به میان، پسر عموی خودت است. هر گلی هست به سر خودت بزن”

Answer 4

معنی: گفت:” به من ربطی ندارد! بلا به دور باشد پسر عموی خود توست. هر افتخاری هست نصیب خودت کن.(تصمیم با خودت)
مفهوم: پرهیز از دخالت در مشکل دیگران

Question 5

دیدم ماشاءالله، بلا به دور باشد، آقا واترقیده‌اند، قدش درازتر و تک و پوزش کریه‌تر شده است.

Answer 5

معنی: دیدم ماشاءالله، بلا به دو باشد، اقا پس‌روی و تنزل کرده‌اند، قدش درازتر و سر و صورتش زشت‌تر شده است.(طنز)
مفهوم: ترقی معکوس
●جمله آقا واترقیده‌اند بار معنایی منفی دارد

Question 6

ولی همین‌قدر می‌دانم که سر زانوهای شلوارش که از بس شسته بودند، به قدر یک وجب خورد رفته بود.

Answer 6

معنی: اما همين‌قدر می‌دانم که سر زانوهای شلوارش را از بس شسته بودند، به اندازه یک وجب ساییده شده و از بین رفته بود

Question 7

مشغول تماشا و ورانداز این مخلوق کمیاب و شی عجاب بودم که عیالم هراسان وارد شد

Answer 7

معنی: سرگرم نگاه کردن و بررسی این آفریده نادر و موجود شگفت‌انگیز(مصطفی) بودم که همسرم با ترس و وحشت و سراسیمه وارد اتاق شد

Question 8

دیدم حرف حسابی است و بدغفلتی شده

Answer 8

معنی: دیدم حرف‌های او کاملا درست و منطقی است و فراموشی بدی رخ داده است

Question 9

تمام حسن کباب غاز به این است که دست‌نخورده و سر به مهر روی میز بیاید

Answer 9

معنی: همه خوبی کباب غاز در این است که کامل و دست‌نخورده روی میز بیاید

Question 10

پس از مدتی اندیشه و استشاره چاره منحصر به فرد را در این دیدم که هر طور شده یک غاز دیگر دست و پا کنیم

Answer 10

معنی: پس از مدتی فکر کردن و مشورت نمودن، تنها چاره ویژه را در این دیدم که به هر شکلی که شده، یک غاز دیگر تهیه و آماده کنیم

Question 11

می‌خواهم امروز نشان بدهی که چند مرده حلاجی و از زیر سنگ هم شده یک عدد غاز خوب و تازه به هر قیمتی شده، برای ما پیدا کنی

Answer 11

معنی: می‌خواهم امروز نشان بدهی که چقدر توانایی و لیاقت داری و با هر سختی و زحمتی که شده، یک غاز خوب برای ما پیدا کنی.
مفهوم: فرصت دادن به افراد برای نشان دادن لیاقت و توانایی خود

Question 12

مصطفی به عادت معهود ابتدا مبلغی سرخ و سیاه شد و بالأخره صدایش بریده بریده از نی‌پیچ حلقوم بیرون آمد

Answer 12

معنی: مصطفی طبق معمول، ابتدا کمی خجالت کشید و در نهایت صدایش منقطع و با لکنت زبان از گلوی نی‌پیچ مانندش بیرون آمد

Question 13

در این روز عید، قید غاز را باید به کلی زد

Answer 13

معنی: در یان روز عید، باید از خرید غاز صرف نظر کرد

Question 14

با حال استیصال پرسیدم:” پس چه خاکی به سرم بریزم؟”

Answer 14

معنی: با حالت پریشانی و درماندگی پرسیدم: پس چه چاره‌ای بیندیشم؟ (چه کار کنم؟)

Question 15

خوب بود مهمانی را پس می‌خواندید

Answer 15

معنی: بهتر بود دعوت را پس می‌گرفتید

Question 16

خودتان را بزنید به ناخوشی و بگویید طبیب قدغن کرده؛ از تخت خواب پایین نیایید.

Answer 16

معنی: وانمود کنید که بیمار هستید و بگویید پزشک ممنوع کرده است که از رخت خواب بیرون بیایید

Question 17

هزار سال به این سال‌ها برسید

Answer 17

معنی: عمرتان طولانی باشد و وضع و حال و روزگارتان بهتر از گذشته شود

Question 18

گفت: “ اگر ممکن باشد شیوه‌ای سپار کرد که امروز مهمان‌ها دست به غاز نزنند

Answer 18

معنی: اگر امکانش باشد نقشه‌ای بکشیم که امروز مهمانان غاز را نخورند

Question 19

این حرف که در بادی امر زیاد بی‌پا و بی‌معنی به نظر می‌آمد، کم کم وقتی درست ان را در زوایا و خفایای خاطر و مخیله نشخوار کردم معلوم شد آن‌قدرها هم نامعقول نیست و نباید زیاد سرسری گرفت

Answer 19

معنی: این سخن که در ابتدا بسیار بی‌اساس و بی‌معنی به نظر می‌رسید، کم کم وقتی درست آن را در جاهای پنهان ذهن و خیال خود تحلیل و بررسی کردم، معلوم شد که خیلی هم برخلاف عقل نیست و نباید آن را سطحی و بی‌اهمیت دانست

Question 20

و ستاره ضعیفی در شبستان تیره و تار درونم درخشیدن گرفت

Answer 20

معنی: کم کم امیدوار شدم

Question 21

رفته رفته سر دماغ آمدم

Answer 21

آرام آرام سرحال و شادمان شدم

Question 22

به نظرم این گره فقط به دست خودت گشوده خواهد شد

Answer 22

معنی: به نظر من این مشکل فقط به دست تو حل می‌شود

Question 23

باید خودت مهارتی به خرج بدهی که احدی از مهمانان درصدد دست زدن به این غاز بر نیاید

Answer 23

معنی: باید خودت چاره‌ای بیندیشی که هیچ‌یک از مهمانان اقدام به خوردن غاز نکنند

Question 24

مصطفی هم جانی گرفت و گرچه هنوز درست دستگیرش نشده بود که مهار شتر را به کدام جانب می‌خواهم بکشم، آثار شادی در وجناتش نمودار گردید

Answer 24

معنی: مصطفی نیز روحیه گرفت و اگرچه هنوز درست و حسابی متوجه نشده بود که هدف و مقصودم چیست، آثار شادی در چهره‌اش نمایان شد

Question 25

و خواست جویده جویده از این بروز محبت و دل‌بستگی غیرمترقبه هرگز ندیده و نشنیده سپاسگزاری کند

Answer 25

معنی: و خواست بریده بریده و با لکنت زبان از این محبت و علاقه‌ای که هرگز در عمر خود ندیده و نشنیده بود، تشکر کند

Question 26

کاه از خودمان نیست، کاهدان که از خودمان است

Answer 26

مفهوم: ۱.رعایت اعتدال در خوردن ۲.پرهیز از پرخوری

Question 27

مصطفی پوزخند نمکینی زد و گفت:" خوب دستگیرم شد؛ خاطر جمع باشید که از عهده برخواهم آمد"

Answer 27

معنی: مصطفی لبخند بانمک و شیطنت‌آمیزی زد و گفت: خوب متوجه شدم، مطمئن باشید که این مسئولیت را به خوبی انجام خواهم داد

Question 28

مهمان‌ها بدون تخلف، تمام و کمال دور میز حلقه زده، در صرف کردن صیغه "بلّعت" اهتمام تامّی داشتند

Answer 28

مهمانان به موقع، همگی دور میز غذاخوری نشسته و با تمام توان در خوردن تلاش می‌کردند (پرخوری می‌کردند)

Question 29

گویی جامه‌ای بود که درزی ازل به قامت زیبای جناب ایشان دوخته است

Answer 29

معنی: انگار لباسی بود که خیاط ازل(خداوند) فقط برای اندام زیبای او دوخته است

Question 30

محتاج به تذکار نیست که ایشان در خوراک هم سرسوزنی قصور را جایز نمی‌شمردند

Answer 30

نیاز به یادآوری نیست که ایشان(مصطفی) در خوردن نیز حتی یک ذره هم کوتاهی را شایسته و جایز نمی‌دانست

Question 31

حالا دیگر چانه‌اش هم گرم شده و در خوش‌زبانی و حرّافی و شوخی و بذله‌ و لطیفه، نوک جمع را چیده و متکلم وحده و مجلس ارای بلامعارض شده است

Answer 31

معنی: حالا دیگر حسابی پرحرفی می‌کرد و در شیرین‌زبانی و خوش صحبتی و شوخی کردن و گفتن سخنان نغز از همه پیش افتاده و به کسی اجازه سخن گفتن نمی‌داد و به تنهایی سخن می‌گفت و بزم‌آرای بی‌رقیبی شده بود

Question 32

چیزی نمانده بود خود من هم بر منکرش لعنت بفرستم

Answer 32

معنی: نزدیک بود من هم سخنانش را باور کنم

Question 33

همه گوش شده بودند و ایشان زبان

Answer 33

همه خاموش و با دقت گوش می‌دادند و فقط او سخن می‌گفت

Question 34

گویی حمجره‌اش دو تنبوشه داشت؛ یکی برای بلعیدن و دیگری برای بیرون دادن حرف‌های قلنبه

Answer 34

معنی: انگار گلویش دو تا لوله داشت؛ یکی برای فرو دادن و خوردن غذا و دیگری برای گفتن سخنان پیچیده و درشت

Question 35

یکی از حضار که کبّاده شعر و ادب می‌کشید، چنان محظوظ گردیده بود که جلو رفته جبهه شاعر را بوسیده

Answer 35

معنی: یکی از حاضران که ادعای شعر و ادب داشت آن‌چنان بهره‌ور شده بود (لذت برده بود) که جلو رفت و پیشانی شاعر را بوسید

Question 36

من تخلص را از زواید و از جمله رسوم و عاداتی می‌دانم که باید متروک گردد

Answer 36

من به کار بردن نام شعری را از چیزهای اضافی و از جمله آداب و رسومی می‌دانم که باید آن را ترک کرد

Question 37

در آن اثنا صدای زنگ تلفن از سرسرای عمارت بلند شد

Answer 37

معنی: در آن میان‌، صدای زنگ تلفن از راهروی (هال) خانه بلند شد

Question 38

معلوم شد نمره غلطی بوده است

Answer 38

معنی: مشخص شده اشتباهی شماره گرفته‌اند

Question 39

اگر چشمم احیانا تو چشمش می‌افتاد، با همان زبان بی‌زبانی نگاه، حقش را کف دستش می‌‌گذاشتم

Answer 39

معنی: اگر در آن هنگام نگاهم به نگاهش می‌افتاد، با همان نگاه( با اشره چشم و ابرو) تنبیهش می‌کردم

Question 40

ولی شستش خبردار شده بود و چشمش مثل مرغ سربریده مدام روی میز از این بشقاب به آن بشقاب می‌دوید و به کاینات اعتنا نداشت

Answer 40

معنی: ولی انگار فهمیده بود و چشمش مانند مرغی بی‌قرار و ناآرام روی میز به دنبال غذا بود و به کسی توجه نداشت

Question 41

شش‌دانگ حواسم پیش مصطفی است که نکند بوی غاز چنان مستش کند که دامنش از دست برود

Answer 41

معنی: تمام توجه و حواسم به مصطفی است که مبادا بوی غاز او را چنان از خود بی خود کند که اختیارش را از دست بدهد

Question 42

الحمدالله هنوز عقلش به جا و سرش توی حساب است

Answer 42

معنی: خدا را شکر که هنوز حواسش جمع و متوجه همه چیز است (درست و عاقلانه عمل می‌کند)

Question 43

آقایان تصدیق بفرمایید که میزبان عزیز ما این یک دم را دیگر خوش نخواند

Answer 43

معنی: آقایان، تأیید بفرمایید که میزبان عزیز ما کار خوبی نکرد

Question 44

مهمان‌ها سخت در محظور گیر کرده و تکلیف خود را نمی‌دانند

Answer 44

معنی: مهمانان حسابی در رودربایستی گیر کرده بودند و نمی‌دانستند چه کار کنند

Question 45

ولی در مقابل تظاهرات شخص شخیصی چون آقای استاد، دودل مانده بودند

Answer 45

معنی: اما در برابر ظاهرسازی‌های شخص بزرگی چون آقای استاد (مصطفی)، تردید داشتند که چه کار کنند

Question 46

دیدم توطئه ما دارد می‌ماسد

Answer 46

معنی: دیدم که نقشه ما دارد به انجام می‌رسد ● بار معنایی منفی ندارد

Question 47

دلم می‌خواست از آن تاریخ به بعد زیر بغلش را بگیرم و برایش کار مناسبی دست و پا کنم

Answer 47

معنی: دلم می‌خواست از آن تاریخ به بعد کمکش کنم و شغل مناسبی برایش فراهم کنم

Question 48

ضمناً یک ریز تعارف و اصرار بود که به شکم آقای استاد می‌بستم که محض خاطر من هم شده فقط یک لقمه میل بفرمایید که لااقل زحمت آشپز از میان نرود و دماغش نسوزد

Answer 48

معنی: در ضمن، پی‌در‌پی تعارف و اصرار دروغين بود که به آقای استاد نسبت می‌دادم که به خاطر من هم که شده، فقط یک لقمه میل بفرمایید تا حداقل زحمت آشپز از بین نرود و ناراحت نشود

Question 49

مصطفی مثل اینکه غفلتاً فنرش در رفته باشد، بی‌اختیار دست دراز کرد و یک کتف غاز را کنده، به نیش کشید

Answer 49

معنی: مصطفی ناگهان بی‌اختیار دست دراز کرد و یک کتف غاز را کند و به دندان کشید (خورد)

Question 50

روا نیست بیش از این روی میزبان محترم را زمین انداخت

Answer 50

معنی: شایسته نیست بیشتر از این درخواست میزبان محترم را نپذیرفت

Question 51

در یک چشم به هم زدن گوشت و استخوان غاز مادرمرده مانند گوشت و استخوان شتر قربانی در کمرکش دوازده حلقوم و کتل و گردنه یک دوجین شکم و روده مراحل مضغ و بلع و هضم و تحلیل را پیموده

Answer 51

معنی: در یک لحظه، گوشت و استخوان غاز بیچاره مانند گوشت و استخوان شتر قربانی، در دامنه دوازده حلق و گلو و پشته شکم و روده دوازده نفر مراحل جویدن، بلعیدن و حل شدن [غذا] را پیمود

Question 52

یعنی به زبان خودمانی رندان چنان کلکش را کندند که گویی هرگز غازی قدم به عالم وجود ننهاده بود!

Answer 52

معنی: به زبان صمیمانه و خودمانی، این رندان چنان غاز را نیست و نابود کردند که انگار هرگز چنین غازی خلق نشده بود!

Question 53

به چشم خودم دیدم که غاز گلگونم لَخت لَخت و قطعهً بعد اُخری، طعمه این جماعت کرکس‌صفت شده و کان لم یکن شیئاً مذکوراً در گورستان شکم آقایان ناپدید گردید

Answer 53

معنی: با چشمان خود دیدم که غاز سرخ‌رنگم (برشته شده) تکه‌تکه و قطعه‌ای بعد از قطعه دیگر خوراک این گروه لاشخور‌صفت شده و تمام خوراکی‌ها سر به نیست شد و در شکم آقايان ناپدید گردید

Question 54

مرا می‌گویی از تماشای این منظره هولناک آب به دهانم خشک شده و به جز تحویل دادن خنده‌های زورکی و خوش‌آمدگویی‌های ساختگی کاری از دستم ساخته بود

Answer 54

من از دیدن این صحنه هراسناک حیرت‌زده و متعجب شده بودم و به جز ابراز خنده‌های الکی و خوش‌آمدگویی‌های مصنوعی و ظاهری، نمی‌توانستم کاری انجام دهم

Question 55

در همان بحبوحه بخور بخور که منظره فنا و زوال غاز خدابیامرز، مرا به یاد بی‌ثباتی فلک بوقلمون و شقاوت مردم دون و مکر و فریب جهان پتیاره و وقاحت این مصطفای بدقواره انداخته بود

Answer 55

معنی: در همان میانه غذا خوردن، منظره نابودی غاز خدا بیامرز، مرا به یاد ناپایداری روزگار ریاکار و بدبختی این مردم پست و مکر و حیله زشت و بی‌شرمی این مصطفای بدترکیب انداخته بود

Question 56

یارو حساب کار خود را کرده، بدون آنکه سر سوزنی خود را از تک‌و‌تا بیندازد، دل به دریا زده و به دنبال من از اتاق بیرون آمد

Answer 56

معنی: مصطفی که متوجه کار خود (خراب‌کاری خود) شده بود، بدون آنکه اندکی غیرعادی رفتار کند، با آرامش و بدون ترس و هراس به دنبال من از اتاق بیرون آمد

Question 57

به مجرّد اینکه از اتاق بیرون آمدیم، صدای کشیده آب نکشیده‌ای، طنین‌انداز گردید و پنج انگشت دعاگو به معیّت مچ و کف و ما یتعلّقُ بِه بر روی صورت گل‌انداخته آقای استادی نقش بست

Answer 57

به محض اینکه از اتاق بیرون آمدیم، صدای کشیده محکمی در فضا پیچید و جای هر پنج انگشت دست به همراه مچ و کف آن با همه متعلقات بر صورت سرخ شده مصطفی باقی ماند

Question 58

گفتم:" خانه خراب، تا حلقوم بلعیده بودی، باز تا چشمت به غاز افتاد، دین و ایمان را باختی و به منی که چون تویی را صندوقچه سر خود قرار داده بودم، خیانت ورزیدی و نارو زدی؟ د بگیر که این ناز شستت باشد"

Answer 58

معنی: گفتم:" بیچاره، تا خرخره خورده بودی، باز تا چشمت به غاز کباب شده افتاد، عهد و پیمانت را فراموش کردی و به شخصی چون من که تو را محرم اسرار خود کرده بودم، خیانت کردی و مرا فریب دادی؟ این سیلی هم نوش جانت (پاداش هنرنمایی تو)!

Question 59

از این بهانه‌تراشی‌هایش داشتم شاخ در می‌آوردم

Answer 59

از این بهانه‌جویی‌های نابجایش بسیار متعجب و حیرت‌زده شدم

Question 60

قدری برای به جا آمدن احوال و تسکین غلیان درونی در حیاط قدم زده، آنگاه با صورتی که گویی قشری از خنده تصنعی روی آن کشیده باشند، وارد اتاق مهمان ها شدم

Answer 60

معنی: برای برگشتن حال طبیعی و آرام کردن خشم درونی (شدت هیجان عاطفی) مقداری در حیاط قدم زدم، سپس با صورتی که بر آن خنده‌ای ساختگی و ظاهری نقش بسته بود، وارد اتاق مهمان‌ها شدم

Question 61

من هم از شما چه پنهان، بدون آنکه خم به ابرو بیاورم، همه را به غلط دادم

Answer 61

از شما چه پنهان (راستش را بگویم)، من هم بدون آنکه اصلا ناراحت شوم، همه شماره‌تلفن‌ها را به اشتباه به مهمانان دادم

Question 62

به خاطرم آمد که دیروز یک دست از بهترین لباس‌های نودوز خود را با کلیه متفرعات به انضمام ما یحتوی، یعنی آقای استادی مصطفی‌خان، به دست چلاق شده خودم از خانه بیرون انداختم

Answer 62

معنی: یادم آمد که دیروز یکی از بهترین لباس‌های نو و جدید خود را با همه متعلقات به همراه آنچه که درونش بود، یعنی مصطفی، به دست علیل شده خود از خانه بیرون انداخته‌ام.

Question 63

تیری که از شست رفته باز نمی‌گردد

Answer 63

مفهوم: کاری که از اختیار انسان خارج شود، قابل جبران نیست.

Question 65

از ماست که بر ماست

Answer 65

مفهوم: مقصر اصلی بیشتر اتفاقاتی که برای هر کس پیش می‌آید، خود اوست

Question 66

پشت دستم را داغ کردم که تا من باشم دیگر پیزامون ترفیع رتبه نگردم

Answer 66

معنی: از این کار پشیمان شدم و عبرت گرفتم که دیگر به فکر ارتقای رتبه نباشم

Question 67

گله ما را گله از گرگ نیست کاین همه بیداد شبان می‌کند

Answer 67

معنی: گله ما شکایتی از گرگ ندارد؛ زیرا همه این ظلم‌ها به خاطر خیانت چوپان است مفهوم: ۱. گله از دشمن خانگی ۲.مصداق ضرب‌المثل از ماست که بر ماست

Question 68

سخن گفته دگر باز نیاید به دهن اول اندیشه کند مرد که عاقل باشد

Answer 68

معنی: سخنی که گفته شود، دیگر به دهان برنمی‌گردد؛ انسان عاقل ابتدا فکر می‌کند (سخن را می‌سنجد) سوس سخن می‌گوید (اول اندیشه وانگهی گفتار) مفهوم: ۱.پشیمانی از کار انجام شده، دیگر فایده‌ای ندارد ۲.مصداق ضرب‌المثل تیری که از شست رفته باز نمی‌گردد

Question 69

مرده فیل صد تومن است، زنده‌اش هم صد تومن

Answer 69

مفهوم: ارزش ذاتی بعضی چیزها در هر شرایط

Question 70

دود هنوز از کنده بلند می‌شود

Answer 70

مفهوم: ارزشمند بودن افراد باتجربه

Question 71

هرازگاهی صدای تیر یا انفجاری او را به خود می‌آورد

Answer 71

معنی: گاهی اوقات، صدای تیر یا انفجاری او را متوجه خطر می‌کرد

Question 72

اگرچه نمی‌ترسید اما او را وهم گرفته بود

Answer 72

هر چند نمی‌ترسید اما دچار توهم شده بود

Question 73

دو سه بار سکندری خورد و به زمین افتاد

Answer 73

دو سه بار بر اثر برخورد با مانع، کنترل خود را از دست داد و به زمین افتاد

Question 74

یک طرف صورت گوشت‌آلودش گم شده بود

Answer 74

یک طرف صورتش بر اثر برخورد گلوله متلاشی شده بود

Question 75

ز یزدان دان، نه از ارکان، که کوته‌دیدگی باشد که خطی کز خیزد، تو آن را از بنان بینی

Answer 75

انجام امور جهان (آفرینش هستی) را از خداوند بدان نه از عناصر اربعه (آب، خاک، باد و آتش) و نه از اعضای بدن؛ زیرا سطحی‌نگری است که آفرینش نقش یا نوشته زیبایی را از انگشت بدانی و عقل و خرد را نادیده بگیری! مفهوم: ۱.هیچ امری بدون خواست و اراده خداوند ممکن نیست ۲.مصداق آیه شریفه و ما رمیت اذا رمیت ولکن الله رمی